c) Thanh dọc và thanh ngang của khuôn phải thẳng, nhẵn, khi ghép với đế khuôn phải khít.

d) Các góc ghép giữa các thanh và đế khuôn phải đảm bảo 90^o ± 0,5^o.

e) Dụng cụ tháo khuôn và chổi quét khuôn làm bằng vật liệu mềm hơn kim loại làm khuôn.

4.1.2. Chày đầm mẫu được chế tạo bằng thép không gỉ, khối lượng phải đảm bảo 400 g ± 15 g, có cấu tạo như Hình 2.

CHÚ DẪN:

1. Phần chày: f (23 ± 0,2) mm và dài (110 ± 0,2) mm;

2. Cán chày.

Hình 2 - Mô tả chày đầm mẫu

...

...

...

a) Dụng cụ đo chiều dài thanh mẫu có cấu tạo như Hình 3.

b) Đồng hồ micromet có độ chính xác 0,001 mm.

c) Thanh chuẩn được làm bằng thạch anh, hợp kim viba hoặc các vật liệu có độ nở nhiệt nhỏ hơn 0,001 mm/m.

4.1.4. Khay ngâm mẫu

Khay ngâm mẫu kích thước 350 mm x 350 mm x 70 mm, được làm bằng tôn hoa hoặc nhựa cứng.

4.1.5. Máy trộn hành tinh

Máy trộn hành tinh thỏa mãn yêu cầu kỹ thuật theo quy định của TCVN 6016:1995.

4.1.6. Các dụng cụ khác

- Bộ sàng có kích thước lỗ sàng phù hợp Bảng 2;

...

...

...

- Ống đong 250ml, có vạch chia đến 1 ml;

- Dao bằng thép không gỉ;

- Đồng hồ bấm giây.

1. Giá đỡ

2. Đồng hồ micromet

3. Vít điều chỉnh

4. Thanh chuẩn

Hình 3 - Mô tả dụng cụ đo chiều dài

...

...

...

4.2.1. Cát để chế tạo mẫu thử là cát tiêu chuẩn ISO để thử nghiệm xi măng (TCVN 6227:1996) được gia công đến cỡ hạt theo Bảng 2.

Bảng 2 - Cấp phối cát

Kích thước lỗ sàng, mm

Lượng lọt qua sàng, %

1,180

100

0,600

96 ¸ 100

0,425

...

...

...

0,300

20 ¸ 30

0,150

0 ¸ 4

4.2.2. Thạch cao dùng để pha vào xi măng là thạch cao tự nhiên có hàm lượng SO₃ không nhỏ hơn 41 % và được nghiền mịn đến cỡ hạt không nhỏ hơn 99% lọt qua sàng 0,08 mm.

4.2.3. Nước dùng để chế tạo vữa tiêu chuẩn là nước sạch từ vòi.

5. Cách tiến hành

5.1. Mẫu xi măng để thử được chuẩn bị theo TCVN 4748:2001.

5.2. Tính tỷ lệ xi măng (X) và thạch cao (Y) để chế tạo hỗn hợp chứa 7 % SO₃ theo công thức:

...

...

...

trong đó:

c là hàm lượng SO₃ trong xi măng, tính bằng phần trăm (%);

g là hàm lượng SO₃ trong thạch cao, tính bằng phần trăm (%);

7 là hàm lượng SO₃ trong hỗn hợp xi măng - thạch cao, tính bằng phần trăm (%).

5.3. Khuôn tạo mẫu được lau sạch mặt trong thành khuôn và đế khuôn, bôi mỡ, lắp đinh tán, đầu đo và vít vào hai đầu khuôn.

5.4. Tạo vữa xi măng

5.4.1. Dùng vải ẩm lau bát trộn, bay và chày đầm mẫu.

5.4.2. Dùng cân kỹ thuật cân 400 gam hỗn hợp xi măng - thạch cao, chính xác đến 0,1g, theo tỷ lệ quy định ở 5.2 và 1100 gam cát tiêu chuẩn (chuẩn bị theo 4.2.1).

...

...

...

Trước khi kết thúc, cho máy hoạt động tiếp ở tốc độ 285 vòng/phút trong 90 giây.

