Hoà tan: nghĩa là những chất lọt qua màng lọc cỡ lỗ 0,45Pm

Bảng 2- Sắp xếp các thông số theo kĩ thuật bảo quản (kèm theo bảng 1)

Bảng 2 nhằm giúp ngườ i dùng kĩ thuật bảo quản đồng thời cho nhiều thông số. Tuy nhiên cần kiểm tra khả năng áp dụng từng trường hợp trên cơ sở dữ liệu cho từng chất. Những thông số không được liệt kê trong bảng 2 thường không thể bảo quản bằng các phương pháp này.

Bảo quản rằng

Thích hợp cho

Không thích hợp cho

1

2

...

...

...

Axit hoá đến pH < 2

Các kim loại kiềm

Nhôm

Amoniac   (không   dùng   khi cần  xác  định  riêng  amoniac tự do và tổng số)

Asen

Các kim loại  kiềm thổ

Nitrat

Độ cứng tổng số Photpho tổng số Các kim loại nặng

Xianua

...

...

...

Cácbonnat, hidrocacbon, CO2

Sunfit, SO2

Thiosunfat

Photphonat   (nếu   đặc   biệt   yêu cầu)

Xà phòng và este

Hexametylentetramin

Không   dùng   H2SO4    cho   canxi, stronti, bari, radi, chì.

Không  dùng  HCL  cho  bạ,  tali, chì, bitmut, thuỷ ngân (I) và stibi

Không dùng cho HNO3  cho thiếc.

...

...

...

Iodua

Hầu hết các hợp chất hữu cơ, các kim loại nặng,đặc biệt là ở trạng thái hoá trị thấp. Một vài kim loại tạo anion ở trạng thái hoá trị cao hơn (phụ thuộc vào sự có mặt của anion, tra bảng độ tan)

Aminiac/amoniac Photpho tổng số Hidrazin

Hidroxilamin

Làm lạnh 20C đến 50C

Độ axit, độ kiềm

Amoni

Bromua, các hợp chất brom

Clorophyl

...

...

...

Nitơ ken - dan (Kjeldahl)

Độ dẫn

Nitrat

Nitrit

Mùi Ortophotphat Photpho Sunfat

Các  chất  hoạt  động  bề  mặt cation

Cặn khô Cặn tổng số

...

...

...

Đông lạnh sâu (-200C)

Clorrophyl

COD

Các  phép  thử  sinh  học,  thử

độc tính

Cácbon hữu cơ

Chỉ số pemanganat

...

...

...

Các khí hoà tan

Nhận xét vi sinh vật

Có thể có sự thay đổi xảy ra với nhiều chất tan, yêu cầu phải làm

đông thể sau khi tan băng

Kết tủa (và polyme hoá) và có thể

khó hoà tan trở lại

Một vài polyaxit bị đứt mạch

Cần  đánh  giá  mực  độ  thích  hợp trước khi dùng.

...

...

...

Thông số cần nghiên cứu

Loại bình chứa

Kĩ thuật bảo quản

Nơi phân tích

Thời gian bảo quản tối

đa đề

nghị trước khi phân tích

Chú thích

...

...

...

(Số theo phụ lục A)

1

2

3

4

5

6

7

Đếm vi khuẩn

...

...

...

Coli   tổng số

Coli   chịu nhiệt

Streftocol i phân

Samonell a

Bính   chứa tiệt trùng

Làm lạnh từ  20C  đến

50C

Phòng  thí

nghiệm

...

...

...

Với các  mẫu đã

được clo hoá

hoặc  brom  hoá

cần lẫy vào bình

(trước   khi   tiệt trùng)  chứa  Na- 2S2O3 (nói chung 0,1ml dung   dịch   Na-

2S2O310%

(m/m)  cho  mỗi

125ml mẫu)

...

...

...

…

Với các  mẫu có kim   loại   nặng lớn hơn 0,01mg/l thêm vào bình chứa (đã được tiệt trùng trước ) 0,3ml NTA 15%  (m/m)  cho mỗi  500ml mẫu (xem 3.2.6)

(m/m = khối l|ợng/ khối l|ợng; v/v = Thể tích/ Thể tích)

...

