* Cấp bền được ký hiệu bằng 2 chữ số. Số trước nhân với 10 cho giới hạn bền nhỏ nhất kG/mm², số sau nhân với 10 cho tỷ số giữa giới hạn chảy và giới hạn bền bằng %. Tích của hai số cho giới hạn chảy kG/mm² (đối với cấp bền 3.6 cho giá trị gần đúng).

Chú thích:

1. Đối với cấp bền 4.8; 5.8 và 6.8 cho phép dùng thép tự động.

2. Khi cung cấp bulông, vít và vít cấy cho phép thay thế những sản phẩm có cấp bền thấp bằng những sản phẩm có cấp bền cao hơn:

Cấp bền 3.6 bằng cấp bền 4.6;

Cấp bền 4.8 bằng cấp bền 5.8; 6.8; 6.9;

Cấp bền 5.8 bằng cấp bền 6.8; 6.9;

Cấp bền 6.8 bằng cấp bền 6.9; 8.8;

Cấp bền 6.9 bằng cấp bền 8.8.

...

...

...

Bảng 2

Cấp bền*

Ứng suất do tải trọng thí nghiệm σ_F­ , kG/mm², không nhỏ hơn

Độ cứng Brinen HB

Độ cứng Rocven HRC

Không lớn hơn

4

40

302

...

...

...

5

50

6

60

8

80

10

100

353

...

...

...

12

120

14

140

375

40

* Cấp bền ký hiệu bằng chữ số, số này nhân với 10 cho trị số ứng suất do tải trọng thí nghiệm kG/mm².

Chú thích:

1. Đối với cấp bền 4 và 5 cho phép dùng thép phốt pho. Đối với cấp độ bền 4, 5, 6 cho phép dùng thép tự động.

...

...

...

1.3. Không cho phép dùng thép sôi và thép tự động để làm bulông, vít và vít cấy nếu khách hàng yêu cầu và được ghi rõ trong đơn đặt hàng.

1.4. Cơ tính của bulông, vít, vít cấy và đai ốc làm bằng thép chịu ăn mòn, thép chịu nhiệt, bền nhiệt, ổn định nhiệt phải theo bảng 3 và 4

Cơ tính của bulông, vít, vít cấy làm bằng thép chịu ăn mòn, thép chịu nhiệt, bền nhiệt, ổn định ở nhiệt độ thường.

Bảng 3

Ký hiệu quy ước của nhóm

Giới hạn bền σ_b kG/mm²

Giới hạn chảy σ_c kG/mm²

Độ giãn dài tương đối ε, %

Độ dai va đập a_k, KG/mm²

...

...

...

Không nhỏ hơn

21

52

20

40

-

18,0

22

70

...

...

...

15

6

49,5

23

65

12

6

58,5

24

...

...

...

55

8

3

49,5

25

75

10

3

67,5

...

...

...

110

85

10

5

76,5

Cơ tính của đai ốc làm bằng thép chịu ăn mòn và thép chịu nhiệt, bền nhiệt, ổn định ở nhiệt độ thường.

Bảng 4

Ký hiệu quy ước của nhóm

Ứng suất do tải trọng thí nghiệm σ_F­ kG/mm², không nhỏ hơn

...

...

...

52

22

70

23

25

90

26

110

1.5. Cơ tính của bulông, vít, vít cấy và đai ốc làm bằng thép hợp kim màu phải theo bảng 5 và 6

...

...

...

Bảng 5

Ký hiệu quy ước của nhóm

Giới hạn bền σ_b kG/mm²

Giới hạn chảy σ_c kG/mm²

Độ giãn dài tương đối ε, %

Độ cứng Brinen HB

Không nhỏ hơn

31

27

...

...

...

15

Không quy định

32

32

Không quy định

12

75

33

34

...

...

...

Không quy định

35

88

20

10

Cơ tính đai ốc làm bằng hợp kim màu ở nhiệt độ thường

Bảng 6

Ký hiệu quy ước của nhóm

Ứng suất do tải trọng thí nghiệm σ_F­ kG/mm², không nhỏ hơn

...

...

...

27

32

32

33

34

50

35

38

1.6. Mắc vật liệu dùng để làm bulông, vít và vít cấy có cấp bền 8.8, 10.9 và làm đai ốc có cấp bền 10, 12 và 14 cần phải ghi trong đơn đặt hàng (mác vật liệu tương ứng được giới thiệu trong phụ lục).

...

...

...

1.8. Theo sự thỏa thuận giữa khách hàng và cơ sở sản xuất cho phép sản xuất bulông, vít, vít cấy và đai ốc bằng thép cácbon, thép hợp kim có mác khác với mác giới thiệu trong phụ lục nhưng có cấp bền tương đương và bằng hợp kim màu có cơ tính khác với những chỉ dẫn ở bảng 5 và 6.

1.9. Mác vật liệu nhóm 21, 23, 25 dùng để chế tạo các chi tiết lắp xiết cần phải ghi trong đơn đặt hàng. Cho phép đặt hàng chế tạo các chi tiết lắp xiết bằng những vật liệu có cơ tính khác quy định ở bảng 3 và 4.

1.10. Theo yêu cầu của khách hàng, chi tiết lắp xiết làm bằng đồng thau theo phương pháp chồn nguội phải qua nhiệt luyện để khử ứng suất trong.

1.11. Theo yêu cầu của khách hàng, bulông, vít, vít cấy và đai ốc được sản xuất có lớp phủ.

Loại và ký hiệu của lớp phủ phải theo bảng 7.

1.12. Yêu cầu kỹ thuật đối với lớp phủ, chiều dày phủ và kích thước ren khi chưa có lớp phủ được quy định theo sự thỏa thuận giữa khách hàng và cơ sở sản xuất.

1.13. Theo sự thỏa thuận giữa khách hàng và cơ sở sản xuất cho phép dùng những loại lớp phủ khác.

1.14. Kích thước rãnh lùi dao, đoạn ren cạn và cạnh vát của phần cuối ren theo TCVN 2034 - 77.

1.15. Theo sự thỏa thuận giữa khách hàng và cơ sở sản xuất cho phép chế tạo:

...

