CHÚ THÍCH:

1. Khi điều kiện môi trường khác với điều kiện môi trường ứng với công suất danh nghĩa hoặc toàn phần, trị số công suất và suất tiêu thụ nhiên liệu được tính lại theo điều kiện thực tế cụ thể.

2. Động cơ điêzen tàu thủy phải làm việc ổn định khi nhiệt độ nước xung quanh (nước ngoài mạn) đến 205 K (+32 ⁰C).

2.5.2. Động cơ điêzen phải làm việc tốt ở độ nghiêng và độ chênh được quy định trong Bảng 2.

Bảng 2

Công dụng của động cơ điêzen

Độ nghiêng, độ, không lớn hơn

Độ chênh, độ, không lớn hơn

Lâu dài

...

...

...

Lâu dài

Ngắn hạn

Tàu thủy

Động cơ chính và phụ

15

45

5

10

Động cơ dự trữ khi hỏng

...

...

...

45

10

10

Tàu hỏa

15

15

5

5

Trong công nghiệp

...

...

...

− khi làm việc không di động

10

10

10

10

...

...

...

10

28,5

10

15

Phương tiện vận chuyển, máy nâng hạ, máy xây dựng làm đường

10

15

15

25

...

...

...

2.5.3. Khi động cơ điêzen làm việc trong điều kiện không khí có bụi, phải trang bị thêm bộ lọc không khí đúng tiêu chuẩn.

2.5.4. Động cơ điêzen phải được làm với nhiên liệu và dầu bôi dầu đúng tiêu chuẩn đã được duyệt.

2.5.5. Việc làm kín hệ thống làm mát phải đảm bảo cho động cơ điêzen làm việc tin cậy, không có sự rò rỉ khi đổ đầy nước làm mát.

2.6. Các yêu cầu về tính chất khởi động và đảo chiều của động cơ điêzen

2.6.1. Việc khởi động động cơ điêzen bằng khí nén phải được thực hiện trong thời gian không lớn hơn 8 s khi nhiệt độ của không khí nạp, của nước làm mát, dầu bôi trơn, nhiên liệu trong hệ thống là 281 K (+ 8 ⁰C).

Cho phép khởi động động cơ điêzen khi nhiệt độ nước làm mát, dầu bôi trơn và nhiên liệu trong hệ thống lớn hơn 281 K (8 ⁰C).

2.6.2. Việc khởi động động cơ điêzen bằng bộ khởi động điện phải được thực hiện ở nhiệt độ quy định theo điều 2.6.1 với số lần khởi động không lớn hơn ba. Thời gian mỗi lần khởi động phụ thuộc vào kiểu động cơ điêzen và hệ thống thiết bị điện sẽ trong khoảng từ 3 s đến 12 s.

2.6.3. Thời gian đảo chiều của động cơ điêzen không được quá 15 s khi thử trên băng hoặc khi tầu thủy chạy chậm.

Đối với động cơ điêzen chính tầu thủy có khớp đảo chiều, thời gian đảo chiều của khớp nối không quá 8 s.

...

...

...

2.7.1. Độ phân bố tải trọng không đều cho từng xi lanh của động cơ điêzen ở công suất danh nghĩa hoặc toàn phần được xác định theo trị số của áp suất đốt lớn nhất đo bằng maximét, không được vượt quá ± 4 % giá trị áp suất trung bình của tất cả các xi lanh.

Đối với động cơ điêzen có kết cấu đo nhiệt độ của từng xi lanh, cho phép xác định độ phân bố tải trọng không đều cho từng xi lanh ở công suất danh nghĩa hoặc toàn phần theo nhiệt độ của khí xả và được quy định trong điều kiện kỹ thuật đối với điêzen cụ thể hoặc trong hướng dẫn vận hành động cơ điêzen.

2.8. Yêu cầu về chỉ tiêu độ tin cậy của động cơ điêzen

2.8.1. Các chỉ tiêu độ tin cậy dưới đây của động cơ điêzen được quy định theo thỏa thuận với khách hàng:

– số hỏng hóc trung bình cho một đơn vị thời gian làm việc;

– thời gian hỏng máy;

– tuổi thọ đến khi hỏng hoàn toàn không sử dụng lại được nữa.

