11.4. Khi nhiệt độ cốc đạt đến nhiệt độ thử, nạp mẫu thử vào xylanh thích hợp (A.1.5, A.1.6); đưa xylanh tới cửa nạp của thiết bị, cẩn thận không để thất thoát mẫu; bơm mẫu vào cốc bằng cách ấn toàn bộ pistong của xylanh xuống, tháo xylanh ra.

11.5. Bấm đồng hồ đo thời gian thử nghiệm; châm ngọn lửa mồi và điều chỉnh ngọn lửa thử (nếu sử dụng) đến kích thước khoảng 4 mm (5/32 in).

11.6. Khi đồng hồ chỉ vào cuối thời gian thử, đưa nguồn lửa vào bằng cách mở cửa sập một cách từ từ và đều đặn rồi đóng kín nó lại trong khoảng thời gian 2,5 s. Quan sát kỹ ánh chớp mỗi lần mở cốc thử.

Mẫu được coi là chớp cháy khi có ngọn lửa bùng to và tự nó lan truyền ngay trên bề mặt mẫu (xem 3.1.2). Đôi khi, nhất là khi gần với điểm chớp cháy thực, đưa nguồn lửa vào có thể tạo ra ngọn lửa quầng màu xanh hoặc to ra; nó không phải là điểm chớp cháy và nên bỏ qua.

11.7. Ghi lại kết quả thử chớp cháy (hoặc không chớp cháy) và nhiệt độ thử.

11.8. Tắt ngọn lửa mồi và ngọn lửa thử (nếu sử dụng). Đổ mẫu ra và làm sạch cốc và nắp đậy. Nếu cần thiết thì phải để thiết bị nguội đến mức an toàn trước khi rửa.

PHƯƠNG PHÁP B - XÁC ĐỊNH ĐIỂM CHỚP CHÁY THỰC

12. Cách tiến hành

12.1. Quy trình này lặp lại một số lần các thao tác của Phương pháp A (từ 11.3 đến 1.8). Mỗi phép thử sử dụng một mẫu thử mới và một nhiệt độ thử khác. Việc thay đổi nhiệt độ thử cho phép xác định hai nhiệt độ với sự khác nhau giữa hai nhiệt độ này là 1 °C (2 °F) hoặc 0,5 °C (1 °F) trong đó nhiệt độ thấp hơn chưa gây ra chớp cháy trong khi nhiệt độ cao hơn đã gây ra chớp cháy (điểm chớp cháy).

...

...

...

12.1.2. Nếu quan sát thấy chớp cháy thì lặp lại quy trình từ 11.3 đến 11.8 với mẫu thử mới cứ lần sau giảm 5 °C (9 °F) so với lần trước cho đến khi không còn nhìn thấy sự chớp cháy. Tiếp tục thực hiện từ 12.1.4.

12.1.3. Khi quan sát không thấy chớp cháy lặp lại thí nghiệm mẫu mới theo quy trình từ 11.3 đến 11.8 ở nhiệt độ cao hơn, cứ lần sau cao hơn lần trước 5 °C (9 °F) cho đến khi quan sát thấy chớp cháy.

12.1.4. Khi đã xác định được sự chớp cháy và chớp cháy ở giữa hai nhiệt độ cách nhau 5 °C (9 °F), lặp lại với khoảng tăng nhiệt độ là 1 °C (2 °F), bắt đầu từ nhiệt độ thấp hơn trong hai nhiệt độ trên cho đến khi có chớp cháy.

12.1.5. Ghi lại nhiệt độ của phép thử khi xuất hiện chớp cháy là điểm chớp cháy, có tính đến tất cả các sự hiệu chính nhiệt kế đã biết.

12.1.6. Xác định điểm chớp cháy theo 12.1.4 có độ chính xác đến 1 °C (2 °F). Nếu cần có độ chính xác cao (tức là chính xác đến 0,5 °C (1 °F)) thì tiến hành thử mẫu mới ở nhiệt độ thử thấp hơn 0,5 °C (1 °F) so với nhiệt độ mà tại đó quan sát thấy sự chớp cháy như trong 12.1.4. Nếu không có chớp cháy, báo cáo nhiệt độ như trong 12.1.4 là điểm chớp cháy chính xác đến 0,5 °C (1 °F). Nếu có chớp cháy ở nhiệt độ thấp hơn (12.1.6) thì báo cáo nhiệt độ đó là điểm chớp cháy.