...

...

Các thông số sinh học cần xác định là rất nhiều và đôi khi thay đổi từ loài sinh vật này sang loài sinh vật khác. Do đó, không thể tạo ra một bảng gồm mọi việc cần làm để bảo quản mẫu loại này. Thông tin trong bảng 4 do đó chỉ gồm những thông số thường nghiên cứu đối với một số nhóm động, thực vật.

...

...

...

Thông số nghiên cứu

Loại bình chứa P= Chất dẻo (PE, PTFE,PV C, PET) G = thủy tinh BG = Thuỷ tinh bosilicat

...

...

...

Kĩ thuật bảo quản

...

...

...

...

...

...

Thời gian bảo quản tối đa đề nghị trước khi phân tích (Nếu không chỉ rõ thời gian bảo quản là không quan trọng; “1 tháng” là bảo quản dễ dàng)

...

...

...

Chú thích

...

...

...

Tiêu chuẩn

(con số là theo

Phụ lục A)

1

2

3

4

5

...

...

...

7

Đếm và

nhận dạng

ISO 7828

...

...

...

ISO 8265

[43]

ISO 9391

[54]

Sinh vật Đáy lớn không xương

P hoặc G

Thêm  70%

(v/v) etanol

Thêm

...

...

...

nghiệm

1 năm

1 năm

Cần gạn nước  trong mẫu   trước

để nồng độ

sống-  Các mẫu lớn

fomaldehyt

...

...

...

Đã trung hoà  bằng dung    dịch

2% đến

5% (v/v)

...

...

...

Phòng  thí

nghiệm

chất bảo quản đạt cực đại

Các    mãu nhỏ (thí dụ mẫu

đối chứng)

G

Chuyển

...

...

...

70%   (v/v), fomandehy t 40% (v/v)

và   gryerol theo   tỉ   lệ

100: 2 tương ứng

Phòng  thí

nghiệm

Vô hạn

Yêu cầu những phương pháp đặc biệt cho những nhóm không xương sống bị biến dạng do xử lí bảo quản thông thường  (thí dụ Platihelmi nthe)

 –Cảnh báo

–  Hơi formaldehy t độc. Không để nhiều   mẫu ở chỗ làm

...

...

...

Sinh vật sống bám

G

Thêm   một phần thể tích dung dịch  Lugol vào 100 phần thể tích mẫu.

(Dung dịch

Lugol  gồm

20g  KI  và

10g iod trong 11, giữ trong bình  thuỷ tinh màu

tối

Phòng thí

...

...

...

1 năm

Để  mẫu  ở nơi tối

Thực     vật nổi

G

Xem  sinh vật sống

Phòng  thí

nghiệm

1 năm

...

...

...

bám

Động   vật nổi

...

...

...

Thêm fomaldehyt

40% (v/v)

để  đạt  4%

(v/v),  hoặc thêm  dung dịch  Lugol như  cho sinh vật sống bám

Phòng  thí

nghiệm

Nếu có hiện  tượng bạc  màu cần thêm dung  dịch Lugol

nhiều hơn

...

...

...

Khối lượng t|ơi và khô

P hoặc G

...

...

...

...

...

...

...

...

...

P hoặc G

Làm lạnh

20C đến

50C

...

...

...

...

...

...

Làm      lạnh

...

...

...

50C

Tại chỗ hoặc  trong Phòng thí nghiệm

Phòng thí

nghiệm

Tại chỗ

24h

...

...

...

2 tuần

Không

động    lạnh

–200C. Cần phân tích sớm.

Không để

...

...

...

Sinh vật sống bám

Thực vật nổi

Thử độc tính

P hoặc G

Làm lạnh

20C đến

50C

Phòng thí

...

...

...

24h

Thời  gian bảo quản thay đổi

Đông   lạnh

đến –200C

Phòng thí

nghiệm

...

...

...