2.8.2. Trị số tuổi thọ đến sửa chữa lớn và tuổi thọ làm việc liên tục của động cơ điêzen cho trong Phụ lục 2.

3. Yêu cầu an toàn

...

...

...

3.2. Mức rung cho phép tại gối đỡ của động cơ không được quá mức rung theo các tiêu chuẩn và tài liệu kỹ thuật đã được duyệt.

3.3. Độ khói của khí xả động cơ theo các tiêu chuẩn và tài liệu kỹ thuật đã được duyệt.

3.4. Nhiệt độ của các bề mặt của động cơ điêzen khi công nhân bảo dưỡng động cơ thường chạm phải không vượt quá 333 K (60 ⁰C).

3.5. Các phần quay của động cơ điêzen phải được trang bị các thiết bị và vỏ bảo vệ.

3.6. Động cơ điêzen có đường kính xi lanh 180 mm, không có quạt gió ở các te và động cơ điêzen có đường kính xi lanh lớn hơn 180 mm phải được trang bị các thiết bị phòng ngừa nổ ở trong các te.

3.7. Đường ống dẫn nhiên liệu cao áp của động cơ điêzen phải làm việc tin cậy, tránh rơi vãi nhiên liệu vào nguồn gây cháy trong động cơ.

3.8. Phải loại trừ khả năng khởi động tự phát của động cơ điêzen.

4. Quy tắc nghiệm thu và phương pháp thử

4.1. Quy tắc nghiệm thu và phương pháp thử theo TCVN 1685.

...

...

...

5.1. Trên mỗi động cơ, tại vị trí dễ nhìn phải gắn biển nhãn, với nội dung:

- dấu hiệu hàng hóa của nhà máy chế tạo;

- mác và ký hiệu của động cơ;

- hướng quay, (đối với điêzen tàu thủy);

- công suất danh nghĩa hoặc toàn phần;

- tần số quay ở công suất danh nghĩa hoặc toàn phần;

- khối lượng (khô);

- số động cơ theo hệ thống đánh số của nhà máy chế tạo;

- năm chế tạo;

...

...

...

Đối với động cơ điêzen dùng cho tàu thủy chế tạo theo cấp đăng kiểm, trên nhãn phải có dấu hiệu đăng kiểm tương ứng.

5.2. Vị trí lắp biển nhãn, kích thước biển nhãn và phương pháp ghi nhãn được quy định trong bản vẽ kỹ thuật.

5.3. Bao gói và vận chuyển động cơ theo tiêu chuẩn và điều kiện kỹ thuật đối với động cơ cụ thể.

5.4. Động cơ điêzen được phép vận chuyển bằng bất cứ phương tiện vận tải nào nhưng phải phù hợp với quy tắc vận chuyển hàng và phù hợp với điều kiện kỹ thuật về bốc xếp và kẹp chặt hàng đối với mỗi loại phương tiện vận tải.

6. Bảo hành

6.1. Nhà máy chế tạo phải bảo hành động cơ điêzen theo đúng những yêu cầu của tiêu chuẩn này trong điều kiện khách hàng tuân theo đúng quy tắc vận hành, bảo quản, vận chuyển và lắp đặt.

6.2. Thời gian bảo hành:

– 6 tháng đối với động cơ điêzen công suất đến 100 sức ngựa kể từ ngày giao hàng cho khách;

– 12 tháng đối với động cơ điêzen còn lại kể từ ngày giao hàng cho khách.

...

...

...

Phụ lục 1

Giải thích các thuật ngữ dùng trong tiêu chuẩn

Thuật ngữ

Nội dung

Động cơ điêzen công nghiệp

Động cơ điêzen dùng cho các thiết bị tĩnh tại hoặc di động (trạm điện, trạm máy nén hoặc bơm trung chuyển, một phần đoạn làm lạnh của tàu hỏa, ướp lạnh, thiết bị thông tin vô tuyến, tổ máy hàn và v.v...) cũng như các thiết bị vận chuyển, máy xúc, cần trục, tổ hợp máy xây dựng − làm đường, đào đất và một số tổ máy tương tự khác.

