HỘI ĐỒNG CHÍNH PHỦ

*******

VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
*******

Số : 186-CP

Hà Nội, ngày 26 tháng 12 năm 1964

TM. HỘI ĐỒNG CHÍNH PHỦ
THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ




Phạm Văn Đồng

Đại lượng

ĐƠN VỊ

ĐỊNH NGHĨA ĐƠN VỊ

Quan hệ với đơn vị cơ bản hoặc đơn vị mình

CHÚ THÍCH

Tên

Ký hiệu

1

2

3

4

5

6

I. ĐƠN VỊ CƠ

1

Độ dài

mét

m

Mét là độ dài bằng 1650763,73 lần bước sóng của bức xạ trong chân không ứng với sự chuyển giữa các mức 2p₁₀ và 5d₅ của nguyên tử krypton 86

Đơn vị cơ bản

- Định nghĩa mới này không làm thay đổi độ dài của mét theo định nghĩa cũ (qua chuẩn gốc quốc tế của mét bằng platin-iridi), nhưng nó có một số ưu điểm mà định nghĩa cũ không có.

2

Diện tích

mét vuông

m²

Mét vuông là diện tích một hình vuông có cạnh 1 mét.

1m² = 1m.1m

        = 1m²

- A và hécta dùng trong đo đạc ruộng đất.

a

a

A là diện tích bằng 100 mét vuông

1a = 10²m²

hécta

ha

Hécta là diện tích bằng 100 a.

1ha = 10⁴m²

3

Thể tích

mét khối

m³

Mét khối là thể tích một khối lập phương có cạnh 1 mét.

1m³ = 1m.1m.1m

        = 1m³

- Dùng để đo dung tích.

Dung tích

lít

l

Lít là dung tích bằng một đêximét khối.

1l = 1dm³

      = 10^-3m³

4

Góc phẳng, góc quay

rađian

rad

Radian là góc phẳng chắn trên một đường tròn có tâm đặt ở đỉnh của góc một cung dài bằng bán kính.

1 rad =  = 

          = 1m^o (=1)

radian còn có thể gọi là góc vuông (ký hiệu: gv)

độ

^o

Độ là góc phẳng bằng  rađian

1^o =  rad

phút

’

Phút là góc phẳng bằng  độ.

1’ =

Giây

”

Giây là góc phẳng bằng  phút.

1’’ =  = .10^-3rad

Vòng

vg

Vòng là góc quay bằng 2 rađian.

1vg = 2 rad

- Đơn vị này chỉ dùng cho góc quay.

5

Góc khối

Stêra-đian

sr

Stêrađian là góc khối chắn trên một mặt cầu có tâm đặt ở đỉnh của góc một mặt diện tích bằng diện tích  một hình vuông có cạnh bằng bán kính.

1 sr =  = 

       = 1m^o (=1)

4 stêrađian còn có thể gọi là spát (ký hiệu: spat).

6

Thời gian

giây

s

Giây là thời gian bằng 1/31 556 925,9747 của năm trôpic tính cho năm 1900, tháng giêng, ngày 0 lúc 12 giờ theo thời gian lịch thiên văn.

Đơn vị cơ bản

- Định nghĩa mới này không làm thay đổi  trị của giây theo định nghĩa cũ (qua ngày mặt trời trung bình) nhưng nó có một số ưu điểm mà định nghĩa cũ không có.

- Còn có thể ký hiệu là gy khi cần chiếu cố đến trình độ của một loại độc giả nào đó, nhưng trong các ký hiệu kép của những đơn vị dẫn xuất, chỉ được phép dùng ký hiệu s cho giây.

phút

ph

Phút là thời gian bằng 60 giây.

1ph = 60s

- Còn có thể ký hiệu là mn hay min.

giờ

h

Giờ là thời gian bằng 60 phút

1h = 60ph

- Còn có thể ký hiệu là giờ, hoặc g khi không  sợ lầm lẫn với ký hiệu  của gam hoặc gia tốc trọng trường.

ngày

ngày

Ngày là thời gian bằng 24 giờ

1ngày = 24h

- Còn có thể gọi là ngày đêm và còn có thể ký hiệu là Ngân hàng Nhà nước khi không sợ lầm lẫn với ký hiệu gì khác.