Tuỳ theo phương pháp   phân tích được dùng

1) Showoerbel, J. Methoden der Hidrobiologic. “Susswasserbiologie”, sản xuất lần thứ 3, NXB Fisher, Stuttgart, 1980

Bảng 5- Các kĩ thuật chung thích hợp để bảo quản mẫu Các thông số hoá học phóng xạ

Thôn g số nghiê n cứu

Kĩ thuật bảo quản

Nơi phân tích

...

...

...

1

2

3

4

5

6

7

P

1.   Nếu muốn phân tích  riêng hoạt  độ  chất  tan và  chất  lơ  lửng thì lọc ngay

...

...

...

R 1ml    HNO3

Phòng  thí

nghiệm

Càng

nhanh càng tốt

Chú   ý   an toàn và che chắn phụ thuộc   hoạt

độ của mẫu.  Cảnh

báo  -  Điều cơ   bản   là

ISO 9696 [56] ISO 9697 [57]

...

...

...

Iod phóng xạ

P Bình được xử lí bằng ido không phóng  xạ

ở 60 C đến khi hoàn toàn   phủ kín rồi tránh bằng etanol, cuối cùng  rửa kĩ bằng nước  đến không còn io tan ra. Hoặc thêm NaI làm   chất mang

Phòng  thí

nghiệm

...

...

...

nhanh càng tốt

Hoạt động gama (cho đồng vị radon và  iod phóng xạ)

P

1.   Nếu  có  chất rắn   lơ   lửng   và muốn đo hoạt độ riêng  từng  phần rắn, hoà tan hoặc chất   rắn   không dễ   hoà   tan   thì lọc mẫu và xử lí thành   hai   phần riêng.

2.   Thêm  một l|ợng đã biết dung  dịch  đồng vị  không  phóng xạ của chất nghiên   cứu   vào mẫu. Với  những  mẫu chứa   kim   loại, thướng  axit  hoá

Phòng thí

nghiệm

Phụ thuộc chu  kì  bán huỷ của nguyên tố cần  nghiên cứu  chu  kì bán huỷ càng   ngắn càng  cần phân tích sớm

...

...

...

Cảnh  báo: Phải  tránh hít phải bụi   phóng xạ cũng như  để dính vào da, quần

áo.

đến pH < 2; axit thêm    vào    phải không   được   kế tủa hoặc bay hơi nguyên    tố    cần nghiên  cứu.  Với

đồng vị radon có những   yêu   cầu riêng  biệt  (xem phần riêng).

3. Giữ trong bình  nút  kín,  để trong  tối,  ở  20C

đến 50C

...

...

...

Radon

đồng vị

Radi từ radon

BG Dùng nút có ống vào và ống dẫn ra có khoá (vòi) để khi đậy nút  nước  không dâng   lên các ống

1.   Nạp mẫu đầy bình,   không   để có  bọt  hoặc  tràn bắn.  Nếu  có  thể thì  đậy  nút  d|ới mặt nước

2.   Vận   chuyển và   giữ   mẫu   ở nhiệt độ hơi thấp hơn nhiệt độ khi lấy. Không đông lạnh

...

...

...

Phòng  thí

nghiệm

Càng nhanh càng tốt trong vòng 48h do   chu   kì bán huỷ

Bình chất dẻo  có  thể là  xốp  đối với radon qua thành. Radon là khí   và   có thể  tạo  sol khí polomin

Quản  lí  vệ sinh  tốt  là nhất thiết

Radi bằng các ph|ơn g pháp khác (xem hoạt động alpha và beta)

P

1.   Như             cho hoạt  động  alpha và beta.

...

...

...

Phòng  thí

nghiệm

Trong vòng 2

tháng

Chú   ý   an toàn và che chắn phụ thuộc vào hoạt độ của mẫu. Cảnh báo

–Tránh hút  phải bụi   phóng xạ  hoặc  để dính vào da,quần

áo

Stront i phóng xạ

...

...

...

Như  cho hoạt độ alpha và beta, như ng có thể thêm  lượng  nhỏ strongtinitrat không  phóng  xạ để làm chất mang

Phòng thí nghiệm

Càng nhanh càng tốt và trong vòng 2 tháng

Triti khí hoặc nước triti

GB

Tránh   trao   đổi với không khí và nước  không phóng xạ

Phòng thí

...