Động cơ điêzen nhiều nhiên liệu

Động cơ điêzen có khả năng chạy với nhiều nhiên liệu khác nhau, tức là ngoài nhiên liệu chính (dầu điêzen) còn làm việc với dầu hỏa, xăng và hỗn hợp của chúng  nhưng phải phù hợp với yêu cầu được quy định trong điều kiện kỹ thuật đối với động cơ điêzen cụ thể.

Công suất danh nghĩa

...

...

...

Công suất toàn phần

Công suất hiệu dụng lâu dài của động cơ điêzen đã được nhà máy chế tạo định trước, bảo đảm ở tần số quay đã cho trong điều kiện môi trường và điều kiện làm việc đã quy định là không cho phép vượt quá công suất này. Công suất toàn phần được quy định khi quy định công suất danh nghĩa.

Công suất cho phép nhỏ nhất ở chế độ làm việc lâu dài

Công suất hiệu dụng lâu dài nhỏ nhất của động cơ điêzen được nhà máy chế tạo bảo đảm ở tần số quay tương ứng.

Công suất tiêu chuẩn

Công suất hiệu dụng lâu dài của động cơ điêzen do nhà máy chế tạo định trước và đảm bảo ở tần số quay đã cho trong các điều kiện đã được tiêu chuẩn hóa. Công suất này tương ứng với công suất danh nghĩa hoặc toàn phần.

Công suất lớn nhất

Công suất tức thời của động cơ điêzen vượt quá công suất danh nghĩa trong những điều kiện như quy định cho công suất danh nghĩa và chỉ được dùng có chu kỳ trong thời gian xác định.

Tần số quay

...

...

...

Tần số quay lớn nhất (tính toán lớn nhất)

Tần số quay lớn nhất của trục khuỷu của động cơ điêzen khi vận hành.

Tần số quay ổn định nhỏ nhất khi có tải

Tần số quay nhỏ nhất của trục khuỷu động cơ điêzen khi có tải, ở đó đảm bảo được độ không ổn định cho trước của tần số quay.

Tần số quay ổn định nhỏ nhất khi không có tải

Tần số quay nhỏ nhất của trục khuỷu động cơ điêzen khi không tải, ở đó đảm bảo được độ không ổn định cho trước của tần số quay.

Thời gian khởi động

Thời gian từ lúc thiết bị khởi động bắt đầu hoạt động (bắt đầu dịch chuyển bộ phận điều khiển) đến khi động cơ điêzen bắt đầu chạy.

CHÚ THÍCH: Thời gian bơm dầu trước khởi động và thời gian đốt nóng bộ phận khởi động không tính vào thời gian khởi động.

...

...

...

Thời gian từ lúc bắt đầu dịch chuyển bộ phận điều khiển để đảo chiều động cơ điêzen đến khi động cơ bắt đầu làm việc với trục khuỷu quay ngược lại.

Thời gian đảo chiều của khớp đảo chiều

Thời gian từ lúc bắt đầu thực hiện tác động đảo chiều vào khớp đảo chiều đến khi mặt bích ra khớp của khớp đảo chiều bắt đầu quay ngược lại.

Suất tiêu hao dầu bôi trơn do hao cháy

Khối lượng dầu tiêu hao không thu hồi được trong động cơ điêzen cho một đơn vị công suất.

Suất tiêu hao dầu bôi do rỉ chảy

Khối lượng dầu bôi trơn rỉ chảy từ hệ thống bôi trơn cho một đơn vị công suất toàn phần sau một đơn vị thời gian làm việc của động cơ điêzen.

Suất tiêu hao dầu bôi trơn tổng

Tổng của các suất tiêu hao dầu bôi trơn do hao cháy và rỉ chảy.