7

Tần số

héc

Hz

Héc là tần số của một quá trình tuần hoàn có chu kỳ 1 giây.

1Hz = 1s^-1

Vòng trên giây

vg/s

Vòng trên giây là tần số của một chuyển động quay đều, thực hiện 1 vòng trong thời gian 1 giây.

1vg/s = 1Hz

- Dùng để đo tần số các chuyển động quay.

Vòng trên phút

Vg/ph

Vòng trên phút là tần số của một chuyển động quay đều, thực hiện 1 vòng trong thời gian 1 phút.

1vg/ph = 1/60Hz

- như trên -

Vòng trên giờ

Vg/h

Vòng trên giờ là tần số của một chuyển động quay đều, thực hiện 1 vòng trong thời gian 1 giờ.

1vg/h = 1/3 600Hz

- Dùng để đo tần số các chuyển động quay.

8

vận tốc (tốc độ)

mét trên giây

m/s

Mét trên giây là vận tốc của một vật chuyển động đều đi được đoạn đường 1 mét trong thời gian 1 giây.

1m/s = 1m s^-1

9

Gia tốc

mét trên giây bình phương

m/s²

Mét trên giây bình phương là gia tốc của một vật có vận tốc thay đổi đều 1 mét trên giây trong thời gian 1 giây.

1m/s² = 1m s^-2

10

vận tốc góc (tốc độ góc)

rađian trên giây

rad/s

Rađian trên giây là vận tốc góc của một vật quay đều quanh một trục cố định một góc rađian trong thời gian 1 giây.

1rad/s = 1m^os^-1

       (= 1s^-1)

11

Gia tốc góc

rađian trên giây bình phương

rad/s²

Rađian trên giây bình phương là gia tốc góc của một vật có vận tốc góc thay đổi đều 1 rađian trên giây trong thời gian 1 giây.

1rad/s² = 1m^os^-2

         (= 1s^-2)

12

Khối lượng

Kilôgam

Kg

Kilôgam là khối lượng của chuẩn gốc quốc tế của kilôgam

Đơn vị cơ bản

1/

00 kg gọi là gam (ký hiệu: g).

- Dùng gam để lập ước và bội của đơn vị khối lượng chứ không dùng kilôgam

tạ

tạ

Tạ là khối lượng bằng 100 kilôgam.

tấn

t

Tấn là khối lượng bằng 1000 kilôgam.

- Tấn còn gọi là mêgagam (ký hiệu: Mg)

13

Khối lượng riêng

kilôgam trên mét khối

Kg/m³

Kilôgam trên mét khối là khối lượng riêng của một vật đồng tính có khối lượng 1kg và thể tích 1 mét khối.

1kg/m³ = 1m^-3kg

14

Lực

niutơn

N

Niutơn là lực gây ra cho một vật có khối lượng 1 kilôgam gia tốc 1 mét trên giây bình phương.

1N = 1m kg s^-2

- Trọng lượng cũng là lực và cũng đo bằng niutơn.

15

Áp suất

Niutơn trên mét vuông

N/m²

Niutơn trên mét vuông là áp suất gây trên diện tích phẳng 1 mét vuông bởi một hệ lực vuông góc với diện phân bố đều, mà tổng là 1 niutơn.

1N/m² = 1m^-1kg s^-2

bar

bar

Bar là áp suất bằng 100 000 niutơn trên mét vuông.

1bar = 10⁵N/m³

- Các đơn vị niutơn trên mét vuông, bar, ước và bội của chúng cũng là đơn vị để đo ứng suất cơ học

átmốt-phe kỹ thuật (hoặc átmốt-phe)

at

Átmốtphe kỹ thuật (hoặc átmốtphe) là áp suất bằng 9,81.10⁴ niutơn trên mét vuông

1 at = 9,81.10⁴N/m²

- Còn có thể gọi: 1/10 átmốtphe là mét cột nước (ký hiệu: mH₂O). 1/1000 átmốtphe là centimét cột nước (ký hiệu: cm H₂O). 1/10000 átmốtphe là milimét cột nước (ký hiệu: mm H₂O).

tor (hoặc milimét thủy ngân)

tor

Tor (hoặc milimét thủy ngân) là áp suất bằng 133,322 niutơn trên mét vuông.