...

...

b) Vít cấy và đai ốc có ren trái;

c) Bulông có một lỗ ở đầu.

Bảng 7

Ký hiệu

Loại lớp phủ

00

Không lớp phủ

01

Kẽm có Cromat hóa

...

...

...

Cadini có cromat hóa

03

Niken

04

Hai lớp Đồng - Niken

05

Oxyt

06

Phốt phát có tẩm dầu

...

...

...

Thiếc

08

Đồng

09

Kẽm

10

Anôt oxyt có crômat hóa

11

Thụ động

...

...

...

Bạc

1.16. Sai lệch hình dạng và khuyết tật bên ngoài quy định ở bảng 8 và 9.

Bảng 8

Cấp chính xác của sản phẩm

Thô

Nửa tinh

Tinh

Không cho phép

1. Vết nứt

...

...

...

3. Góc giữa cạnh vát và mặt tựa của bulông lớn hơn 15^o (hình 1b)

4. Việc vát cạnh của đầu bulông sáu cạnh hay đầu vuông đến mặt tựa lớn hơn 0,25 chiều cao của đầu bulông hay đai ốc (hình 1a).

Hình 1

5. Việc vê tròn đầu bulông sáu cạnh hay vuông làm cho đường kính vòng tròn ngoại tiếp vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

6. Việc vê tròn các vành ở đầu bulông và vít đầu chìm và nửa chìm cũng như các cạnh ở đầu của bulông và vít đầu chỏm cầu làm cho đường kính ở đầu vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

7. Bulông đầu chỏm cầu khuyết hụt ở đỉnh nếu đường kính mặt khuyết vượt quá:

40 % đường kính danh nghĩa của đầu

30 % đường kính danh nghĩa của đầu

...

...

...

8. Độ nghiêng đường sinh của đầu (hình 2) lớn hơn 5 ^o và phần cầu ở mặt trên của đầu, làm cho chiều cao của đầu hình trụ vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

Hình 2

9. Đường kính danh nghĩa của đầu vít giảm nhỏ theo hướng của rãnh vượt quá:

0,3 mm - khi vít có đường kính ren đến 2 mm;

0,6 mm - khi vít có đường kính ren từ 2,5 đến 5 mm;

0,7 mm - khi vít có đường kính ren từ 6 mm và lớn hơn.

10. Độ nghiêng của mặt cạnh (góc β - hình 3) lớn hơn:

2 ^o

...

...

...

1 ^o

Chú thích:

1. Độ nghiêng của mặt cạnh không được làm cho kích thước vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

2. Chú thích 1 không áp dụng đối với bulông thô chế tạo bằng máy ép ma sát.

Hình 3

11. Độ nghiêng của các mặt sáu cạnh trong (góc β - hình 4) lớn hơn:

Hình 4

...

...

...

Những chỗ mẻ vỡ kim loại ở mặt cạnh của đầu có chiều cao lớn hơn 0,20 chiều cao đầu làm cho kích thước lắp chìa vặn S vượt ra ngoài giới hạn 0,95 đường kính danh nghĩa.

Những chỗ mẻ vỡ kim loại ở mặt cạnh của đầu có chiều cao lớn hơn 0,15 chiều cao của đầu, làm cho kích thước lắp chìa vặn S vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

13. Độ không vuông góc của bề mặt của đầu đối với trục của thân (góc g - hình 5) lớn hơn:

2^o đối với chi tiết có đường kính ren đến 30 mm;

1^o - đối với chi tiết có đường kính ren đến 30 mm;

1^o - đối với chi tiết có đường kính ren lớn hơn 30 mm

30' - đối với chi tiết có đường kính ren lớn hơn 30 mm

14. Độ không vuông góc của mặt tựa của đai ốc đối với trục của ren (góc g - hình 5) lớn hơn:

...

...

...

1^o30'

1^o

Hình 5

15. Có độ lồi ở mặt tựa.

16. Độ lõm ở mặt tựa có trị số lớn hơn nửa dung sai chiều cao đầu hay chiều cao đai ốc.

17. Các vết ở chỗ tháo khuôn làm tăng đường kính thực tế của thân lớn hơn trị số dung sai cấp chính xác 8.

Các vết ở chỗ tháo khuôn làm tăng đường kính thực tế của thân lớn hơn trị số dung sai cấp chính xác 7.

-

...

...

...

19. Sự phình to thêm của đường kính của thân ở dưới đầu bulông hay vít (do áp lực cán ren) lớn hơn:

Dung sai cấp chính xác 8 trên chiều dài bằng 2 lần đường kính danh nghĩa của ren.

0,05 mm trên chiều dài 5 mm - đối với chi tiết có đường kính ren đến 16 mm.

0,1 mm trên chiều dài 8 mm - đối với chi tiết có đường kính ren từ 18 đến 27 mm.

0,2 mm trên chiều dài 10 mm - đối với chi tiết có đường kính ren lớn hơn 30 mm.

Ở những thân bulông có kết cấu giảm áp lực cán ren đoạn côn khoảng giữa phần cuối của đoạn lùi ren và phần không có ren của thân bulông có chiều dài lớn hơn 2 lần bước ren (hình 6).

Hình 6

21. Cắt xiên ở cuối thân l (hình 7) lớn hơn:

...

...

...

1/2 kích thước cạnh vát C theo TCVN 2034 - 77

Hình 7

22. Vết lõm ở mặt mút của thân sản phẩm chế tạo bằng phương pháp cán ren có chiều sâu lớn hơn kích thước cạnh vát C (hình 8) theo TCVN 2034 - 77.

Hình 8

23. Rìa thừa và mép sắc ở lỗ để lắp chốt chẻ.

24. Khoét lỗ lắp chốt chẻ có đường kính lớn hơn 1,5 đường kính của lỗ hay gây ra vết nứt của mặt mút.

25. Những chỗ khuyết lõm và biếu cục kim loại ở đáy rãnh, làm cho chiều sâu của rãnh vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

...

...

...