...

...

Càng nhanh càng tốt và trong vòng 1 tháng

ISO 9698 [58]

Cesi phóng xạ

P

Xem stronti phóng  xạ  (dùng CoNO3   làm  chất mang)

Phòng thí nghiệm

Trong vòng 2 tuần

...

...

...

Uran

P

Thể  tích  mẫu  1 đến   5   lít.   axit hoá  đến  pH  <  1 bằng HNO3

Phòng  thí

nghiệm 1

TrongVòng 2tuần

Pluton ic

...

...

...

Thể  tích  mẫu  5 đến  50  lít.  axit hoá  bằng  HNO đến pH < 1

Chú thích:

1)  Tránh nhiễm bẩn mẫu, nhất là khi hoạt độ của mẫu thấp. Một vài nơi lấy mẫu có hoạt độ có thể đo được trong đất hoặc không khí, hoặc trong nước khác nước lấy mẫu. Các phòng thí nghiệm hoá học phóng xạ và thông thường cũng như  một số thiết bị  dân dụng có thể chứa vật liệu phóng xạ.

2)  Một  sô  bình  chứa  bằng  chất  dẻo  cho  nước  thấm  qua  chậm  và  làm  cô  đặc  mẫu  qua  nhiều tháng.

3)  Khi  lấy  mẫu  kết tủa,  ngoài  những yêu  cầu ghi trong  bảng  này  còn  cần  những  chú  ý trong TCVN 5667 – 8. Vì lấy mẫu kết tủa đòi hỏi nhiều ngày, cần ghi chép rõ thời gian bắt đầu và kết thúc. Cần có quy  định về lấy mẫu cho thời kì thích hợp.

...

...

...

Phụ lục A (Thông tin)

Tài liệu tham khảo

[l] ISO 5663: 1994, Chất lượng nước - Xác định nitơ kjeldahi - Phương pháp sau khi vô cơ

hóa với lelen.

[2] ISO 5664-l: 1984, Chất lượng nước - Xác định amoni - Phương pháp ch|ng cất và chuẩn

độ. [8] ISO 5666-1: 1988, Chất lượng nước - Xác định thủy ngân tổng số bằng quang phổ hấp

thụ nguyên tử không ngọn lửa – Phần 1: Phương pháp sau khi vô cơ hóa với permaganat - persunfat.

[4] ISO 5666-2: 1983, Chất lượng nước -Xác định thủy ngân tổng số bằng quang phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa - Phần 2: Phương pháp sau khi vô cơ hóa bằng tia cực tím.

...

...

...

[6] ISO 5813: 1983, Chất lượng nước -Xác định oxi hòa tan - Phương pháp iot.

[7] ISO 5814: 1990, Chất lượng nước -Xác định oxi hòa tan - Phương pháp điện hóa.

[8]  ISO  5815:  1989,  Chất  lượng  nước  -  Xác  định  yêu  cầu  oxi  hóa  sau  5  ngày  (BOD5)  - phương pháp pha loãng và cấy

[9] ISO 5961: 1994, Chất lượng nước - Xác định cadmi bằng quang phổ hấp thụ nguyên tử.

[l0] ISO 6058: 1984, Chất lượng nước - Xác định hàm l|ợngcanxi - Phương pháp chuẩn độ

EDTA.

[ll] ISO 6059: 1984, Chất lượng nước  - Xác  định tổng số canxi và magie - Phương  pháp chuẩn độ EDTA.

[12] ISO 6060: 1989, Chất lượng nước - Xác định yêu cầu ôxi hóa học.

[13] ISO 6222: 1988, Chất lượng nước - Đếm vi sinh vật sống- Đếm tập đoàn bằng chủng trong hoặc trên môi trường nuôi cấy aga dinh d|ỡng.

...

...

...

[15] ISO 6383: 1986, Chất lượng nước - Xác định mangan - Phương pháp trắc quang dùng fomaldoxin.