12.1.7. Tắt ngọn lửa mồi và ngọn lửa thử, nếu sử dụng. Khi nhiệt độ cốc thử hạ đến mức an toàn, lấy mẫu ra và làm sạch cốc và nắp đậy.

13. Tính toán kết quả

13.1. Phương pháp A

Không cần thiết phải tính toán do ảnh hưởng của áp suất khi áp kế đã được hiệu chính trong các công thức từ 1 đến 3 trong 11.1.

...

...

...

(I) Nhiệt độ thử (quy định) hiệu chính (°C) = C + 0,25 (101,3 - A)                                       (4)

(II) Nhiệt độ thử (quy định) hiệu chính (°F) = F + 0,06 (760 - B)                                          (5)

(III) Nhiệt độ thử (quy định) hiệu chính (°C) = C + 0,03 (760 - B)                                        (6)

trong đó:

C là nhiệt độ thử thực, tính bằng °C;

F là nhiệt độ thử thực, tính bằng °F;

A là áp suất môi trường trên khí áp kế, tính bằng kPa;

B là áp suất môi trường trên khí áp kế, tính bằng mmHg.

13.2. Phương pháp B - Nếu áp suất môi trường (9.5) trên khí áp kế khác 101,3 kPa (760 mmHg), hiệu chỉnh điểm chớp cháy như sau:

...

...

...

(II) Nhiệt độ chớp cháy hiệu chính (°F) = F + 0,06 (760 - B)                                               (8)

(III) Nhiệt độ chớp cháy hiệu chính (°C) = C + 0,03 (760 - B)                                             (9)

trong đó:

C là điểm chớp cháy quan sát được, tính bằng °C;

F là điểm chớp cháy quan sát được, tính bằng °F;

A là áp suất môi trường trên khí áp kế, tính bằng kPa;

B là áp suất môi trường trên khí áp kế, tính bằng mmHg.

14. Báo cáo kết quả

14.1. Khi sử dụng Phương pháp A (chớp cháy/không chớp cháy), báo cáo hiện tượng chớp cháy (hoặc không có chớp cháy) tại mốc nhiệt độ quy định (đã hiệu chính) (ghi nhiệt độ) và báo cáo chính xác đến 0,5 °C (1 °F) và ghi Phương pháp thử A.

...

...

...

14.3. Báo cáo đặc điểm của vật liệu thử, ngày thử nghiệm và tất cả các sai số, theo thỏa thuận hoăc không từ các quy trình xác định.

15. Độ chụm và độ chệch

15.1. Độ chụm

Độ chụm của phương pháp này xác định theo phương pháp thống kê các kết quả liên phòng thí nghiệm, cụ thể như sau. Xem Điều A.3 Phụ lục A để biết độ chụm tạm thời của các metyl este của axit béo (FAME).

CHÚ THÍCH 2: Độ chụm hoăc độ chệch tương đối chưa được xác định khi sử dụng        bộ đánh lửa bằng điện. Tuy nhiên, hiện đã các dữ liệu bổ sung có bao gồm khoảng nhiệt   độ từ 22 °C đến 110 °C. Đang lập kế hoạch thực hiện các thí nghiệm liên phòng liên kết với Viện năng lượng để lập lại độ chụm cho phương pháp này và lập độ thống nhất giữa các bộ đánh lửa bằng khí và bằng điện.

15.1.1. Độ lặp lại

Là sự chênh lệch giữa hai kết quả thử nhận được do cùng một thí nghiệm viên tiến hành trên cùng một thiết bị, dưới các điều kiện thử không đổi, trên cùng một mẫu thử, trong một thời gian dài với thao tác bình thường và chính xác của phương pháp thử này, chỉ một trong hai mươi trường hợp được vượt các giá trị quy định trong Bảng 2.

Khoảng nhiệt độ

Độ lặp lại

...

...

...

0,5 °C

Trên 70 °C

0,022 M^0,9 °C

trong đó: M là giá trị trung bình của hai kết quả thử.