1tor = 133,322N/m²

1 tor bằng áp suất dưới một cột thủy ngân cao 1mm có khối lượng riêng 13595 kg/m³ ở nhiệt độ 0⁰C trong trọng trường có gia tốc (chuẩn) 9,80665m/s²

16

Độ nhớt động lực

Niutơn giây trên mét vuông

Ns/m²

Niutơn  giây trên mét vuông là độ nhớt động lực của một chất đồng tính, đẳng hướng, chảy tầng, khi giữa hai lớp phẳng song song với dòng chảy cách nhau 1 mét có hiệu vận tốc 1 mét trên và trên bề mặt các lớp đó xuất hiện ứng suất tiếp 1 niutơn trên mét vuông.

1Ns/m² =1m^-1kg s^-1

- Đại lượng này còn có thể gọi là “hệ số nhớt động lực”.

1/10 Ns/m² còn gói là poazơ (ký hiệu: P).

17

Độ nhớt động

Mét vuông trên giây

m²/s

Mét vuông trên giây là độ nhớt động của một chất có độ nhớt động lực 1 niutơn giây trên mét vuông và khối lượng riêng 1 kilôgam trên mét khối.

1m²/s =

           = 1m²s^-1

1.10⁴m²/s còn gọi là stốc (ký hiệu:st).

18

Công, năng lượng

jun

J

Jun là công được tạo nên khi một lực 1 nitơn dời điểm đặt 1 mét theo hướng của lực.

1 J = 1N m

      = 1m²kg s^-2

- Đơn vị này còn có thể gọi là oát giây, niutơn mét (ký hiệu: Ws, Nm).

19

Công suất

oát

W

Oát là công suất khi một công 1 jun được sản ra trong thời gian 1 giây

1W = 1J/s

       = 1m²kg s^-3

II. ĐƠN VỊ ĐIỆN VÀ TỪ

1

Cường độ dòng điện

ampe

A

Ampe là cường độ của một dòng điện không đổi theo thời gian, khi đi qua hai dây dẫn thẳng, song song, dài vô hạn, có tiết diện nhỏ không đáng kể, đặt trong chân không cách nhau 1 mét, thì gây trên mỗi mét dài của mỗi dây dẫn một lực bằng 2.10^-7 niutơn.

Đơn vị cơ bản

- Ampe này còn có thể gọi là ampe tuyệt đối.

- Ampe theo định nghĩa này bằng 1,00015 “ampe quốc tế”.

2

Hiệu điện thế, điện thế,suất điện động, suất căng điện

vôn

V

Vôn là hiệu điện thế giữa hai điểm của một dây dẫn đồng tính có nhiệt độ đều, khi giữa hai điểm đó có một dòng điện cường độ 1 ampe không đổi  theo thời gian tạo nên công suất 1 oát

1V= 1W/A

        = 1m²kgs^-3A^-1

3

Điện trở

ôm

Ôm là điện trở giữa hai điểm của một dây dẫn đồng tính, có nhiệt độ đều khi giữa hai điểm đó một hiệu điện thế 1 vôn tạo nên một dòng điện không đổi theo thời gian có cường độ 1 ampe.

1 = 1V/A

        = 1m²kgs^-3A^-2

4

Điện dẫn

simen

S

Simen là điện dẫn của dây dẫn có điện trở 1 ôm

1S = 1A/V

      = 1m^-2kg^-1s³A²

5

Điện lượng, điện tích

culông

C

Culông là điện lượng tải qua tiết diện một vật dẫn trong thời gian 1 giây bởi một dòng điện không đổi theo thời gian có cường độ 1 ampe.

1C = 1A s

      = 1s A

- Còn có thể gọi là ampe giây (ký hiệu: As).

6

Thông lượng cảm ứng điện, thông lượng điện dịch

culông

C

Culông là thông lượng cảm ứng điện (thông lượng điện dịch) qua một mặt kín bao quanh điện tích 1 culông.