...

...

...

Tiêu thụ nhiên liệu cho một đơn vị công suất.

Tuổi thọ đến khi hỏng hoàn toàn (thanh lý)

Theo tiêu chuẩn và tài liệu kỹ thuật đã được duyệt.

Tuổi thọ làm việc liên tục

Thời gian làm việc liên tục không hỏng hóc của động cơ, khi đạt được thời gian này việc vận hành phải ngừng lại không phụ thuộc vào tình trạng của động cơ để tiến hành bảo dưỡng kỹ thuật phù hợp với chỉ dẫn về vận hành động cơ.

Sửa chữa lớn

Sửa chữa để phục hồi nguyên vẹn và toàn bộ hoặc phục hồi gần toàn bộ tuổi thọ của động cơ cùng với phục hồi các bề mặt chịu mài mòn của những chi tiết chính và trục khuỷu, lắp lại trục khuỷu với các ổ trục mới, phù hợp với yêu cầu của tài liệu sửa chữa.

Suất tiêu thụ nhiên liệu nhỏ nhất

Giá trị nhỏ nhất của suất tiêu thụ nhiên liệu khi động cơ điêzen làm việc theo đường đặc tính làm việc tương ứng với công suất của nó. Phụ thuộc vào dạng đường cong của suất tiêu thụ nhiên liệu trong hàm công suất hoặc tần số quay, giá trị nhỏ nhất của suất tiêu thụ nhiên liệu là một điểm của đường cong hoặc một đoạn xác định.

...

...

...

Phụ lục 2

Tuổi thọ của động cơ điêzen

1. Trị số tuổi thọ đến sửa chữa (nghìn giờ) đối với động cơ điêzen làm việc có đối áp trên đường xả đến 5 kPa không được nhỏ hơn tích hai giá trị ở Bảng 3 và Bảng 4.

Đối với động cơ điêzen làm việc có đối áp trên đường xả lớn hơn 5 kPa đến 10 kPa, trị số của tuổi thọ đến sửa chữa  lớn sẽ là tích của tích hai giá trị ở Bảng 3 và 4 và hệ số:

0,9 - Khi đối áp lớn hơn 5 kPa đến 8 kPa;

0,8 - Khi đối áp lớn hơn 8 kPa đến 10 kPa.

Đối với động cơ điêzen làm việc có đối áp trên đường xả lớn 10 kPa, giá trị của tuổi thọ trên được quy định theo thỏa thuận với khách hàng.

Trị số tuổi thọ làm việc liên tục của động cơ tàu thủy không được nhỏ hơn quy định trong Bảng 3.

Đối với động cơ khác, trị số tuổi thọ làm việc liên tục được quy định theo thỏa thuận với khách hàng. Đối với động cơ điêzen tàu hỏa không có thiết bị đo đếm giờ làm việc, cho phép quy định tuổi thọ bằng số kilômét đã chạy của đầu tàu.

...

...

...

0,3; 0,4; 0,5; 0,6; 0,7; 0,8; 0,9; 1,0; 1,1; 1,2; 1,4; 1,6; 1,8; 2,0; 2,2; 2,5; 2,8; 3,0; 3,2;

3,5; 4,0; 4,5; 5,0; 5,5; 6,0; 7,0; 9,0; 10,0; 11,0; 12,0; 14,0; 16,0; 18,0; 20,0; 22,0; 25,0;

28,0; 30,0; 34,0; 36,0; 40,0; 45,0; 50,0; 55,0; 60,0; 70,0; 80,0; 90,0; 100,0; 110,0; 120,0.

Bảng 3

Đường kính xi lanh,

mm

Tần số quay,

s^-1(r/min)

Khối lượng riêng, kg/kw

...

...

...