15.1.2. Độ tái lập

Là sự chênh lệch giữa hai kết quả thử độc lập, nhận được do hai thí nghiệm viên khác nhau làm việc trong hai phòng thử nghiệm khác nhau, trên cùng một mẫu thử, trong một thời gian dài với thao tác bình thường và chính xác của phương pháp thử này, chỉ một trong 20 trường hợp được vượt giá trị quy định trong Bảng 2.

Khoảng nhiệt độ

Độ lặp lại

20 °C đến 70 °C

...

...

...

Trên 70 °C

0,083 M^0,9 °C

trong đó: M là giá trị trung bình của hai kết quả thử.

15.3. Độ chệch

Phương pháp này không có độ chệch vì điểm chớp cháy được xác định chỉ trong phạm vi phương pháp này.

Bảng 2 - Độ lặp lại và độ tái lập

Nhiệt độ, °C

Độ lặp lại, °C

Độ tái lập,°C

...

...

...

0,5

1,5

70

0,5

3,0

93

1,3

4,9

149

...

...

...

7,5

204

2,6

10,0

260

3,3

12,4

Phụ lục A

...

...

...

A.1. Thiết bị thử chớp cháy

A.1.1. Thiết bị thử chớp cháy, xem Hình A.1 và Bảng A.1.

A Detector chớp cháy (tùy chọn)

B Nắp

C Đầu dẫn ngọn lửa mồi

D Đầu phun ngọn lửa thử

E Miệng nạp

F Núm điều chỉnh ngọn lửa thử

...

...

...

H Đo ngọn lửa thử

I Nhiệt kế

J Hốc để đặt detector

K Gioăng nắp

L Bộ cốc thử

M Hố nhiệt kế

CHÚ THÍCH: Các kích thước tính theo milimét.

Hình A.1 - Bộ cốc thử và nắp

...

...

...

mm

Blốc mẫu:

Đường kính blốc

61,5 - 62,5

Đường kính hốc mẫu

49,40 - 49,70

Chiều sâu hốc mẫu

9,70 - 10,00

...

...

...

16,00 - 17,00

Đường kính của hốc nhiệt kế

xấp xỉ 7,00

Nắp:

Chiều dài của lỗ mở to

12,42 - 12,47

Chiều rộng của lỗ mở to

10,13 - 10,18

...

...

...

5,05 - 5,10

Chiều rộng của lỗ mở nhỏ

7,60 - 7,65

Khoảng cách giữa 2 mép xa nhất của các lỗ mở nhỏ

48,37 - 48,42

Đường kính miệng nạp

4,00 - 4,50

Đường kính ống nạp

1,80 - 1,85

...

...

...

0,75 max

Cửa sập:

Chiều dài của lỗ mở to

12,42 - 12,47

Chiều rộng của lỗ mở to

10,13 - 10,18

Chiều dài của lỗ mở nhỏ

5,05 - 5,10

...

...

...

7,60 - 7,65

Từ mép của lỗ mở to đến cuối cửa sập

12,80 - 12,85

Các giá trị lớn nhất của lỗ mở to và lỗ mở nhỏ

30,40 - 30,45

Đầu phun ga:

Chiều dài đầu phun ga

18,30 - 18,40

...

...

...

2,20 - 2,60

Đường kính của đầu phun

1,60 - 1,65

Chiều cao từ tâm của đầu phun đến đỉnh nắp

11,00 - 11,20

Trụ của đầu phun đến tâm của blốc có nắp đậy

12,68 - 12,72

^A Chốt hoặc vòng đệm gioăng sử dụng để bịt kín khi đậy nắp phải được làm bằng vật liệu chịu nhiệt có khả được nhiệt độ thử và các vật liệu được thử nghiệm

^B Khi đặt thiết bị đo nhiệt độ thử phải được đặt tiếp xúc nhiệt tốt nhất với bộ cốc thử.

...

...

...