1C = 1s A

7

Cảm ứng điện (hoặc điện dịch)

Culông trên mét vuông

C/m²

Culông trên mét vuông là cảm ứng điện trong một tụ điện phẳng, có hai bản cực rộng vô tận đặt song song với nhau trong chân không, và mỗi mét vuông của bản cực được nạp đều điện tích 1 culông.

1C/m² = 1m^-2s A

8

Cường độ điện trường

Vôn trên mét

V/m

Vôn trên mét là cường độ điện trường của một điện trường đồng tính mà hiệu điện thế dọc theo mỗi mét đường sức là 1 vôn

1V/m

= 1m^-2kg s^-3A^-1

9

Điện dung

fara

F

Fara là điện dung của một tụ điện khi có điện lượng 1 culông thì hiệu điện thế giữa hai bản cực là 1 vôn.

1F = 1m^-2kg^-1s⁴A²

10

Công, năng lượng

jun

J

Xem phần đơn vị cơ.

1J = 1m² kg s^-2

Oát giây

Ws

Oát giây là công bằng 1 jun.

1Ws = 1J

         = 1m² kg s^-2

Kilôoát giờ

kWh

Kilôoát giờ là công bằng 3,6.10⁶ jun.

1kWh = 3,6.10⁶J =3,6.10⁶m² kg s^-2

êlectron vôn

eV

Êlectron vôn là công thực hiện khi điện tích bằng điện tích của một êlectron dịch chuyển trong một trường điện từ một đoạn đường mà giữa hai đầu có hiệu điện thế 1 vôn

1eV

= 1,602 07.10^-19 J

11

Từ thông

vêbe

Wb

Vêbe là từ thông gây trong một vòng dây dẫn bao quanh nó một suất điện động cảm ứng 1 vôn khi từ thông đó giảm đều xuống zerô trong thời gian 1 giây.

1Wb=1V s

=1m² kg s^-2 A^-1

12

Cảm ứng từ

tesla

T

Tesla là cảm ứng từ của một từ thông đều 1 vêbe xuyên vuông góc qua một mặt phẳng diện tích 1 mét vuông.

1T = 1Wb/m²

          = 1kg s^-2 A^-1

- Tesla còn có thể gọi là vêbe trên mét vuông (ký hiệu: Wb/m²) hay vôn giây trên mét vuông (ký hiệu: Vs/m²)

13

Cường độ từ trường

Ampe trên mét

A/m

Ampe trên mét là cường độ  từ trường sinh ra trong chân không bởi một dòng điện có cường độ 1 ampe chạy qua một dây dẫn thẳng dài vô hạn, tiết diện tròn, tại các điểm của một đường tròn đồng trục với dây đó và có chu vi 1 mét

1A/m = 1m^-1 A

Khi biểu diễn cường độ từ trường gây ra bởi những mạch kín hoặc những xôlênôit thì có thể gọi đơn vị ampe trên mét là ampe vòng trên mét (ký hiệu: Avg/mất sức lao động).

14

Hệ số tự cảm hệ số hỗ cảm (hoặc tự cảm, hỗ cảm)

henry

H

Henry là hệ số tự cảm của một mạch kín khi dòng điện 1 ampe chạy qua thì sinh ra trong chân không từ thông 1 vêbe qua mạch đó.

1H = 1Wb/A

      = 1m²g s^-2 A^-2

15

Suất * từ động, hiệu từ thế, suất căng từ

ampe

A

Ampe là suất từ động theo một đường kín móc vòng một mạch có dòng điện 1 ampe chạy qua.

1A = 1A

- Khi biểu diễn suất từ động (hiệu từ thế, suất căng từ) gây ra bởi những xôlênôit thì có thể gọi đơn vị ampe là ampe vòng (ký hiệu: Avg).

16

Công suất, công suất tác dụng

oát

W

Xem phần đơn vị cơ.

1W = 1J/s

       = 1m² kg s^-3

17

Công suât biểu kiến

Vôn ampe

VA

Vôn ampe là công suất biểu kiến trong một đoạn mạch đặt dưới hiệu điện thế hiệu dụng 1 vôn và có dòng độ hiệu dụng 1 ampe chạy qua.

