KẾ HOẠCH

PHÒNG, CHỐNG HẠN HÁN, THIẾU NƯỚC, PHỤC VỤ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP VÀ DÂN SINH MÙA KHÔ NĂM 2020 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG

Thực hiện Chỉ thị số 8008/CT-BNN-TCTL ngày 25/10/2019 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc tăng cường thực hiện các giải pháp thủy lợi phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019-2020. Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019-2020 trên địa bàn tỉnh Đắk Nông với các nội dung cụ thể như sau:

I. Mục đích, yêu cầu

1. Mục đích

- Chủ động nắm bắt tình hình thời tiết để triển khai kịp thời các phương án ứng phó với hạn hán, thiếu nước và tác động của biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh, đảm bảo nguồn nước, lương thực phục vụ dân sinh, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh; chủ động huy động mọi nguồn lực để phục vụ công tác ứng phó với hạn hán, thiếu nước và tác động của biến đổi khí hậu đảm bảo kịp thời, tiết kiệm, hiệu quả.

- Có kế hoạch chủ động tổ chức sản xuất, điều chỉnh mùa vụ, cơ cấu cây trồng, phù hợp với khả năng cung cấp nước đảm bảo phục vụ sản xuất mùa khô và dân sinh mùa khô năm 2019-2020.

- Chủ động điều tiết, dự trữ nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, cấp nước phục vụ sinh hoạt cho người, gia súc và công nghiệp.

2. Yêu cầu

- Sử dụng tài nguyên nước một cách hợp lý, tiết kiệm nước. Triển khai thực hiện công tác ứng phó với hạn hán theo nguyên tắc: Ưu tiên cho nước sinh hoạt, nước phục vụ cho chăn nuôi, nước tưới cho cây trồng lâu năm có giá trị kinh tế cao; khuyến cáo nhân dân không sản xuất ở những nơi có nguy cơ thiếu nước và chuyển sang sản xuất các loại cây trồng phù hợp, tiết kiệm nước; sử dụng kinh phí thực hiện công tác ứng phó hạn hán phải đảm bảo kịp thời, tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy trình, quy định.

- Tất cả các ngành, các cấp, các địa phương phải quán triệt cho cán bộ, Đảng viên và các tầng lớp nhân dân thực hiện nghiêm túc Kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019-2020.

- Theo dõi diễn biến thời tiết, kiểm tra cụ thể nguồn nước, xác định vùng đảm bảo nước, vùng nguy cơ hạn hán thiếu nước, chủ động điều tiết hợp lý và điều chỉnh lịch thời vụ; chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với khả năng cung cấp nước phục vụ sản xuất mùa khô năm 2019-2020.

II. Các biện pháp phòng, chống hạn

2.1. Biện pháp phi công trình

2.1.1. Đối với sản xuất nông nghiệp

- Kiện toàn bộ máy tổ chức phòng chống hạn ở các địa phương trên cơ sở lấy Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn làm nòng cốt và tập trung toàn bộ các nguồn lực, các đoàn thể tuyên truyền vận động nhân dân ra sức phòng chống hạn có hiệu quả; các đơn vị và cán bộ chuyên môn triển khai công tác kiểm tra các vùng bị hạn, thường xuyên cập nhật số liệu hạn hán, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền chỉ đạo tốt công tác phòng chống hạn.

- Kiểm tra, đánh giá cụ thể nguồn nước các sông, suối, hồ, đập,... khoanh vùng diện tích cây trồng có khả năng khô hạn và những diện tích cây trồng không đủ nước, chủ động chuyển đổi sang trồng các loại cây trồng cạn, sử dụng ít nước nhưng vẫn hiệu quả kinh tế. Đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa không đảm bảo nguồn nước sang cây trồng cạn khác như ngô, khoai, đậu tương, lạc rau màu các loại, cỏ,... Đối với vùng khó khăn về nguồn nước có thể xem xét quy hoạch chuyển sang cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm thích hợp để nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

- Bố trí lịch thời vụ gieo sạ gọn, tập trung, cụ thể từng vùng, từng cánh đồng theo khu vực kênh tưới để thuận lợi điều tiết nước làm đất, áp dụng tưới tiết kiệm, sử dụng giống ngắn ngày, chịu hạn cao. Phân loại diện tích các loại cây trồng để có thứ tự ưu tiên cấp nước tưới; ưu tiên cho cây trồng có giá trị thu hoạch cao, rút ngắn thời gian các đợt tưới, thực hiện tưới luân phiên, tưới ẩm ướt khô xen kẽ.