5^o

3^o

Hình 9

27. Rìa thừa do cắt rãnh.

28. Độ lõm ở đáy rãnh có độ cong không phù hợp với bán kính của rãnh tiêu chuẩn hay với dao phay rãnh, cũng như độ lồi có bán kính nhỏ hơn 90 mm đối với vít đường kính ren đến 12 mm và nhỏ hơn 150 mm đối với vít có đường kính ren lớn hơn 12 mm (hình 10)

Hình 10

29. Những chỗ khuyết lõm hay biếu cục kim loại ở mặt mút của đầu vít rãnh chữ thập làm cho chiều cao của đầu vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

...

...

...

31. Nứt rạn và tróc ren ở bulông, vít và vít cấy nếu chiều sâu những khuyết tật này vượt ra ngoài giới hạn của đường kính trung bình của ren hay chiều dài của chúng lớn hơn:

8% toàn bộ chiều dài của ren theo đường xoắn vít hay 1/3 chiều dài của một vòng ren

5% toàn bộ chiều dài của ren theo đường xoắn vít hay 1/4 chiều dài của một vòng ren

2% toàn bộ chiều dài của ren theo đường xoắn vít hay 1/6 chiều dài của một vòng ren.

32. Nứt rạn hay tróc ren ở đai ốc, nếu chiều sâu những khuyết tật này vượt ra ngoài giới hạn của đường kính trung bình của ren hay chiều dài của chúng lớn hơn 1/2 vòng ren.

33. Làm giảm chiều cao prôfin ren của bulông, vít, vít cấy bằng cách làm giảm đường kính ngoài lớn hơn:

3 vòng ren cuối

2 vòng ren cuối

34. Sự làm tròn đỉnh của prôfin ren cán, làm cho đường kính ngoài của ren vượt ra ngoài sai lệch giới hạn.

...

...

...

Cấp chính xác 8

Cấp chính xác 7

Kích thước cơ sở để tính dung sai là đường kính ngoài của ren.

Bảng 9

Cấp chính xác của sản phẩm

Thô

Nửa tinh

Tinh

Cho phép

...

...

...

2. Những vết cháy cục bộ trên bề mặt, các vết kẹp chặt, các vết của cơ cấu truyền dẫn, các vết nhăn và chất gỉ dễ mất đi khi rửa dầu hỏa.

Các vết kẹp chặt các vết của cơ cấu truyền dẫn, các vết nhăn và chất gỉ dễ mất đi khi rửa dầu hỏa ở sản phẩm được cung cấp không mạ.

Các vết tháo khuôn.

3. Lỗ tâm ở phần mút của đầu và thân.

4. Làm giảm chiều cao prôfin ren bằng cách làm tăng đường kính trong của ren ở một vòng ren cuối của đai ốc.

5. Vát góc 90^o ở lỗ của đai ốc có lớp phủ.

6. Vết nứt nhỏ ở các cạnh của chỗ lõm ở đầu bulông không ra đến mặt.

7. Những rìa thừa nhỏ dễ mất đi, các vết tháo khuôn và bậc ở mặt tựa của đầu có chiều cao không lớn hơn:

Các vết do làm sạch rìa thừa, rìa thừa nhỏ trong giới hạn chiều cao của vòng đệm chặn.

...

...

...

0,2 mm

8. Các vết nứt nhỏ và các cục kim loại nhỏ ép vào mặt tựa của đai ốc ở chỗ tiếp giáp với cạnh vát ngoài và trong

Các cục kim loại nhỏ ép vào mặt tựa của đai ốc.

9. Chỗ chuyển tiếp từ cổ đến thân của bulông có góc 60^o.

10. Không vát cạnh ở cuối thân những sản phẩm cán ren.

Không vát cạnh ở cuối thân những sản phẩm cán ren nếu có sự thỏa thuận giữa khách hàng.

11. Giảm prôfin của ren ở gần lỗ lắp chốt chẻ.

12. Làm tù góc của cổ vuông.

13. Làm tròn mặt mút trên của đầu thay cho vát cạnh ở những bulông có chỗ lõm ở đầu.

...

...

...

2. PHƯƠNG PHÁP THỬ

2.1. Bulông, vít, vít cấy phải qua những thử nghiệm chỉ dẫn ở bảng 10 và 11.

Các dạng thử của bulông, vít, vít cấy

Bảng 10

Dạng thử

Vật liệu

Thép cacbon và thép hợp kim

Thép chịu mòn, thép hợp kim màu, bền nhiệt

Cấp độ bền

...

...

...

3.6

4.6

4.8

5.6

5.8

6.6

6.8

6.9

8.8

...

...

...

12.9

14.9

21

22

23

24

25

26

31

...

...

...

33

34

35

1. Thử kéo (mục 2.18)

Y

Y

Y

Y

Y

...

...

...

Y

Y

B

B

B

B

Y

Y

Y

...

...

...

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

2. Đo độ cứng (mục 2.19)

Y

...

...

...

-

Y

-

Y

-

-

Y

Y

Y

...

...

...

-

-

-

-

-

-

-

Y

Y

...

...

...

-

3. Thử kéo theo mẫu (mục 2.20)

Y

Y

Y**

Y

Y**

Y

Y**

...

...

...

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

...

...

...

Y

Y*

Y*

Y*

Y

4. Thử độ đai va đập (mục 2.21)

-

Y

-

...

...

...

-

Y

-

-

B

B

B

B

-

...

...

...

Y

Y

Y

Y

-

-

-

-

-

...

...

...

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

...

...

...

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

-

...

...

...

-

-

-

6. Thử bếp ở chỗ tiếp giáp của đầu và thân (mục 2.23)

-

-

B

-

B

...

...

...

B

B

-

-

-

-

-

-

-

...

...

...

-

-

-

-

-

-

-

7. Thử kéo ở vòng đệm nghiêng (mục 2.24)

Y

...

...

...

-

Y

-

Y

-

-

Y

Y

Y

...

...

...

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

...

...

...

-

8. Thử giá trị lớp thoát cacbon (mục 2.25)

-

-

-

-

-

-

-

...