1VA = 1V.1A

= 1m² kg s^-2

18

Công suất kháng

var

Var

Var là công suất kháng trong một đoạn mạch thuần  tự cảm (hoặc thuần điện dung) đặt dưới hiệu điện thế hiệu dụng 1 vôn và có dòng điện cường độ hiệu dụng 1 ampe chạy qua.

1VAr = 1V.1A

= 1m² kg s^-3

III. ĐƠN VỊ NHIỆT

1

Nhiệt độ nhiệt động lực

độ Kenvin

^oK

Độ Kenvin là đơn vị nhiệt độ theo nhiệt giai nhiệt động lực, trên đó nhiệt độ điểm ba của nước là 273,16 độ Kenvin (chính xác).

Đơn vị cơ bản

- Khi biểu thị kết quả đo thực tế về nhiệt độ có thể dùng độ Xenxiut theo nhiệt giai thực dụng quốc tế năm 1948. Điểm zêrô của thang Xenxiut ứng với nhiệt độ 273,15 độ Kenvin

2

Nhiệt lượng các thế nhiệt động lực

jun

J

Xem phần đơn vị cơ.

1J = 1m² kg s^-2

calo

cal

Calo là nhiệt lượng bằng 4,186 8jun

1cal = 4, 186 8J

- Trong kỹ thuật làm lạnh, được phép dùng đơn vị frigo (ký hiệu: frigo) 1frigo =  - 1kilôcalo

3

nhiệt lượng riêng (của một sự dịch pha, của một phản ứng hóa học), thế nhiệt động lực riêng

Jun trên kilôgam

J/kg

Jun trên kilôgam là nhiệt lượng riêng của một hệ  có khối lượng 1 kilôgam thu hay nhả nhiệt lượng 1 jun khi dịch pha hay hoàn thành một phản ứng hóa học.

Jun trên kilôgam cũng là thế nhiệt động lực riêng của một hệ có khối lượng 1 kilôgam và có hiệu thế nhiệt động lực 1 jun

1 J/kg

= 1m² kg s^-2/kg

= 1m² s^-2

Kilôcalo trên kilôgam

Kcal/kg

Kilôcalo trên kilôgam là nhiệt lượng riêng bằng 4,186 8.10³jun trên kilôgam.

1 kcal/kg

= 4,186 8.10³J/kg

4

Nhiệt dung, entrôpi

Jun trên độ

j/độ

Jun trên độ là nhiệt dung của một hệ cần nhiệt lượng 1 jun để tăng nhiệt độ thêm 1 độ

Jun trên độ cũng là biến thiên entrôpi của một hệ trong một quá trình thuận nghịch đẳng nhiệt ở nhiệt độ T độ Kenvin mà nhiệt lượng trao đổi với nguồn là T jun.

1 J/độ

= 1m² kg s^-2 độ ^-1

Calo trên độ

Cal/độ

Calo trên độ là nhiệt dung bằng 4,1868 jun trên độ.

1 cal/độ

= 4,1868 J/độ

Kilôcalo trên độ

Kcal/độ

Kilôcalo trên độ là nhiệt dung bằng 4,1868.10³ jun trên độ.

1 kcal/độ

= 4,1868.10³ J/độ

5

Nhiệt dung riêng, entrôpi riêng

Jun trên kilogam độ

j/kg độ

Jun trên kilogam độ là nhiệt dung riêng của một hệ có khối lượng 1 kilôgam và nhiệt dung 1 jun trên độ. Jun trên kilogam độ cũng là entrôpi riêng của một hệ có khối lượng 1 kilogam và entrôpi 1 jun trên độ

1J/kg độ

= 1m² s^-2 độ^-1

Kilôcalo trên kilôgam độ

Kcal/kg độ

Kilôcalo trên kilôgam  độ là nhiệt dung riêng bằng 4,1868.10³ jun trên kilôgam độ.

1kcal/kg độ =4,1868.10³J/kg độ

6

Građiên nhiệt độ

độ trên mét

độ/m

Độ trên mét là građiên, nhiệt độ tại một điểm bất kỳ của một môi trường mà các mặt đẳng nhiệt là những mặt phẳng song song và giữa hai mặt đẳng nhiệt bất kỳ cách nhau 1mét hiệu nhiệt độ bằng 1 độ

1 độ/m = 1m^-1 độ

7

Thông lượng nhiệt

oát

W

Oát là thông lượng nhiệt tải nhiệt lượng 1 jun trong thời gian 1 giây.