- Các địa phương, đơn vị quản lý khai thác công trình thủy lợi xây dựng phương án chống hạn cụ thể trên địa bàn, tăng cường theo dõi diễn biến thời tiết trên các phương tiện thông tin đại chúng và dự báo của cơ quan Khí tượng thủy văn để kịp thời triển khai các giải pháp chống hạn thích hợp, giảm thiểu thiệt hại cho sản xuất do hạn hán gây ra.

- Rà soát, cập nhật cân đối nguồn nước, tiếp tục kiểm tra, tổng hợp cụ thể nguồn nước các hồ chứa để xây dựng kế hoạch sử dụng nước hợp lý, phù hợp với khả năng nguồn nước, trong đó ưu tiên nước cho sinh hoạt, nước uống cho gia súc, tưới cho cây trồng lâu năm có giá trị kinh tế cao và các khu công nghiệp khi hạn hán xảy ra.

- Tăng cường công tác quản lý phân phối và sử dụng nguồn nước tiết kiệm (áp dụng phương pháp tưới luân phiên, tưới tiết kiệm nước....), hạn chế thất thoát nước, đồng thời có biện pháp chống thấm, giảm lượng nước rò rỉ đến mức thấp nhất. Tăng cường công tác kiểm tra, theo dõi tình hình hạn hán đến tận nơi sản xuất nhằm ứng phó kịp thời và giảm thiểu tối đa thiệt hại cho người dân.

- Tuyên truyền hướng dẫn người dân sử dụng nước tiết kiệm trong sinh hoạt và sản xuất, nâng cao nhận thức và thực hiện nghiêm túc phương án chống hạn ở các địa phương và của các đơn vị cung cấp nước. Ngăn chặn kịp thời và xử lý nghiêm các trường hợp tự ý ngăn chặn, đắp, đào xẻ kênh lấy nước không theo kế hoạch tưới.

- Khuyến khích áp dụng các công nghệ mới vào sản xuất nông nghiệp, tưới tiên tiến, tiết kiệm nước (như tưới phun mưa, tưới nhỏ giọt) và triển khai nhân rộng các mô hình này.

- Huy động các lực lượng vũ trang, thanh niên tình nguyện tham gia phòng, chống hạn (tuyên truyền cảnh báo hạn hán, nạo vét kênh mương, khơi thông dòng chảy, đắp đập tạm,...).

2.1.2. Đối với cấp nước sinh hoạt, công nghiệp

- Các địa phương phối hợp với các đơn vị quản lý hồ chứa thủy lợi, thủy điện trên địa bàn tính toán, cân đối dành nước ưu tiên cho cấp nước sinh hoạt, công nghiệp. Theo dõi, nắm bắt tình hình thiếu nước sinh hoạt, đề xuất các biện pháp cấp nước thích hợp.

- Các đơn vị cấp nước sinh hoạt có kế hoạch đảm bảo cấp nước sinh hoạt cho người dân, các khu công nghiệp trên địa bàn quản lý khi hạn hán xảy ra.

- Một số hệ thống cấp nước nhỏ lẻ, các giếng nước của người dân do ảnh hưởng hạn hán không đủ nước, tiến hành các biện pháp như: Đào thêm giếng, tăng cường các phương tiện vận chuyển để cấp nước, không để thiếu nước sinh hoạt và bùng phát dịch bệnh do hạn hán kéo dài.

- Xây dựng kế hoạch phát triển rừng, bảo vệ rừng đầu nguồn và trồng rừng theo quy hoạch để đảm bảo độ che phủ.