...

...

Y

Y

Y

Y

-

-

-

-

-

...

...

...

-

-

-

-

-

9. Thử độ bền liên tục (mục 2.26)

-

-

-

...

...

...

-

-

-

-

-

-

-

-

T

...

...

...

T

T

T

T

-

-

-

-

-

...

...

...

Y: Thử theo yêu cầu của khách hàng

* Chỉ xác định giới hạn bền và độ dãn dài tương đối

** Chỉ xác định giới hạn bền và giới hạn chảy

Chú thích:

1. Khi chế tạo bulông, vít, vít cấy bằng phương pháp cắt và sau đó không nhiệt luyện cho phép tiến hành thử cơ tính theo điểm 2, 3, 4 trên vật liệu chế tạo hay trên mẫu thử của vật liệu chế tạo.

2. Nếu tiến hành thử theo điểm 7 thì thôi không thử theo điểm 1.

3. Nếu tiến hành thử theo điểm 3 thì thôi không thử theo điểm 5.

Các dạng thử của đai ốc

Bảng 11

...

...

...

Vật liệu

Thép cacbon và thép hợp kim

Thép chịu ăn mòn, thép bền nhiệt, chịu nhiệt và ổn định nhiệt

Hợp kim màu

Cấp bền

Ký hiệu quy ước của nhóm

4

5

...

...

...

8

10

12

14

21

23

25

26

31

...

...

...

33

34

35

1. Kiểm tra theo tải trọng (điều 2.27)

Y

Y

Y

Y

B

...

...

...

B

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

...

...

...

2. Đo độ cứng (điều 2.19)

Y

Y

Y

Y

Y

Y

Y

-

...

...

...

-

-

-

-

-

-

-

B - Thử bắt buộc.

Y - Thử theo yêu cầu của khách hàng.

...

...

...

Kiểm tra độ nhẵn bề mặt bằng cách so sánh chi tiết với mẫu chuẩn.

Chú thích:

1. Cho phép kiểm tra vết nứt bằng phương pháp đặc biệt, kiểm tra độ nhẵn bề mặt bằng dụng cụ đo.

2. Trong trường hợp nghi ngờ cho phép dùng kính lúp có độ phóng to 2,5 - 3 lần.

2.3. Kiểm tra kích thước sản phẩm bằng calip giới hạn, dưỡng, dụng cụ đo vạn năng, khuôn kiểm tra và những dụng cụ khác.

2.4. Ren phải được kiểm tra bằng calip giới hạn, đối với bulông và vít cấy có lỗ lắp chốt chẻ cho phép vặn calíp ren không lọt vào đến hết lỗ lắp chốt chẻ.

2.5. Kiểm tra chiều dày lớp mạ ở đầu bulông và vít ở mặt cạnh hay mặt mút của đai ốc ở thân vít cấy. Phương pháp kiểm tra chất lượng và chiều dày lớp mạ khi chưa có tiêu chuẩn thì theo sự thỏa thuận giữa khách hàng và cơ sở sản xuất. Khi đã có tiêu chuẩn thì việc lựa chọn phương pháp nào trong tiêu chuẩn là do bên cơ sở sản xuất quyết định.

2.6. Độ thẳng góc của mặt tựa đầu bulông hay vít đối với đường trục của thân được kiểm tra bằng dưỡng đo góc hay căn lá mẫu đo khe hở giữa mặt tựa của đầu và mặt mút của khuôn kiểm tra. Lỗ ở khuôn phải theo dãy 1 TCVN 261 - 67 đối với bulông và vít có cấp chính xác tinh và nửa tinh, theo dãy 2 đối với cấp chính xác thô.

Độ thẳng góc của mặt mút đai ốc đối với đường trục của ren được kiểm tra bằng căn lá mẫu đo khe hở giữa mặt mút của đai ốc và mặt mút của vòng kiểm tra khi vặn trục kiểm ren cho các mặt mút này tiếp xúc với nhau.

...

...

...

2.7. Độ thẳng của thân bulông, vít và vít cấy được kiểm tra bằng cách đưa tự do thân chi tiết vào khuôn kiểm tra. Lỗ ở khuôn phải theo dãy 1 TCVN 261 - 67 đối với bulông, vít, và vít cấy có cấp chính xác tinh và nửa tinh, và theo dãy 2 đối với bulông có cấp chính xác thô. Chiều sâu của lỗ phun không nhỏ hơn chiều dài của chi tiết kiểm tra.

2.8. Độ nghiêng của mặt cạnh của đầu được kiểm tra bằng dưỡng đo góc.

2.9. Kiểm tra việc làm tù góc cổ vuông bằng bạc hay dưỡng kiểm làm theo dãy 2 TCVN 261 - 67. Dưới đầu bulông cần phải vòng đệm phẳng có đường kính lỗ lớn hơn đường kính vòng tròn ngoại tiếp của cổ và có chiều dày không nhỏ hơn 0,5 chiều cao cổ.

Không cho phép xoay cổ trong lỗ của bạc hay dưỡng kiểm.

2.10. Khi ở cuối thân bị cắt xiên thì chiều dài của bulông, vít và vít cấy được kiểm tra theo phía dài.

2.11. Kiểm tra chiều sâu của rãnh thẳng theo trục của thân.

2.12. Kiểm tra vị trí các rãnh của đai ốc xẻ rãnh bằng calip kiểm có ren làm theo kích thước của calip ren lọt để kiểm tra đai ốc, còn đường kính của chốt bằng đường kính của chốt chẻ (hình 11).

Hình 11

...

...

...

2.13. Kiểm tra rãnh chữ thập theo tài liệu đã quy định.

2.14. Kiểm tra đường kính vòng tròn ngoại tiếp của đai ốc sáu cạnh, của bulông và vít có đầu sáu cạnh hay vuông ở phần giữa chiều cao của đai ốc hay ở phần giữa chiều cao của đầu bulông.

2.15. Kiểm tra độ nhẵn của ren ở mặt cạnh của prôfin.

2.16. Độ nhẵn mặt mút của thân, trừ vít định vị, không kiểm tra.