Tuổi thọ làm việc liên tục nghìn giờ, không nhỏ hơn

Tuổi thọ đến sửa chữa lớn, nghìn giờ, không nhỏ hơn

Điezen không tăng áp

Điezen tăng áp khi áp suất hiệu dụng trung bình, Mpa [kN/cm^2]

Đến 1,0 (đến 0,7), [đến 10,0 (đến 7)]

Trên 1,0 đến 1,5 (trên 0,7 đến 1,0, [trên 10 đến 15 (trên 7 đến 10)]

Trên 1,5 (trên 1,0), [trên 15 (trên 10)]

T_lt

T_scl

...

...

...

33,3 - 50,0

Đến 4,0 (đến 3,0)

0,3

7,0

5,0

-

-

(2000-3000)

Trên 4,0 (trên 3,0)

...

...

...

6,0

-

-

Đến 6,8 (đến 5,0)

12,0

10,0

9,0

-

...

...

...

(1000-2000)

Trên 6,8 đến 13,6

(trên 5,0 đến 10)

14,0

12,0

10,0

-

Trên 13,6 (trên 10)

...

...

...

14,0

14,0

-

130 đến 200

16,6-33,3

(1000-2000)

Trên 1,6 đến 2,7

(trên 1,2 đến 2,0)

0,3

...

...

...

10,0

9,0

-

180 đến 350

Trên 2,7 (trên 40)

0,4

12,0

11,0

...

...

...

-

15-25

(900-1500)

Trên 5,0 đến 10,0

(trên 3,7 đến 7,3)

36,0

36,0

32,0

30,0

...

...

...

Trên 10,0 (trên 7,3)

40,0

40,0

36,0

32,0

Đến 8,0 (đến 5,9)

0,6

-

...

...

...

32,0

30,0

8,3-15,0

(500-900)

Trên 8,0 đến 16,3

(trên 5,9 ¸ 12,0)

0,7

40,0

40,0

...

...

...

30,0

Trên 16,3 (trên 12,0)

45,0

-

40,0

32,0

300-650

...

...

...

1,0

-

45,0

36,0

36,0

2,9-10

(175-600)

Trên 16 đến 34

(trên 11,8 đến 34)

...

...

...

50,0

40,0

32,0

Trên 34 (trên 25)

60,0

90,0

45,0

36,0

...

...

...

1,6-3,3

(100-200)

Đến 40,8 (đến 30)

1,0

-

100,0

80,0

40,0

Trên 40,8 (trên 30)

...

...

...

100,0

90,0

80,0

Trên 200

1,6-2,7

(100-160)

Trên 30 đến 50

(trên 22 đến 37)

1,0

...

...

...

-

100,0

90,0

CHÚ THÍCH: Ở đầu tiêu đề của bảng, các giá trị áp suất để trong ngoặc đơn là áp suất hiệu dụng trung bình của động cơ điêzen hai kì.

Bảng 4

Công dụng của động cơ điêzen

Hệ số dịch chuyển đối với

T_scl

Tàu thủy

...

...

...

1,0

Máy phát điện điêzen phụ

1,1

Máy phát điêzen dự trữ phòng hỏng

0,7

Tàu hỏa

Đầu tàu hỏa điêzen và ô tô ray có đường kính xi lanh:

đến 200 mm

...

...

...

trên 200 mm

1,1

Cho đầu máy dùng trong công nghiệp và đầu máy dồn tàu có đường kính xi lanh:

đến 200 mm

0,9

trên 200 mm

1,15

Dùng trong công nghiệp

...

...

...

1,0

Cho trạm điện di động, tổ máy phát điện và các thiết bị di động khác, không làm việc di động

0,9

Làm việc di động

0,6

Cho thiết bị khoan

0,8

Cho máy xây dựng − làm đường, máy đào đất và các tổ hợp máy tương tự khác

0,6

...

...

...

0,7

Cho tổ hợp máy dự phòng

0,7

Phụ lục 3

Vùng tải trọng cho phép của động cơ điêzen

1. Đặc tính ngoài;

2. Đặc tính giới hạn trên − đặc trưng cho công suất lớn nhất cho phép khi động cơ làm việc lâu dài;

...

...

...

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 1684:1991 về Động cơ điêzen − Điều kiện kỹ thuật chung