2.2. Biện pháp công trình

- Tổ chức kiểm tra hiện trạng các công trình thủy lợi, triển khai sửa chữa, bảo dưỡng, thay thế máy móc và các thiết bị hư hỏng, nạo vét khơi thông dòng chảy kênh mương, cửa vào cống lấy nước, cửa vào các bể hút trạm bơm, sửa chữa khắc phục kịp thời các vị trí hư hỏng kênh, công trình trên kênh đảm bảo không để thất thoát, lãng phí nguồn nước. Sử dụng bao tải độn đất, vật liệu sẵn có tôn cao ngưỡng tràn xả lũ từ 20cm đến 40cm cho hồ chứa thường xuyên thiếu nước tưới. Đắp các đập tạm, đập bổi dâng nước tại các điểm trên suối để tận dụng nguồn sinh thủy tự nhiên. Vận động nhân dân nạo vét, be bờ trữ nước vào các ao chứa, các vùng trũng có khả năng tích nước.

- Chủ động lắp đặt các máy bơm dã chiến, bơm tận dụng dung tích chết tại các hồ chứa, tiến hành bơm chuyền nước từ các hồ có dung tích lớn điều tiết nước về các hồ chứa có dung tích nhỏ không đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất.

- Phối hợp chặt chẽ trong công tác điều tiết nước phát điện của các công ty Thủy điện với công tác điều tiết nước, bơm nước phục vụ sản xuất của chính quyền địa phương với Công ty khai thác công trình thủy lợi.

III. Tổ chức thực hiện

1. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

- Chủ trì, hướng dẫn, đôn đốc các Sở, Ban, ngành liên quan, UBND các huyện, thành phố và đơn vị quản lý khai thác công trình thủy lợi triển khai thực hiện Kế hoạch; tổng hợp báo cáo kịp thời tình hình triển khai thực hiện và các thiệt hại do hạn hán gây ra về UBND tỉnh để kịp thời chỉ đạo.

- Thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết, nguồn nước, nhận định tình hình hạn hán, phổ biến đến các cấp chính quyền và người dân để chủ động ứng phó; xây dựng kế hoạch sản xuất phù hợp với khả năng nguồn nước; tổng hợp báo cáo chung toàn tỉnh về nguồn nước, kế hoạch chống hạn.

- Phối hợp với các cơ quan chuyên môn và địa phương sớm xây dựng lịch nông vụ, hướng dẫn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, bố trí cơ cấu giống, thời vụ, phổ biến các biện pháp, kỹ thuật gieo cấy, chăm sóc và bảo vệ cây trồng phù hợp với nguồn nước tưới.

- Phối hợp với các Công ty Thủy điện thực hiện điều tiết nước phục vụ tưới, đặc biệt là nước cho sản xuất và dân sinh vùng hạ du công trình thủy điện. Phối hợp chặt chẽ với các địa phương về việc chấp hành Nông lịch trong điều tiết nguồn nước tưới. Triển khai thực hiện các phương án phòng chống hạn khi có yêu cầu của địa phương.

- Tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các đơn vị liên quan bố trí nguồn vốn để hoàn thành các công trình thủy lợi đang thi công. Đầu tư sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi đang bị xuống cấp, để bảo đảm an toàn cho công trình, đảm bảo nguồn nước tưới cho các loại cây trồng.

- Tăng cường công tác kiểm tra nguồn nước tại các hồ chứa thủy lợi, tổng hợp và kịp thời báo cáo UBND tỉnh để xem xét, chỉ đạo.

- Kiểm tra, đôn đốc các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ thi công sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi, nước sạch nông thôn trên địa bàn tỉnh; đối với các công trình hồ chứa đang triển khai thi công chỉ đạo chủ đầu tư có các giải pháp thi công phù hợp để đảm bảo khả năng tích nước tại các hồ chứa để phục vụ sản xuất.

2. Sở Tài chính

- Tham mưu cho UBND tỉnh bố trí kinh phí để chủ động ứng phó khi xảy ra hạn hán, thiếu nước vụ sản xuất mùa khô năm 2019-2020.

- Ưu tiên nguồn lực đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp các hệ thống thủy lợi, công trình cấp nước tập trung, đặc biệt là công trình cấp nước.

3. UBND các huyện, thành phố

- Chủ động nguồn nước sinh hoạt tới từng hộ, thôn, xã, phường, thị trấn ở các vùng thường xuyên thiếu nước sinh hoạt; tăng cường sử dụng trang thiết bị phục vụ cấp và trữ nước cho các hộ gia đình ở những khu vực bị hạn hán, thiếu nước như: bồn trữ nước, máy lọc nước hộ gia đình, hóa chất xử lý nước. Trường hợp cấp bách, không còn nguồn cấp nước cho sinh hoạt, cần sử dụng các phương tiện lưu động, như: xe cứu hỏa, xe quân đội chuyên chở nước cung cấp đến từng cụm dân cư, hộ gia đình.