2.17. Không kiểm tra những kích thước không quy định những sai lệch giới hạn. Những kích thước này cần được bảo đảm bằng quy trình công nghệ chế tạo.

2.18. Thử kéo đứt bulông, vít, vít cấy trên máy thử kéo đứt, khi đó giới hạn bền không được thấp hơn chỉ dẫn ở bảng 1, 3, 5. Tiến hành thử đối với chi tiết có đường kính ren bằng và lớn hơn 4 mm, chiều dài thân bằng và lớn hơn 2 lần đường kính ren, nhưng không ngắn hơn 40 mm. Những chi tiết lắp xiết yêu cầu lực thử kéo lớn hơn 50t, được thử theo sự thỏa thuận giữa cơ sở sản xuất và khách hàng.

Bulông, vít hay vít cấy được thử có vặn đai ốc (hay đồ gá khác có lỗ ren thích hợp), thì chỗ đứt phải xảy ra ở thân hay ở ren, không được đứt ở đầu. Chiều cao của đai ốc vặn vào không nhỏ hơn 0,8 đường kính danh nghĩa của ren. Đối với những bulông, vít và vít cấy mà kích thước không cho phép thử kéo đứt thì tiến hành đo độ cứng.

Chú thích:

1. Khi thử kéo đứt bulông, vít, vít cấy theo ren (có vặn đai ốc), giới hạn bền được tính theo mặt cắt có đường kính bằng

...

...

...

trong đó:

d₂ - đường kính trung bình danh nghĩa của ren

d₃ -                  

trong đó:

d₁ - đường kính trong danh nghĩa của ren

H - chiều cao lý thuyết của prôfin ren.

2. Ren bước nhỏ bị phá (hỏng) đứt không coi là phế phẩm khi tải trọng lớn hơn tải trọng đường kính được tính trong công thức:

trong đó:

...

...

...

2.19. Độ cứng xác định theo TCVN 256 - 67 hay TCVN 257 - 67 khi đó độ cứng phải ở trong giới hạn được chỉ dẫn trong bảng 1, 2 và 5.

Độ cứng của bulông và vít được đo ở đầu, của vít cấy ở phần trơn, của đai ốc ở mặt mút hay mặt cạnh. Phương pháp đo độ cứng do cơ sở sản xuất chọn.

Chú thích: Độ cứng của bulông và vít sản xuất bằng phương pháp chồn nguội không qua nhiệt luyện, được đo ở mút hay phần trơn của thân.

2.20. Thử kéo mẫu trên máy thử kéo đứt. Mẫu thử được làm từ bulông, vít và vít cấy có đường kính ren bằng và lớn hơn 4 mm, chiều dài không nhỏ hơn 8 lần đường kính ren, nhưng không nhỏ hơn 100 mm (hình 12).

Hình 12

Khi làm mẫu thử từ bulông, vít và vít cấy có đường kính ren lớn hơn 16 mm có cấp bền 8.8, 10.9, 12.9, 14.9 và nhóm 24, 25, 26 cho phép giảm đường kính thân không quá 25 %.

Mẫu thử được tăng tải đến khi phá hỏng, khi đó giới hạn bền, giới hạn chảy (hay giới hạn chảy quy ước) và độ dãn dài tương đối không được thấp hơn chỉ dẫn ở bảng 1, 3 và 5. Những mẫu thử yêu cầu lực kéo lớn hơn 50t, được thử theo sự thỏa thuận giữa cơ sở sản xuất và khách hàng.

Phương pháp xác định giới hạn chảy và độ dãn dài tương đối - theo TCVN 197 - 66.

...

...

...

Chú thích: Bulông, vít và vít cấy có chiều dài phần không ren của thân nhỏ hơn 55 mm, được thử với đường kính ren bằng và lớn hơn 18 mm.

2.22. Thử bằng tải trọng thí nghiệm tiến hành trên máy thử kéo. Khi đó độ dãn dài dư không được lớn hơn 12 μm. Tiến hành thử đối với bulông, vít và vít cấy có đường kính ren bằng và lớn hơn 4 mm, chiều dài bằng hay lớn hơn 4 lần đường kính ren. Những chi tiết lắp xiết yêu cầu tải trọng thử lớn hơn 50t, được thử theo sự thỏa thuận giữa cơ sở sản xuất và khách hàng.

trong đó:

σ_t - ứng suất do tải trọng thử theo bảng 1 và 3.

d₂ - đường kính trung bình danh nghĩa của ren.

d₃ -      

trong đó:

d₁ - đường kính trong danh nghĩa của ren

...

...

...

Chiều dài phần ren chịu tải của sản phẩm thử, phải bằng 0,5 - 1 đường kính danh nghĩa của ren (hình 13).

Hình 13

Chiều dài ren của đai ốc hay các đồ gá dùng để truyền lực bằng 0,8 đường kính danh nghĩa của ren. Để xác định độ dãn dài dư, trước và sau khi thử cần đo chiều dài chi tiết bằng dụng cụ đo có những viên bi đo. Sai số của dụng cụ đo không được lớn hơn ± 2 μm. Để đo những mặt mút của bulông, vít hay vít cấy, người ta khoan lỗ tâm có góc 60^o. Khi đo cần loại trừ khả năng dãn dài vì nhiệt của sản phẩm. Cho phép dùng những phương pháp khác để đo chiều dài.

Chú thích: Trị số của tải trọng thí nghiệm cho trong mục 1 của phụ lục.

2.23. Thử bền ở chỗ nối tiếp giữa đầu và thân được tiến hành bằng cách dùng búa đập vào đầu bulông hay vít cho đến khi mặt tựa của đầu tiếp xúc với bề mặt của khuôn kiểm tra (hình 14).

Hình 14

Sau khi thử ở chỗ chuyển tiếp giữa đầu và thân không được có vết nứt, rạn. Thử đối với bulông và vít có đường kính ren đến 16 mm. Lỗ ở khuôn thử làm nghiêng một góc 75^o với bề mặt khuôn. Kích thước đường kính lỗ khuôn phải theo TCVN 261 - 67: dùng dãy 1 đối với bulông và vít cấp chính xác tinh, dùng dãy 2 đối với bulông và vít cấp chính xác nửa tinh và thô.