A.1.2.1. Nắp được lắp khít với cửa sập mở và một thiết bị có khả năng đưa được nguồn lửa vào cốc thử khi cửa sập mở. Khi đưa vào, đầu phun của nguồn lửa sẽ đi ngang qua mặt dưới của nắp. Nắp có miệng để rót mẫu vào hốc và có kẹp phù hợp để giữ chặt với khối kim loại. Ba lỗ mở trên nắp nằm trong phạm vi đường kính của hốc mẫu. Khi tấm trượt để ở vị trí mở, hai lỗ mở trên tấm trượt sẽ trùng khít với hai lỗ mở tương ứng trên nắp.

A.1.2.2. Bếp điện được tiếp xúc với cốc sao cho đảm bảo sự truyền nhiệt. Trong suốt quá trình thử bộ phận điều khiển nhiệt giữ nhiệt độ ổn định trong vùng không có gió trong khoảng ± 0,5 °C (± 1,0 °F) đối với phép thử ở nhiệt độ nhỏ hơn 100 °C, và ± 2,0 °C (± 4,0 °F) đối với phép thử ở nhiệt độ lớn hơn 100 °C. Có thể làm mát cốc bằng thiết bị cảm biến Peltier, thiết bị làm lạnh từ bên ngoài hoặc cho cho chất làm mát vào (xem Điều A.4).

A.1.3. Ngọn lửa thử và ngọn lửa mồi, để cho vào cốc mẫu tạo chớp cháy và ngọn lửa mồi để duy trì ngọn lửa thử, nếu yêu cầu. Khi đưa ngọn lửa thử vào, đầu phun của nguồn lửa sẽ đi ngang qua mặt dưới của nắp. Ngọn lửa thử có thể lấy từ bình chứa propan hoặc butan bên ngoài hoặc từ bình chứa butan hoặc butan đi kèm thiết bị (CẢNH BÁO: Không nạp hoặc thay bình ga của thiết bị ở nhiệt độ cao, hoặc khi có ngọn lửa thử hoặc ngọn lửa mồi đang cháy hoặc gần những nguồn lửa khác). Trên nắp của thiết bị, gần ngọn lửa thử gắn một vòng chuẩn có đường kính 4 mm (5/32 in), điều chỉnh ngọn lửa thử sao cho có kích thước giống hệt vật đo. Cho phép sử dụng một bộ đánh lửa có nắp và cơ cấu hạ xuống cốc thử phù hợp (A.1.10), tuy nhiên chưa xác định được độ chụm và mức độ phù hợp với bộ đánh lửa bằng khí. Bộ đánh lửa bằng điện là dạng điện trở (dây nóng) và phần đốt ở vị trí nằm ngang và quét qua mặt dưới của nắp. Thực hiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo hoạt động của bộ đánh lửa là chính xác. Trong trường hợp có tranh cãi, thì bộ đánh lửa bằng khí được sử dụng là chuẩn.

A.1.4. Tín hiệu âm thanh, báo cho người vận hành biết để cho nguồn lửa vào trong cốc.

A.1.5. Xylanh, kèm theo có mũi kim phù hợp với thiết bị, đã điều chỉnh để cung cấp 2,00 mL ± 0,05 mL. Được phép sử dụng khối này hai lần để lấy 4 mL mẫu thử.

A.1.6. Xylanh, kèm theo có mũi kim phù hợp với thiết bị, đã điều chỉnh để cung cấp 4,0 mL ± 0,1 mL.

A.1.7. Detector chớp cháy (tùy chọn), là thiết bị cặp nhiệt điện với khối lượng nhỏ để phát hiện điểm chớp cháy. Điểm chớp cháy được chỉ báo nếu nhận thấy nhiệt độ tăng lên 6,0 °C (10 °F) trong khoảng 100 ms.

A.1.8. Bộ đếm giờ, đồng hồ điện tử.

A.1.9. Dụng cụ đo nhiệt độ, chất lỏng trong nhiệt kế thủy tinh hoặc thiết bị đo nhiệt độ bằng điện với độ chính xác nhỏ hơn 0,5 °C (1 °F) đo nhiệt độ đến 100 °C và độ chính xác 2,0 °C (4 °F) khi đo nhiệt độ cao hơn 100 °C.

...

...

...