- Bố trí cơ cấu sản xuất phù hợp với khả năng nguồn nước, tránh gieo trồng ở vùng không bảo đảm chủ động về nguồn nước trong cả vụ sản xuất; khuyến khích chuyển đổi mạnh cơ cấu cây trồng từ lúa sang canh tác nông nghiệp đa dạng, đáp ứng nhu cầu của thị trường, chuyển từ phát triển theo số lượng sang chất lượng.

- Triển khai xây dựng kế hoạch sản xuất bám sát nông lịch và kế hoạch lấy nước từ hồ chứa thủy lợi và lịch xả nước của hồ thủy điện phòng, chống hạn hán, thiếu nước cho vụ sản xuất mùa khô năm 2019-2020 tại địa phương để kịp thời triển khai các giải pháp phù hợp khi hạn hán xảy ra.

- Chỉ đạo các phòng ban liên quan phối hợp UBND các xã, phường, thị trấn kiểm kê toàn bộ diện tích cây trồng có nhu cầu sử dụng nước như cà phê, tiêu, lúa, ngô,... Trên cơ sở đó xây dựng các phương án sản xuất, cấp nước tưới cho diện tích cây trồng trên địa bàn phù hợp hiệu quả.

- Chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn phổ biến, khuyến khích nhân dân thực hiện các biện pháp trữ nước bằng xây dựng các ao, bể chứa.

- Chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn tăng cường huy động lực lượng tại địa phương tu sửa, nạo vét, phát dọn các tuyến kênh mương nội đồng đảm bảo dẫn nước tưới đến mặt ruộng, đắp bờ, tôn cao các ao, hồ nhỏ để nâng cao dung tích trữ nước đầu mùa mưa. Giám sát chặt chẽ việc điều tiết nguồn nước tưới của các đơn vị được giao khai thác các công trình thủy lợi để đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất mùa khô năm 2019-2020.

- Thường xuyên kiểm tra xử lý các trường hợp vi phạm đến phạm vi công trình thủy lợi; tự ý vận hành cống điều tiết tại các hồ chứa, kênh mương.

- Tăng cường công tác kiểm tra nguồn nước; tổ chức triển khai kế hoạch gieo, cấy theo đúng lịch thời vụ để tiết kiệm nguồn nước; không để nông dân gieo sạ ở những nơi không đủ nguồn nước, những vùng thường bị mất trắng; có khuyến nghị nhân dân chuyển đổi sang cây trồng cạn sử dụng ít nước, có kết hợp tính toán đến đầu ra của sản phẩm.

- Khuyến khích nhân dân sử dụng các biện pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho các cây trồng, đặc biệt là các cây trồng chủ lực có giá trị kinh tế cao như cà phê, hồ tiêu.

- Thường xuyên tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để vận động nhân dân sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm nước ngay từ đầu vụ; Tuyên truyền cho nhân dân sử dụng biện pháp chắn gió, tủ gốc cho cây cà phê, tiêu, cây ăn trái,... để hạn chế bốc thoát hơi nước.

- Tăng cường truyền thông về tình hình nguồn nước, hạn hán, thiếu nước tới người dân để nâng cao nhận thức sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, đồng thời chủ động có giải pháp phù hợp.

- Ưu tiên bố trí kinh phí từ nguồn vốn sự nghiệp kinh tế, ngân sách dự phòng và dự trữ tài chính hàng năm của địa phương và nhân công để đầu tư xây dựng, sửa chữa, nâng cấp các hệ thống thủy lợi, công trình cấp nước tập trung, đặc biệt là các công trình cấp nước; đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình để nâng cao năng lực khai thác nguồn nước và hiệu quả khai thác công trình thủy lợi.

- Chủ động sử dụng kinh phí từ ngân sách địa phương và huy động các nguồn hợp pháp khác để tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước; trường hợp nguồn kinh phí vượt quá khả năng của địa phương, báo cáo về Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài chính để tổng hợp, đề xuất UBND tỉnh xem xét theo quy định.

- Chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn phối hợp chặt chẽ với Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh Đắk Nông trong việc điều tiết nước phục vụ sản xuất theo đúng lịch trình, kế hoạch.

4. Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh Đắk Nông

- Bám sát lịch nông vụ, xây dựng phương án cấp nước phục vụ sản xuất vụ mùa khô năm 2019-2020, cho từng công trình, từng khu vực cụ thể.

- Phối hợp với UBND các huyện, thành phố chỉ đạo các Chi nhánh khai thác công trình thủy lợi, UBND cấp xã huy động các tổ, đội thủy nông bịt các chỗ rò rỉ ở các cửa cống lấy nước và các chỗ rò rỉ khác ở các công trình thủy lợi. Đối với các hồ chứa đang có mực nước cao hơn ngưỡng tràn xả lũ (nếu có các cửa van điều tiết ở ngưỡng tràn) kịp thời đóng cửa van điều tiết để giữ nước. Các hồ không có van điều tiết ở ngưỡng tràn thì dùng các loại vật liệu tạm nâng ngưỡng tràn lên 20-:-40 cm để tăng khả năng trữ nước. Kiểm tra xác định, lập phương án xây dựng một số đập bổi trên các suối nhỏ. Triển khai sửa chữa, nạo vét hệ thống kênh mương để chủ động cho công tác điều tiết nước tưới, đồng thời giảm tổn thất nước.

- Các Chi nhánh của Công ty ký cam kết về phối hợp điều tiết nước tưới với các đội thủy nông của các xã, phường, thị trấn xác định rõ trách nhiệm của từng bên trong quá trình điều tiết nước phục vụ sản xuất mùa khô năm 2019-2020.

- Tuyệt đối sử dụng nước tiết kiệm ngay đầu vụ, đối với các vùng có khả năng bơm tưới từ sông, suối hoặc từ dưới mực nước chết trong các hồ vào thời kỳ cuối vụ thì phải có kế hoạch bố trí máy bơm, nhiên liệu ngay từ đầu vụ.

- Thường xuyên theo dõi và báo cáo kịp thời về Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các cơ quan chức năng liên quan biết về tình hình hạn cũng như khả năng bị hạn để có biện pháp chỉ đạo, đối phó kịp thời.

- Xây dựng dự toán kinh phí, vật tư, vật liệu, nguyên, nhiên liệu, nhân lực và các thiết bị máy móc để chủ động cho công tác chống hạn, điều tiết nước khi có nguy cơ hạn hán xảy ra đối với vụ mùa khô năm 2019-2020.

5. Các Công ty Thủy điện trên địa bàn tỉnh

Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chuyên môn của tỉnh và UBND các huyện, thành phố căn cứ lịch Nông vụ và tình hình thời tiết để thực hiện việc điều tiết hồ thủy điện phù hợp đảm bảo nguồn nước tưới cho vùng hạ du.

6. Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Đắk Nông

Tăng cường dự báo, cảnh báo khí tượng, thủy văn, nhận định tình hình hạn hán, thường xuyên cung cấp số liệu cho các cơ quan liên quan và địa phương để phục vụ chỉ đạo phòng, chống hạn vụ mùa khô năm 2019 - 2020 và cả năm 2020.

7. Các tổ chức Đoàn thể

Hội Nông dân tỉnh, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, tỉnh Đoàn tích cực bám sát địa bàn, vận động, hướng dẫn hội viên, đoàn viên thực hiện tốt các giải pháp sản xuất trong điều kiện hạn hán theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn để tổ chức sản xuất có hiệu quả, ổn định đời sống nhân dân.

8. Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, Báo Đắk Nông và các cơ quan thông tin địa phương

Thường xuyên đưa tin phản ánh tình hình khí tượng thủy văn, công tác phòng chống hạn hán, tình hình khắc phục hạn hán và thiếu nước sinh hoạt; thông tin tuyên truyền rộng rãi cho người dân và các ngành, các cấp biết để chủ động trong công tác phòng chống hạn hán, thiếu nước.

Trên đây là Kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019 - 2020 trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Yêu cầu các Sở, Ban, ngành, đơn vị có liên quan, Chủ tịch UBND các huyện, thành phố triển khai thực hiện. Trong quá trình tổ chức thực hiện nếu có khó khăn, vướng mắc thì các cơ quan, đơn vị phản ánh về Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo./.