Hình 1 - Sơ đồ nguyên lý đo chiều dày màng sơn khô

- Thiết bị đo siêu âm hoạt động theo nguyên lý phản xạ sóng siêu âm, khi đầu đo truyền các sóng siêu âm qua màng sơn đến lớp nền, chúng bị phản xạ lại bởi các bề mặt khác nhau và truyền tới bộ chuyển đổi trong đầu đo. Khoảng thời gian sóng siêu âm truyền đi và phản xạ lại sẽ tỷ lệ thuận với chiều dày màng sơn, nhờ đó bộ phận xử lý tín hiệu tự động của thiết bị có thể tính được chiều này.

4.2. Dụng cụ thử

4.2.1. Tấm màng chuẩn

Là những tấm polyme đi kèm với thiết bị có độ dày chính xác tới 1 % với các chiều dày xác định: 38, 96, 195, 500, 1000 mm… dùng để chuẩn thiết bị.

4.2.2. Tấm nền chuẩn

Là những tấm vật liệu khác nhau (thép, nhôm…) đi kèm thiết bị dùng để chuẩn thiết bị.

4.2.3. Dụng cụ khác

Chổi lông, vải khô mềm để làm sạch bề mặt lớp nền và màng sơn khô.

...

...

...

Đi kèm với thiết bị đo siêu âm (hoặc mỡ bôi trơn các loại)

5. Chuẩn bị thử

5.1. Chuẩn bị mẫu thử, vùng thử

Trong phòng thí nghiệm, mẫu thử được chế tạo bằng cách sơn lên tấm nền thử bằng vật liệu cùng loại và có độ nhẵn bề mặt tương tự như lớp nền cần được xác định chiều dày màng sơn khô trên đó, có kích thước lớn hơn hoặc bằng 75 mm x 150 mm.

- Tấm nền thử bằng thép, nhôm, thiếc, thủy tinh được thiết bị theo TCVN 5670:1992

- Sơn tấm nền thử được tiến hành theo TCVN 2094:1993 hoặc theo yêu cầu của khách hàng.

Tại hiện trường, vùng thử là các kết cấu đã sơn phủ cần được xác định chiều dày màng sơn. Yêu cầu đối với vùng thử;

- Là vùng có bề mặt nhẵn, sạch, khô, và không bị biến dạng.

- Với các kết cấu có bề mặt lớn cứ 10 m² là một vùng thử, với các kết cấu dài (dầm, cột, thanh) cứ nhỏ hơn hoặc bằng 5 m dài là một vùng thử.

...

...

...

5.2.1. Chọn thiết bị và đầu đo

Sao cho phù hợp với loại màng sơn khô và loại nền (xem 4.1.1).

5.2.2. Chọn tấm nền chuẩn

Bề mặt gồ ghề, nhám ảnh hưởng rõ rệt tới hiệu chuẩn. Vì vậy điều kiện để hiệu chuẩn là bề mặt nền phải nhẵn. Cần xác định chiều dày màng sơn trên nền nào thì hiệu chuẩn thiết bị trực tiếp trên phần nền đó chưa sơn phủ hoặc trên tấm nền chuẩn (xem 4.2.2).

5.2.3. Tiến hành chuẩn thiết bị

Dùng các tấm màng chuẩn (xem 4.2.1) để hiệu chuẩn thiết bị. Chọn tấm màng chuẩn sơ bộ để chuẩn thiết bị có chiều dày gần với chiều dày dự kiến của màng sơn cần đo, sau đó kiểm tra chuẩn bằng 2 tấm màng chuẩn có độ dày lớn hơn và nhỏ hơn tấm màng chuẩn sơ bộ. Nếu các số đo chiều dày 2 tấm màng chuẩn này đều có sai lệch nhỏ hơn ± 10 % giá trị chiều dày tấm màng chuẩn xác định thì quá trình chuẩn hoàn thành, nếu có bất kỳ số đo nào sai lệch lớn hơn ± 10 % thì phải điều chỉnh thiết bị và tiến hành hiệu chuẩn lại.