5.5. Tạo mẫu thử và xác định chênh lệch chiều dài thanh mẫu

5.5.1. Mỗi mẫu thử gồm 6 thanh mẫu, kích thước 25 mm x 25 mm x 285 mm, chế tạo từ hai mẻ trộn (5.4).

5.5.2. Lấy vữa (5.4.3) đổ vào khuôn (đã chuẩn bị ở 5.3) thành 2 lớp và dùng đầm dồn vữa vào góc khuôn, dọc theo bề mặt của khuôn. Đầm chặt vữa theo từng lớp, mỗi lớp đầm 15 cái.

Dùng dao gạt vữa thừa trên bề mặt khuôn, miết phẳng mặt mẫu và đánh dấu vào mỗi mẫu.

5.5.3. Cho khuôn có mẫu vào tủ hoặc thùng dưỡng ẩm ở nhiệt độ 27^oC ± 2^oC và giữ mẫu trong 22 giờ 30 phút ± 30 phút.

5.5.4. Sau 22 giờ 30 phút dưỡng ẩm, tháo khuôn lấy mẫu ra, ghi ký hiệu và chiều đo từng thanh mẫu. Ngâm mẫu vào nước ở nhiệt độ 27^oC ± 1^oC trong vòng 30 phút. Vớt mẫu ra thấm khô nước bằng vải và đo thay đổi chiều dài ban đầu Dl_o của mẫu ở tuổi 1 ngày.

5.5.5. Đo chênh lệch chiều dài (Dl_o) của thanh mẫu bằng dụng cụ đo nêu ở 4.1.3. Trước khi đo, dùng thanh chuẩn kiểm tra và chỉnh kim đồng hồ về vị trí số 0. Sau đó bỏ thanh chuẩn ra và đặt thanh mẫu theo chiều đứng.

Xoay nhẹ thanh mẫu xung quanh trục thẳng đứng một lần, đọc và ghi kết quả theo số chỉ của kim đồng hồ.

...

...

...

5.5.7. Cứ 7 ngày thay nước một lần, sau n ngày vớt mẫu ra, thấm khô bằng vải và đo chênh lệch chiều dài tuổi n ngày của mẫu (Dl_n).

5.5.8. Ghi lại toàn bộ kết quả đo và chênh lệch chiều dài thanh mẫu theo tuổi đo (Bảng 3).

6. Tính kết quả

6.1. Độ nở của thanh mẫu thứ “i” ở tuổi “n” ngày (d_n), tính bằng %, theo công thức sau:

trong đó:

Dl_n là chênh lệch chiều dài thanh mẫu thứ “i” ở tuổi “n” ngày, tính bằng mm;

Dl_o là chênh lệch chiều dài thanh mẫu thứ “i” ở tuổi 1 ngày, tính bằng mm;

250 là chiều dài danh nghĩa của mẫu thử thứ “i”, tính bằng mm.

...

...

...

trong đó:

 là tổng độ nở của 6 giá trị độ nở của mẫu thử.

Kết quả là trung bình cộng của 4 mẫu thử có độ chụm lớn nhất so với giá trị trung bình của 6 mẫu thử, lấy chính xác tới 0,001 %.

6.3. Trình bày kết quả

Giá trị đo và kết quả độ nở sun phát tính toán theo điều 6.2 được trình bày theo Bảng 3.

Bảng 3 - Kết quả đo chênh lệch chiều dài của các thanh mẫu

Tuổi đo

Ngày đo

...

...

...

1

2

3

4

5

6

1 ngày Dl_o

...

...

...

n ngày Dl_n

...

...

...

Độ nở (d_ni), %

...

...

...

CHÚ THÍCH: Trong trường hợp cần theo dõi độ nở của mẫu ở những tuổi muộn hơn, đặt mẫu trở lại khay ngâm mẫu và lặp lại phép đo sau 27, 60, 90 ngày.

7. Báo cáo thử nghiệm

Báo cáo thử nghiệm gồm các thông tin sau:

- Viện dẫn tiêu chuẩn này;

- Các giá trị đo và kết quả độ nở sun phát theo Bảng 3;

- Ngày, cơ sở và người thử nghiệm;

- Các thông tin cần thiết về mẫu thử;

- Các lưu ý trong quá trình thử nghiệm, nếu có.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 6068:2004 về Xi măng poóc lăng bền sunphat - Phương pháp xác định độ nở sunphat