...

...

...

1. Bulông và vít đầu chìm và nửa chìm không phải thử.

2. Bulông và vít có ren đến đầu cho phép có vết nứt rạn ở vòng ren thứ nhất kể từ đầu.

3. Bán kính góc lượn r ở mép lỗ của khuôn theo bảng 12.

2.24. Thử kéo trên vòng đệm nghiêng tiến hành trên máy kéo đứt sau khi thử chỗ đứt không được xảy ra ở phần nối tiếp giữa đầu và thân, trị số giới hạn bền không được thấp hơn những chỉ dẫn trong bảng 1, 3 và 5. Tiến hành thử đối với những bulông và vít có đường kính ren bằng và lớn hơn 4 mm, chiều dài thân bằng và lớn hơn 4 lần đường kính ren, nhưng không nhỏ hơn 40 mm. Các chi tiết yêu cầu được kéo đứt lớn hơn 50t, được thử theo sự thỏa thuận giữa cơ sở sản xuất và khách hàng.

Khi thử, dùng vòng đệm nghiêng đã được tôi, kích thước chỉ dẫn ở bảng 12. Vòng đệm nghiêng được lắp sao cho đầu bulông hay vít tỳ lên mặt nghiêng của vòng đệm (hình 15). Khoảng cách từ chỗ bắt đầu đoạn lùi ren đến đai ốc hay chi tiết kẹp chặt khác để truyền lực không được nhỏ hơn đường kính danh nghĩa của ren. Chiều cao đai ốc hay chi tiết kẹp chặt khác không được nhỏ hơn 0,8 đường kính danh nghĩa của ren.

Hình 15

Chú thích:

1. Bulông và vít đầu chìm và nửa chìm không thử.

...

...

...

Bảng 12

Đường kính danh nghĩa của ren bulông hay vít
d, mm

r, mm

C, mm

(Sai lệch giới hạn ± 30')

Đối với bulông và vít có ren không đến đầu

Đối với bulông và vít có ren đến đầu

Cho cấp bền có độ dãn dài

≥ 10 %

...

...

...

≥ 10 %

< 10 %

≤ 6

0,5

0,7

10^o

6^o

6^o

4^o

...

...

...

0,8

0,8

10^o

6^o

6^o

4^o

> 12 - 20

1,6

1,3

...

...

...

6^o

6^o

4^o

> 20 - 48

3,2

1,6

6^o

4^o

4^o

...

...

...

2.25. Đo chiều sâu lớp thoát cacbon tiến hành trên mẫu tế vi. Khi đó trị số chung của lớp thoát cacbon ở đỉnh ren không được lớn hơn 1/3 chiều cao prôfin danh nghĩa của ren (hình 16).

Hình 16

Mẫu thử được cắt ra từ bulông, vít và vít cấy theo hướng dọc trục. Mặt phẳng cắt của mẫu phải qua trục của ren và sai lệch hướng kính không được vượt quá 1/10 đường kính ren danh nghĩa.

Khi đo, lấy giá trị trung bình của 4 lần đo ở đỉnh của prôfin ren và giá trị trung bình của 4 lần ở rãnh ren.

2.26. Phương pháp thử độ bền lâu dài được tiến hành theo sự thỏa thuận giữa cơ sở sản xuất và khách hàng.

2.27. Kiểm tra đai ốc theo tải trọng thí nghiệm trên máy thử kéo đứt. Đai ốc không bị phá hỏng không bị cắt hay tróc ren khi tải trọng đạt mức P_F = σ_F . F

trong đó:

σ_F - ứng suất do tải trọng thí nghiệm, theo bảng 2, 4 và 6.

...

...

...

trong đó:

d₂ - đường kính trung bình danh nghĩa của ren

d₃ =

trong đó:

d₁ - đường kính danh nghĩa của ren

H - chiều cao lý thuyết của prôfin.

Đai ốc yêu cầu tải trọng thử lớn hơn 50t được thử theo sự thỏa thuận giữa cơ sở sản xuất và khách hàng.

Khi thử đai ốc được vặn vào bulông đã tôi hay trục gá ren đã tôi có ren theo cấp chính xác 6 g. Độ cứng của bulông hay trục gá ren không nhỏ hơn HRC 45. Sau khi thử, đai ốc vặn được bằng tay nhẹ nhàng.

Chú thích:

...

...

...

2. Khi tháo đai ốc ra cho phép dùng chìa vặn nhưng không được vặn quá 1/2 vòng.

3. Tải trọng thử đối với đai ốc trong mục 1 của phụ lục.

2.28. Cơ tính của những sản phẩm mà kích thước không cho phép tiến hành thử cần được bảo đảm bằng vật liệu và quy trình công nghệ chế tạo.

3. GHI NHÃN VÀ BAO GÓI

3.1. Bulông đầu sáu cạnh có đường kính ren bằng và lớn hơn 5 mm và vít cấy có đường kính ren bằng và lớn hơn 12 mm cần có dấu của cơ sở sản xuất và nhãn ghi, ghi ký hiệu cấp bền hay ký hiệu quy ước của nhóm theo bảng 1 - 6.

Kích thước của dấu và nhãn do cơ sở sản xuất quy định.

Chú thích: Sản phẩm có cấp bền 3.6, 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.6, 6.8 và 6.9 cũng như sản phẩm chế tạo bằng phương pháp tiện được đóng dấu và ghi nhãn theo sự thỏa thuận giữa khách hàng và cơ sở sản xuất.

3.2. Việc đóng dấu và ghi nhãn sản phẩm những nội dung không quy định ở điều 3.1, tùy theo sự thỏa thuận giữa khách hàng và cơ sở sản xuất.

3.3. Dấu của cơ sở sản xuất và ghi nhãn cần đóng ở đầu bulông ở mặt mút của đai ốc và vít cấy (hình 17).

...

...

...