1W = 1J/s

= 1m² kg s^-3

8

Mật độ mặt thông lượng nhiệt

Oát trên mét vuông

W/m²

Oát trên mét vuông là mật độ mặt thông lượng nhiệt khi có thông lượng nhiệt 1 oát truyền qua mỗi mét vuông của mặt.

1W/m²

1m² kg s^-3/m²

9

Hệ số trao đổi nhiệt (hệ số tỏa nhiệt), hệ số truyền nhiệt

Oát trên mét vuông độ

W/m²  độ

Oát trên mét độ là hệ số trao đổi nhiệt giữa hai môi trường có hiệu nhiệt độ 1 độ và nhiệt độ mặt thông lượng nhiệt trên mặt tiếp xúc là 1 oát trên mét vuông.

1W/m độ

= 1kg s^-3 độ^-1

10

Hệ số dẫn nhiệt

Oát trên mét độ

W/m độ

Oát trên mét độ là hệ số dẫn nhiệt của một chất trong đó khi građiên nhiệt độ là 1 độ trên mét thì có thông lượng nhiệt 1 oát truyền qua mỗi mét vuông của mặt vuông góc với phương truyền nhiệt.

1W/m độ

= 1m² kg s^-3/m độ

= 1m kg s^-3 độ^-1

11

Hệ số biến đổi nhiệt độ

Mét vuông trên giây

m²/s

Mét vuông trên giây là hệ số biến đổi nhiệt độ của một môi trường mà các mặt đẳng nhiệt ở một thời điểm bất kỳ là những mặt phẳng song song và cứ trong thời gian 1 giây, nhiệt độ tại một điểm bất kỳ thay đổi 1 độ khi trên mỗi mét chiều dài theo phương vuông góc với các mặt đẳng nhiệt, građiên nhiệt độ thay đổi 1 độ trên mét.

1m²/s = 1m² s^-1

Mét vuông trên giờ

m²/h

Mét vuông trên giờ là hệ số biến đổi nhiệt độ bằng 2.7778.10^-4 mét vuông trên giây.

1m²/h

= 2,7778.10^-4 m²/s

Chú thích chung:

1. Trong những đơn vị dẫn xuất về nhiệt dùng trong vật lý phân tử có thể thay thế kilôgam, gam bằng kilômol hay mol, ký hiệu là “kmol” và “mol”

2. Calo và các đơn vị dẫn xuất từ calo chỉ nên xem như là những đơn vị cho phép dùng tạm thời. Mỗi khi có thể, nên ưu tiên dùng jun và các đơn vị dẫn xuất từ jun.

* hoặc sức

IV. ĐƠN VỊ QUANG

1

Cường độ sáng

candela

cd

Candela là cường độ sáng đo theo phương vuông góc với nó, của một diện nhỏ có diện tích 1/600 000 mét vuông, bức xạ như một vật bức xạ toàn phần ở nhiệt độ đông đặc của platin dưới áp suất 101 325 niutơn trên mét vuông

Đơn vị cơ bản

- Candela theo định nghĩa này bằng 0,995 nến quốc tế (đã được định nghĩa năm 1921).

2

Quang thông

lumen

lm

Lumen là quang thông do một nguồn sáng điểm cường độ 1 candela phát đều trong  góc khối sterađian.

1 lm = 1 cd sr

= 1cd m^o

= 1 m^o cd

(= 1 cd)

3

Lượng sáng

Canđela giây

Cds

Canđela giây là lượng sáng của một nguồn có cường độ sáng 1 canđela phát ra trong thời gian 1 giây.

1cds = 1 scd

4

Quang năng

Lumen giây

lms

Lumen giây là quang năng của quang thông 1 lumen tính trong thời gian 1 giây.

1 lms = 1m^o cd s

= 1m^o s cd

(= 1 s cd)

5

Độ trưng

Lumen trên mét vuông

lm/m²

Lumen trên mét vuông là độ trưng của một nguồn hình cầu có diện tích mặt ngoài 1 mét vuông phát ra một quang thông cầu 1 lumen phân bố đều theo mọi phương.