A.2. Kiểm tra tính năng vận hành của thiết bị

A.2.1. Chất chuẩn được chứng nhận (CRM)

CRM là hợp chất hydrocacbon hoặc sản phẩm dầu mỏ khác có tính chất ổn định và tinh khiết hóa học, (lớn hơn 99 % tính theo mol) có điểm chớp cháy đặc trưng của phương pháp được xác định qua chương trình nghiên cứu liên phòng thử nghiệm cho riêng phương pháp thử này theo Hướng dẫn báo cáo nghiên cứu của ASTM hoặc Hướng dẫn ISO 34 và 35.

Các giá trị đặc trưng của điểm chớp cháy đã được hiệu chỉnh về áp suất khí quyển đối với một số chất chuẩn và các giá trị giới hạn đặc trưng cũng được nêu trong Bảng A.2.1 (xem Chú thích A.2.2). Các nhà cung cấp các CRM sẽ cung cấp giấy chứng nhận trong đó ghi rõ giá trị đo điểm chớp cháy xác định cho mỗi chất chuẩn theo lô sản xuất. Việc tính toán giới hạn áp dụng cho các chuẩn CRM này có thể xác định từ giá trị độ tái lập của phương pháp này, trừ đi ảnh hưởng của thử nghiệm liên phòng và sau đó nhân với 0,7. (Xem giá trị nghiên cứu được báo cáo.)

Bảng A.2.1 - Giá trị điểm chớp cháy đặc trưng TCVN 6608 (ASTM D 3828) và giới hạn đặc trưng cho CRM

Hydrocacbon

Độ tinh khiết, % mol

Điểm chớp cháy, °C

Giới hạn, °C

...

...

...

99+

49,7

± 1,6

n-unđecan

99+

65,9

± 1,9

CHÚ THÍCH A.2.1: Các dữ liệu làm cơ sở cho nghiên cứu liên phòng thử nghiệm để đưa ra các điểm chớp cháy nêu trong bảng A 2.1 có thể có trong báo cáo nghiên cứu.

CHÚ THÍCH A.2.2: Chất chuẩn, độ tinh khiết, giá trị điểm chớp cháy và các giới hạn nêu tại Bảng A.2.1 được xây dựng trong chương trình thử nghiệm liên phòng ASTM nhằm xác định tính phù hợp để sử dụng làm chất lỏng kiểm tra đối với phương pháp xác định điểm chớp cháy. Các loại chất khác với độ tinh khiết, giá trị điểm chớp cháy giới hạn áp dụng được xác định cũng có thể phù hợp nếu được chuẩn bị theo phương pháp trong hướng dẫn thực hành ASTM RR:D02-1007 hoặc Hướng dẫn ISO 34 và 35. Giấy chứng nhận đặc tính của các loại chất chuẩn nên được xem xét trước khi sử dụng, do giá trị điểm chớp cháy của chất chuẩn thay đổi tùy theo thành phần của mỗi lô sản xuất.

...

...

...

Chuẩn công tác thứ cấp là hợp chất hydrocacbon hoặc sản phẩm dầu mỏ khác có tính chất ổn định và tinh khiết hóa học (lớn hơn 99 % tính theo mol) với thành phần hóa học ổn định rõ rệt.

Thiết lập điểm chớp cháy trung bình và các giới hạn kiểm soát thống kê (3s) cho chuẩn công tác thứ cấp (SWS) sử dụng các kỹ thuật thống kê tiêu chuẩn (xem ASTM D 6299).

A.3. Độ chụm của este metyl axit béo (FAME)

A.3.1. Khái quát

Một bản kiến nghị toàn Châu Âu đã được thực hiện dựa trên việc sử dụng Phương pháp thử EN ISO 3679 năm 2001 cùng với một cuộc thử nghiệm kỹ lưỡng. Tham gia vào bản kiến nghị có 10 phòng thử nghiệm đã thực hiện thí nghiệm trên 10 mẫu thử đúp đã được mã hóa (20 chai mẫu cho mỗi phòng thử nghiệm tham gia bản kiến nghị). Sử dụng hai loại FAME: hạt cải và hạt hướng dương. Mỗi một loại mẫu thử được pha với (0; 0,05; 0,1; 0,2 và 0,5) % metanol.