Hình 17

3.4. Nhãn của bulông và vít cấy có thể nổi hoặc chìm.

Khi ghi nhãn nổi cho phép tăng tối đa chiều cao cho phép của bulông:

- Cho chi tiết có đường kính ren đến 8 mm là 0,1 mm;

- Cho chi tiết có đường kính lớn hơn 8 đến 12 mm là 0,2 mm;

- Cho chi tiết có đường kính ren lớn hơn 12 mm là 0,3 mm.

3.5. Nhãn hiệu cần rõ ràng, có thể nhìn bằng mắt thường, không phụ thuộc vào chất lượng gia công bề mặt của sản phẩm.

3.6. Dấu trên sản phẩm có ren trái theo TCVN 212 - 66.

3.7. Bao gói chi tiết lắp xiết theo TCVN 2195 - 77.

...

...

...

PHỤ LỤC

2 - Mác thép của Liên xô tương ứng với các cấp bền và ký hiệu quy ước của các nhóm vật liệu (đã cho trong các bảng 1 - 6 của tiêu chuẩn)

2.1. Đối với bulông, vít, vít cấy, bằng thép cacbon và thép hợp kim.

Bảng 1

Tải trọng thí nghiệm đối với bulông có ren bước lớn, kG

Đường kính  danh nghĩa của ren d, mm

1,6

2

...

...

...

3

3,5

4

5

6

8

10

12

14

...

...

...

18

20

22

24

27

30

36

42

48

...

...

...

0,35

0,4

0,45

0,5

0,6

0,7

0,8

1

1,25

...

...

...

1,75

2

2

2,5

2,5

2,5

3

3

3,5

...

...

...

4,5

5

Cấp bền và ký hiệu quy ước của nhóm

3.6

23,9

38,9

63,7

94,6

127

...

...

...

267

378

690

1090

1580

2160

2950

3610

4610

...

...

...

6650

8650

10500

15400

21100

27700

4.6

28,7

46,8

...

...

...

116

153

198

321

454

825

1310

1900

2600

...

...

...

4340

5550

6850

8000

10400

12700

18500

25300

33300

...

...

...

37

60,2

98,6

146

197

255

413

585

1060

...

...

...

2450

3350

4570

5600

7150

8800

10300

13400

16300

...

...

...

32600

42800

5.6

35,8

58,4

95,6

142

191

248

...

...

...

570

1030

1640

2380

3240

4430

5400

6900

8550

...

...

...

12900

15800

23000

31600

41500

5.8

46,2

75,3

123

...

...

...

247

320

515

730

1330

2110

3070

4190

5700

...

...

...

8900

11000

12800

16700

20400

29700

40800

53600

6.6

...

...

...

70,2

115

170

230

298

481

680

1240

1970

...

...

...

3900

5300

6500

8300

10300

12000

15600

19000

27700

...

...

...

49900

6.8

55,5

90,5

148

220

296

384

620

...

...

...

1600

2530

3690

5050

6850

8400

10700

13200

15400

...

...

...

24500

35700

48900

64300

6.9

60,3

98,3

161

239

...

...

...

417

675

955

1740

2750

4000

5450

7450

9100

...

...

...

14400

16800

21800

26600

38800

53200

69900

8.8

73,9

...

...

...

197

293

395

510

825

1170

2130

3380

4910

...

...

...

9150

11200

14300

17600

20500

26700

32000

47500

65200

...

...

...

10.9

101

164

268

398

535

695

1120

1590

...

...

...

4590

6700

9100

12400

15200

19400

24000

28000

36300

...

...

...

64700

88700

116500

12.9

121

197

322

478

645

...

...

...

1350

1910

3480

5500

8000

10900

14900

18200

23300

...

...

...

33500

43600

53300

77600

106500

140000

14.9

141

230

...

...

...

560

755

975

1580

2230

4060

6450

9350

12800

...

...

...

21300

27200

33600

39200

50900

52300

90700

124500

163500

...

...

...

22,9

37,3

61,0

90,5

122

158

256

360

660

...

...

...

1520

2070

2830

3460

4410

5450

6350

8250

10100

...

...

...

20200

26500

22

62,9

102

168

249

336

435

...

...

...

995

1810

2870

4170

5700

7750

9500

12100

15000

...

...

...

22800

27800

40400

55400

72900

23

74,3

121

198

...

...

...

397

515

830

1180

2140

3390

4930

6750

9200

...

...

...

14300

17700

20600

26800

32800

47800

65500

86100

24

...

...

...

102

168

249

336

435

705

995

1810

2870

...

...

...

5700

7750

9500

12100

15000

17500

22800

27800

40400

...

...

...

72900

25

85,7

140

229

339

458

595

960

...

...

...

2470

3910

5700

7750

10600

13000

16500

20400

23800

...

...

...

37900

55100

75600

99400

26

97,2

158

259

385

...

...

...

670

1090

1540

2800

4440

6450

8800

12000

14700

...

...

...

23200

27000

35100

42900

62500

85700

112500

Tải trọng thí nghiệm đối với bulông có ren bước nhỏ, kG

Bảng 2

...

...

...

4

5

6

8

10

12

14

16

18

...

...

...

22

24

27

30

36

42

48

Bước ren P, mm

0,5

...

...

...

0,75

1

1,21

1,25

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

...

...

...

2

2

3

3

3

Cấp bền và ký hiệu quy ước của nhóm

3.6

184

303

...

...

...

735

1150

1730

2350

3140

4060

5100

6250

7200

...

...

...

11700

16300

22700

30200

4.6

221

364

497

885

...

...

...

2080

2820

3770

4880

6150

7550

8700

11200

14000

...

...

...

27200

36300

4.8

285

468

640

1140

1780

2680

...

...

...

4860

6300

7900

9700

11200

14400

18100

25200

35000

...

...

...

5.6

276

454

620

1100

1730

2600

3520

4710

...

...

...

7650

9400

10800

14000

17500

24400

34000

45300

5.8

...

...

...

585

810

1430

2230

3350

4550

6100

7850

9900

...

...

...