1lm/m² =1m^-2m^ocd

(=1m^-2cd)

6

Độ chói

Canđela trên mét vuông hoặc nit

cd/m² hoặc nit (hoặc nt)

Canđela trên mét vuông hoặc nit là độ chói của một nguồn phẳng 1 mét vuông có cường độ sáng 1 cađela, đo theo phương vuông góc với nguồn.

1cd/m² = 1m^-2cd

7

Độ rọi

lux

lx

Lux là độ rọi của một mặt diện tích 1 mét vuông có quang thông đều 1 lume chiếu vuông góc.

1lx = 1lm/m²

= 1m^-2m^o cd

(= 1m^-2 cd)

8

Lượng rọi

Lux giây

lxs

Lux giây là lượng rọi ứng với độ rọi 1 lux trong thời gian 1 giây

1lxs = 1m²m^ocd s

= 1m^-2m^os cd

(= 1m^-2s cd)

9

Độ tụ của các hệ quang học

điốp

dp

Điốp là độ tụ của một hệ quang học có tiêu cự 1 mét trong một môi trường mà chiết suất bằng 1

1dp = 1m^-1

- Các hệ hội tụ có độ tụ dương, các hệ phân kỳ có độ tụ âm

V. ĐƠN VỊ ÂM

1

Áp suất âm thanh

Niutơn trên mét vuông

N/m²

Xem phần “đơn vị cơ”.

1N/m² = m^-1 kg s^-2

- Tất cả đơn vị áp suất đều có thể dùng làm đơn vị áp suất âm thanh.

2

vận tốc thể tích

Mét khối trên giây

m³/s

Mét khối trên giây là vận tốc thể tích tuần hoàn trong một trường âm thanh đồng tính tại một tiết diện của ống dẫn âm có diện tích 1 mét vuông, trên đó vận tốc của các hạt bằng 1 mét trên giây.

1m³/s = 1m³ s^-1

3

Sức cản âm học

Niutơn giây trên mét mũ năm

Ns/m⁵

Niutơn giây trên mét mũ năm là sức cản âm học, trong đó áp suất âm thanh sin tính 1 niutơn, trên mét vuông tại một tiết diện bất kỳ gây ra vận tốc thể tích có trị căn quân phương 1 mét khối trên giây tại tiết diện đó.

1Ns/m⁵

= 1m kg s^-2s/m⁵

= 1m^-4kg s^-1

4

Sức cản cơ học

Niutơn giây trên mét

Ns/m

Niutơn giây trên mét là sức cản cơ học của một hệ cơ học dao động khi tại chỗ đặt lực, lực tuần hoàn 1 niutơn gây vận tốc dao động 1 mét trên giây.

1Ns/m

= 1m kg s^-2/m

= 1kg s^-1

5

Cường độ âm thanh

Oát trên mét vuông

W/m²

Oát trên mét vuông là cường độ âm thâm trong một sóng âm thanh phẳng khi nó truyền năng lượng âm thanh 1 jun qua một mặt 1 mét vuông trong thời gian 1 giây.

1W/m²

= 1m² kg s^-3/m³

6

Mật độ năng lượng âm thanh

Jun trên mét khối

J/m³

Jun trên mét khối là mật độ năng lượng âm thanh trong một trường âm thanh có năng lượng 1 jun phân bố đều trong thể tích 1 mét khối.

1J/m³

= 1m² kg s^-2/m³

= 1m^-1kg s^-2

7

Mức áp suất âm thanh

đêxiben

dB

Đêxiben là mức áp suất âm thanh của một âm thanh mà 20 lần lôgarit thập phân của tỉ giữa áp suất của âm thanh đó và áp suất 2,10^-5 niutơn trên mét vuông lấy làm mức zêrô, là bằng 1.

- Đêxiben còn dùng làm đơn vị để đo các “mức công suất”, sự “tăng công suất” trong kỹ thuật điện thông.

8

Mức to

fôn

fôn

Fôn là mức to của âm thanh chuẩn (tần số 1 000 héc) có mức áp suất âm thanh 1 đêxiben.