A.3.2. Tính tương đương

EN ISO 3679 (IP 523) và Phương pháp thử kết hợp chớp cháy - không chớp cháy EN ISO 3680 (IP 524) là tương đương về mặt kỹ thuật với ASTM D 3828 và sử dụng quy trình, dụng cụ thiết bị và độ chụm như nhau.

A.3.3. Độ chụm và độ chệch

A.3.3.1. Độ chụm

...

...

...

A.3.3.1.1. Độ lặp lại

Là sự chênh lệch giữa hai kết quả thử nhận được do cùng một thí nghiệm viên tiến hành trên cùng một thiết bị, dưới các điều kiện thử không đổi, trên cùng một mẫu thử, trong một thời gian dài với thao tác bình thường và chính xác của phương pháp thử này, chỉ một trong hai mươi trường hợp được vượt các giá trị quy định trong Bảng 2.

Độ lặp lại = 1,9 °C

A.3.3.1.2. Độ tái lập

Là sự chênh lệch giữa hai kết quả thử độc lập, nhận được do hai thí nghiệm viên khác nhau làm việc trong hai phòng thử nghiệm khác nhau, trên cùng một mẫu thử, trong một thời gian dài với thao tác bình thường và chính xác của phương pháp thử này, chỉ một trong hai mươi trường hợp được vượt giá trị quy định trong Bảng 2.

Độ tái lập = 15 °C

A.3.3.2. Độ chệch

Phương pháp này không có độ chệch vì điểm chớp cháy được xác định chỉ trong phạm vi phương pháp này.

A.4. Thử nghiệm ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ môi trường với thiết bị thủ công không có phương tiện làm lạnh cốc thử

...

...

...

Nếu thiết bị thủ công sử dụng nhiệt kế điện tử thì theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đặt nhiệt độ thử dưới nhiệt độ môi trường như yêu cầu của phép thử.

A.4.2. Đưa tác nhân làm lạnh vào khối làm lạnh. Khi nhiệt độ dự kiến hoặc nhiệt độ quy định không nhỏ hơn 5 °C (40 °F) thì có thể dùng nước hoặc đá vụn làm lạnh. Nếu cần nhiệt độ dưới 5 °C (40 °F) thì dùng chất làm lạnh phù hợp như CO₂ thể rắn (băng khô) và axeton (CẢNH BÁO: Axeton là chất rất dễ cháy. Không được để băng khô tiếp xúc với mắt hoặc da). Nếu chất làm lạnh không có sẵn, có thể theo hướng dẫn của nhà sản xuất tìm phương pháp làm lạnh khác. Mở nắp và đặt khối làm lạnh vào cốc mẫu, thực hiện cẩn thận tránh làm hỏng và hư hại cốc. Khi số đọc trên nhiệt kế chỉ nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ dự kiến khoảng 10 °C (18 °F), lấy khối làm lạnh ra khỏi cốc và dùng giấy thấm lau khô cốc và nắp cốc một cách nhanh nhất để không còn hơi ẩm. Ngay lập tức đóng nắp cốc và kẹp chặt nắp. (CẢNH BÁO: Nếu sử dụng nhiệt kế thủy tinh có chứa thủy ngân thì không được làm lạnh mẫu dưới - 38 °C (- 36 °F), đó là điểm băng của thủy ngân.) Dùng xylanh chuẩn bị đưa mẫu vào, cả xylanh và mẫu đều được làm lạnh đến nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ thử dự kiến ít nhất 10 °C (18 °F).

A.4.3. Điều chỉnh ngọn lửa thử và để nhiệt độ của cốc thử tăng lên trong môi trường xung quanh cho đến khi đạt được nhiệt độ thử yêu cầu. Ngay lúc đó đưa ngọn lửa thử vào. Quan sát chớp cháy khi mở nắp cốc.

A.4.4. Để xác định điểm chớp cháy của bất kỳ loại vật liệu nào thì lặp lại thử nghiệm, mỗi lần đều là mẫu thử mới theo các bước nêu trong 12.1.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 6608:2010 (ASTM D 3828-09) về Sản phẩm dầu mỏ - Phương pháp xác định điểm chớp cháy cốc kín bằng thiết bị thử có kích thước nhỏ