Giữ đầu đo chắc chắn trên bề mặt và vuông góc với mặt phẳng cần đo trong khi chuẩn và đo.

CHÚ THÍCH:

Mỗi loại thiết bị đo có quy trình chuẩn khác nhau, vì vậy cần tham khảo kỹ tài liệu hướng dẫn sử dụng đi kèm thiết bị trước khi sử dụng.

...

...

...

6.1. Số lượng mẫu thử hoặc vùng thử

Số lượng mẫu thử hoặc vùng thử do cơ quan tiến hành thí nghiệm chỉ ra tùy thuộc vào kích thước, loại nền, phương pháp sơn và được sự nhất trí của các bên liên quan và đáp ứng yêu cầu sau:

Đo trong phòng thí nghiệm, phải thí nghiệm ít nhất 3 mẫu thử cho một yêu cầu thử và đo tối thiểu là 3 vị trí cho một mẫu thử có kích thước 75 mm x 150 mm, đo một lần cho một vị trí.

Đo tại hiện trường, diện tích vùng thử kiểm tra ít nhất bằng 10 % tổng diện tích được yêu cầu kiểm tra và đo tối thiểu 5 vị trí đại diện cho một vùng thử. Giá trị đo tại mỗi vị trí được tính bằng trung bình cộng của ba lần đo trong phạm vi vòng tròn đường kính 12 mm.

6.2. Thao tác đo

Chỉ sử dụng thiết bị sau khi đã được chuẩn hóa theo đúng chỉ dẫn (xem 5.2). Đối với đầu đo siêu âm phải bôi mỡ lên bề mặt sơn trước khi đo.

Ấn nhẹ và giữ nguyên đầu đo đến khi thiết bị hiện kết quả đo (khoảng từ 2 s đến 3 s).

Ghi lại kết quả đo.

Nhấc đầu đo khỏi điểm đo và tiến hành đo ở các điểm khác theo 6.2.

...

...

...

6.3. Kết quả đo

Kết quả xác định chiều dày màng sơn khô trung bình trên mỗi mẫu thử trong phòng thí nghiệm hoặc trên mỗi vùng thử tại hiện trường là trung bình cộng các số đo trên mẫu thử hoặc vùng thử đó.

Kết quả xác định chiều dày màng sơn khô lớn nhất trên mỗi mẫu thử hoặc vùng thử là số đo lớn nhất trên mẫu thử hoặc vùng thử đó.

Kết quả xác định chiều dày màng sơn khô nhỏ nhất trên mỗi mẫu thử hoặc vùng thử là số đo nhỏ nhất trên mẫu thử hoặc vùng thử đó.

7. Báo cáo thử nghiệm

Trong báo cáo thử nghiệm phải có những thông tin sau:

a) Ngày, tháng, năm thử nghiệm;

b) Thiết bị thử (loại đầu đo, sai số);

c) Tên người thử nghiệm;

...

...

...

e) Tên công trình, cấu kiện, vị trí, mẫu thử hoặc vùng thử;

f) Loại nền;

g) Loại màng sơn, giá trị chiều dày màng sơn của mẫu thử (hoặc vùng thử): trung bình, lớn nhất, nhỏ nhất.

PHỤ LỤC A

(Tham khảo)

Bảng A - Giới thiệu một số loại đầu đo chiều dày màng sơn khô

Tên thiết bị

Kiểu đầu đo

...

...

...

Phạm vi áp dụng

MINITEST

FN 1.6

Từ 0 mm đến 1600 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại có từ tính và không có từ tính.

MINITEST

FN 1.6 P

...

...

...

Từ 0 mm đến 1600 mm

f 30 mm

Màng sơn bột trước khi sấy trên nền kim loại có từ tính và không có từ tính.

MINITEST

FN 1.6/90

Từ 0 mm đến 1600 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại có từ tính và không có từ tính, đặc biệt có thể sử dụng để đo trên các loại nền hình ống.

...

...

...

FN 2/90

Từ 0 mm đến 2000 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại có từ tính và không có từ tính, đặc biệt có thể sử dụng để đo trên các loại nền hình ống.