9

Quãng tần số

ôcta

Ôcta

Ôcta là quãng giữa hai tần số khi lôgarit cơ số 2 của ti giữa chúng bằng 1

VI. ĐƠN VỊ PHÓNG XẠ

1

Liều lượng bức xạ Rơn-ghen, liều lượng bức xạ gamma

Culông trên kilôgam

C/kg

Culông trên kilôgam là liều lượng bức xạ Rơnghen (hoặc bức xạ gamma) trong không khí khi mà sự phát xạ hạt kèm theo tạo ra trong 1 kilôgam không khí những ion mang điện tích bằng 1 culông theo dấu âm hay dấu dương.

1 C/kg = 1s A/kg

= 1kg^-1 s A

Rơnghen

R

Rơnghen là liều lượng bức xạ Rơnghen (hoặc bức xạ gamma) bằng 2,579 76.10^-4 culông trên kilogam.

1R

=2,57976.10^-4C/kg

2

Suất liều lượng

Culông trên kilôgam giây

C/kgs

Culông trên kilôgam giây là suất liều lượng bức xạ Rơnghen hoặc bực xạ gamma bằng 1 culông trên kilogam trong thời gian 1 giây

1 C/kg s

= 1kg^-1 s A/s

= 1kg^-1 A

Rơnghen trên giây

R/s

Rơngheni trên giây là suất liều lượng bức xạ Rơnghen (hoặc bức xạ gamma) bằng 2,579 76.10^-4 culông trên kilôgam giây.

1R/s

= 2,57976.10^-4 C/kg s

3

Liều lượng hấp thụ bức xạ

Jun trên kilôgam

J/kg

Jun trên kilôgam là liều lượng hấp thụ bức xạ bằng 1 jun trên 1 kilôgam vật bị rọi

1J/kg

= 1m² kg s^-2/kg

rad

rd

Rad là liều lượng hấp thụ bức xạ bằng 10² jun trên kilôgam

1rd = 10^-2J/kg

4

Độ phóng xạ

Phân rã trên giây

pr/s

1 phân rã trên giây là độ phóng xạ của một nguồn phóng xạ trong đó xảy ra 1 phân rã trong thời gian 1 giây

1pr/s = 1s^-1

Curi

Ci

1 curi là độ phóng xạ bằng 3,7.10¹⁰ phân rã trên giây.

1Ci = 3,7.10¹⁰ pr/s

5

Đương lượng gamma rađi của nguồn

Miligam đương lượng rađi

mgđlRa

Miligam đương lượng rađi là đương lượng gamma rađi của một nguồn phóng xạ mà bức xạ gamma của nó với một cách lọc xác định, trong những điều kiện đo như nhau, tạo nên cùng một suất liều lượng như bức xạ gamma của 1 miligam chuẩn rađi với tấm lọc bằng platin dầy 0,5 milimét.

6

Cường độ bức xạ

Oát trên mét vuông

W/m²

Oát trên mét vuông là cường độ bức xạ đều truyền công suất 1 oát qua điện tích 1mét vuông vuông góc với phương truyền

1 W/m²

= 1kg m² s^-3/m²

= 1kg s^-3

Ước hay bội

Ghép

Hệ số cần phải nhân với trị của đơn vị

Tên

Ký hiệu

Ước

-

-

-

-

-

-

-

átô

femtô

picô

nanô

micrô

mili

centi

đêxi

a

f

p

n

m

c

d

10^-18 hoặc

10^{-15    ___}

10^{-12    ___}

10^{-9     ___}

10^{-6     ___}

10^{-3     ___}

10^{-2     ___}

10^{-1     ___}

0,000 000 000 000 000 001

0,000 000 000 000 001

0,000 000 000 001

0,000 000 001

0,000 001

0,001

0,01

0,1

Bội

-

-

-

-

-

đêca

hectô

kilô

mêga

giga

têra

da

h

k

M

G

T

10^{1      ___}

10^{2      ___}

10^{3      ___}

10^{6      ___}

10^{9      ___}

10^{12    ___}

10

100

1 000

1 000 000

1 000 000 000

1 000 000 000 000