14000

18000

22600

31500

43900

58400

6.6

332

550

...

...

...

1330

2070

3120

4240

5650

7300

9200

11300

13000

...

...

...

21000

29300

40800

51400

6.8

428

705

960

1710

...

...

...

4020

5450

7300

9450

11900

14500

16800

21700

27100

...

...

...

52700

70100

6.9

465

765

1040

1860

2910

4370

...

...

...

7950

10300

12900

15800

18200

23600

29500

41100

57200

...

...

...

8.8

570

935

1280

2280

3560

5350

7250

9700

...

...

...

15800

19400

22300

28900

36100

50300

70100

93400

10.9

...

...

...

1270

1740

3100

4850

7300

9900

13200

17100

21500

...

...

...

30400

39300

49200

68500

95400

127000

12.9

930

1530

...

...

...

3720

5800

8750

11900

15900

20500

25800

31600

36500

...

...

...

59000

82200

114500

152500

14.9

1090

1790

2440

4350

...

...

...

10200

13900

18500

24000

30200

37000

42600

55100

68900

...

...

...

134000

178000

21

176

290

396

705

1100

1660

...

...

...

3010

38900

4900

6000

6900

8950

11200

15600

21700

...

...

...

22

485

795

1090

1940

3030

4560

6200

8350

...

...

...

13500

16500

19000

24500

30700

42800

59600

79400

23

...

...

...

940

1290

2290

3580

5400

7300

9760

12600

15900

...

...

...

22500

29000

36300

50600

70500

93900

24

485

795

...

...

...

1940

3030

4560

6200

8250

10700

13500

16500

19000

...

...

...

30700

42800

59600

79400

25

660

1090

1480

2650

...

...

...

6200

8450

11300

14600

18400

22500

25900

33500

41900

...

...

...

81300

108500

26

750

1230

1680

3000

4680

7050

...

...

...

12800

16500

20800

25500

29400

37900

47500

66200

92200

...

...

...

Bảng 3

Tải trọng thử đối với đai ốc có ren bước lớn, kG

Đường kính danh nghĩa của ren d, mm

1,6

2

2,5

3

3,5

4

...

...

...

6

8

10

12

14

16

18

20

22

...

...

...

27

30

36

42

48

Bước ren P, mm

0,35

0,4

0,45

...

...

...

0,6

0,7

0,8

1

1,25

1,5

1,75

2

2

...

...

...

2,5

2,5

3

3

3,5

4

4,5

5

Cấp bền và ký hiệu quy ước của nhóm

...

...

...

50,8

83

136

200

270

350

570

805

1460

...

...

...

3370

4600

6300

7700

9800

12100

14100

18400

22400

...

...

...

44800

58000

5

63,5

103

170

250

340

440

...

...

...

1000

1830

2900

4210

5750

7850

9600

12200

15100

...

...

...

23000

28100

40800

56000

73600

6

76,2

124

103

...

...

...

407

525

850

1210

2200

3480

5210

6900

9400

...

...

...

14700

18200

21200

27500

33700

49000

67200

88300

8

...

...

...

166

270

402

540

760

1140

1610

2930

4640

...

...

...

9200

12600

15400

19600

24200

28200

36700

44900

65400

...

...

...

118000

10

127

207

340

500

680

880

1420

...

...

...

3670

5800

8400

11500

15100

19200

24500

30300

36300

...

...

...

56100

81700

112000

147000

12

152

248

407

605

...

...

...

1050

1700

2410

4400

6950

10100

13800

18800

23000

...

...

...

36400

42400

55100

67300

98000

134500

176500

14

178

...

...

...

475

705

950

1230

1990

2810

5100

8100

11800

...

...

...

22000

26900

34300

42400

49400

64300

78500

1145

156500

...

...

...

21

66

108

176

262

353

457

740

1050

...

...

...

3020

4380

6000

8150

10000

12700

15100

18400

23900

...

...

...

42500

58200

76500

23

89

145

237

352

475

...

...

...

990

1410

2560

4060

5900

8050

11000

13100

17100

...

...

...

24700

32100

39300

57200

78400

103000

25

114

186

...

...

...

453

610

790

1280

1810

3290

5200

7600

10400

...

...

...

17300

22000

27300

31800

41800

50500

73500

101000

132500

...

...

...

140

228

373

555

745

965

1560

2210

4030

...

...

...

9250

12700

17300

21100

26900

33300

38800

50500

61700

...

...

...

123000

162000

31

34,3

55,9

92

136

183

237

...

...

...

540

990

1570

2280

3100

4240

5200

6600

8200

...

...

...

12400

15100

22100

30200

39700

32

40,6

66,2

108

...

...

...

217

281

454

615

1170

1860

2700

3680

5000

...

...

...

7850

9700

11300

14700

17900

26100

35800

47100

33

...

...

...

63,5

103

170

250

340

440

710

1000

1830

...

...

...

4210

5750

7850

9600

12200

15100

17600

23000

28100

...

...

...

56000

73600

35

48,3

78,7

129

191

258

334

...

...

...

765

1390

2200

3200

4370

5960

7300

9300

11500

...

...

...

17400

21300

31000

42600

55900

Bảng 4

Tải trọng thử đối với đai ốc có ren bước nhỏ, kG

Đường kính danh nghĩa của ren d, mm

4

...

...

...

6

8

10

12

14

16

18

20

22

...

...

...

27

30

36

42

48

Bước ren P, mm

0,5

0,5

0,75

...

...

...

1,25

1,25

1,5

1,5

1,5

1,5

1,5

2

2

...

...

...

3

3

3

Cấp bền và ký hiệu quy ước của nhóm

4

392

645

880

1570

...

...

...

3680

5000

6700

8650

10900

13300

15400

19800

24800

...

...

...

48200

64260

5

490

805

1100

1960

3060

4600

...

...

...

8350

10800

13600

16600

19200

24800

31000

43200

60200

...

...

...

6

590

965

1320

2350

3670

5550

7500

10000

...

...

...

16300

20000

23000

29800

37300

51900

72300

96300

8

...

...

...