MINITEST

F 05

Từ 0 mm đến 500 mm

...

...

...

Màng sơn rất mỏng trên nền kim loại có từ tính, kích thước nhỏ.

MINITEST

F 1.6

Từ 0 mm đến 1600 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại có từ tính.

MINITEST

F3

...

...

...

Từ 0 mm đến 3000 mm

f 5 mm

Màng sơn dày trên nền kim loại có từ tính.

MINITEST

F 1.6/90

Từ 0 mm đến 1600 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại có từ tính, đặc biệt có thể sử dụng để đo trên các loại nền hình ống.

...

...

...

F 2/90

Từ 0 mm đến 2000 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại có từ tính, đặc biệt có thể sử dụng để đo trên các loại nền hình ống.

MINITEST

F10

Từ 0 mm đến 10 mm

...

...

...

Màng sơn chống ăn mòn cho bể chứa, đường ống trên nền kim loại có từ tính.

MINITEST

F20

Từ 0 mm đến 20 mm

f 40 mm

Màng sơn chống ăn mòn cho bể chứa, đường ống trên nền kim loại có từ tính.

MINITEST

N. 08CR

...

...

...

Từ 0 mm đến 80 mm

f 5 mm

Lớp mạ crôm mỏng trên nền kim loại đồng.

MINITEST

N 02

Từ 0 mm đến 200 mm

f 2 mm

Màng sơn mỏng trên nền kim loại không có ính.

...

...

...

N 1.6

Từ 0 mm đến 1600 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại không có từ tính

MINITEST

N 1.6/90

Từ 0 mm đến 1600 mm

...

...

...

Màng sơn trên nền kim loại không có từ tính, đặc biệt có thể sử dụng để đo trên các loại nền hình ống.

MINITEST

N 2/90

Từ 0 mm đến 2000 mm

f 5 mm

Màng sơn trên nền kim loại không có từ tính, đặc biệt có thể sử dụng để đo trên các loại nền hình ống.

MINITEST

N 10

...

...

...

Từ 0 mm đến 10 mm

f 50 mm

Màng sơn trên nền kim loại không có từ tính.

MINITEST

N 20

Từ 0 mm đến 20 mm

f 70 mm

Màng sơn trên nền kim loại không có từ tính.

...

...

...

N 100

Từ 0 mm đến 100 mm

f 200 mm

Màng sơn trên nền kim loại không có từ tính.

MINITEST

CN 02

Từ 10 mm đến 200 mm

...

...

...

Lớp mạ đồng trên nền cách điện.

QUINTSONIC

Ultrasonic

Từ 10 mm đến 500 mm

Màng sơn trên nền phi kim loại.

CHÚ THÍCH: Ký hiệu đầu đo

FN là đầu đo vạn năng

...

...

...

N là đầu đo trên nền kim loại không có từ tính (nhôm, đồng, kẽm…)

MỤC LỤC

Lời nói đầu

1. Phạm vi áp dụng

2. Tài liệu viện dẫn

3. Quy định về điều kiện môi trường thử

4. Thiết bị, dụng cụ

4.1. Thiết bị thử

...

...

...

4.1.2. Nguyên lý hoạt động

4.2. Dụng cụ thử

4.2.1. Tấm màng chuẩn

4.2.2. Tấm nền chuẩn

4.2.3. Dụng cụ khác

4.2.4. Mỡ

5. Chuẩn bị thử

5.1. Chuẩn bị mẫu thử, vùng thử

5.2. Hiệu chuẩn thiết bị

...

...

...

5.2.2. Chọn tấm nền chuẩn

5.2.3. Tiến hành chuẩn

6. Tiến hành thử

6.1. Số lượng mẫu thử, vùng thử

6.2. Thao tác đo

6.3. Kết quả

7. Báo cáo kết quả

Phụ lục A (tham khảo). Giới thiệu một số loại đầu đo chiều dày màng sơn khô

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9406:2012 về Sơn – Phương pháp không phá huỷ xác định chiều dày màng sơn khô