[16] ISO 6489: 1990, Chất lượng nước - Xác định chỉ số phenol - Phương pháp trắc quang dùng 4 - aminoantipyrin sau khi ch|ngcất.

[17]  ISO  6461-l:  1986,  Chất  lượng  nước  -  Phát  hiện  và  đếm  bào  tử  khử  sulfit  yếm  khí

(clostridia) – Phần l: Phương pháp làm giàu trong môi trường lỏng.

[18]  ISO  6461-2:  1986,  Chất  lượng  nước  -  Phát  hiện  và  đếm  bào  tử  khử  sulfityem  khí

(clostridia) – Phần 2: Phương pháp dùng màng lọc.

[19] ISO 6595: 1982, Chất lượng nước - Xác định asen tổng số - Phương pháp trắc quang dùng bạc detydihocacbamat

[20] ISO 6708-1: 1984, Chất lượng nước - Xác định xianua - Phần 1: Xác định xianua tổng số.

[21] ISO 6703-1: 1984, Chất lượng nước - Xác định xianua - Phần 2: Xác định xianua dễ

...

...

...

[22] ISO 6777: 1984, Chất lượng nước -Xác định nitrit - Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử.

[23] ISO 6778: 1994, Chất l|ợngnước - Xác định amoni - Phương pháp điện thế.

[24] ISO 6878: 1986, Chất lượng nước -Xác định photpho- Phần l: Phương pháp trắc quang dùng amoni molipdat

 [25] ISO 7027: 1990, Chất lượng nước - Xác định độ đục.

[26]  ISO  7150-1:  1984,  Chất  lượng  nước  -  Xác  định  amoni  -  Phần  l:  Phương  pháp  trắc quang

[27]  ISO  7150-2:  1986,  Chất  lượng  nước  -  Xác  định  amoni  -  Phấn  2:  Phương  pháp  trắc quang tự động.

[28]  ISO  7393-1:  1985,  Chất  lượng  nước :  Xác  định  clo  tự  do  và  clo  tổng  số  -  Phấn  1: Phương pháp chuẩn độ dùng N, N-dietyl-l,4-pheuylendiamin.

[29]  ISO  7893-2:  1985,  Chất  lượng  nước  -  Xác  định  clo  tự  do  và  clo  tổng  số  –  Phần  2: Phương  pháp  trắc  quang  dùng  N,  N-dietyl-1,4-pheuylendiamin  cho  mục  đích  kiểm  tra thường ngày.

[30] ISO 7393-2: 1990: Chất lượng nước - Xác định clo tự do và clo tổng số-Phần a: Phương pháp chuẩn độ iod để xác định clo tổng số.

...

...

...

[32] ISO 7875-1: 1984, Chất lượng nước - Xác định các chất hoạt động bề mặt - Phần l: Xác

định các chất bề mặt anion bằng phương pháp trắc quang dùng xanh metylen.

[33] ISO 7875-2: 1984, Chất lượng nước - Xác định các chất hoạt động bề mặt – Phần 2: Xác định các chất bề mặt không iôn dùng thuốc thử Drazendorff (Đragendof)

[34] ISO 7887: ….(1), Chất lượng nước – Kiểm tra và xác định màu

[35] ISO 7888: 1985, Chất lượng nước - Xác định độ dẫn điện.

[36] ISO 7890-1: 1985, Chất lượng nước – Xác định nitrat – Phần l: Phương pháp trắc quang dùng 2,6 - dyleylphenol

[37] ISO 7890-2: 1986, Chất lượng nước - Xác định nitrat - Phần 2: Phương pháp trắc quang dùng 4- flosalicysilic sau khi ch|ng cất

[38] IS0 7890-3: 1988, Chất lượng nước - Xác định nitrat – Phần 3: Phương pháp trắc quang dùng axit .

[39]  ISO  7899-l:  1984,  Chất  lượng  nước  -  Xác  định  và  đếm  streptoccoci  phân  -  Phấn  l: Phương pháp làm giàu trong môi trường lỏng.

...

...

...

[41] ISO 7980: 1986, Chất lượng nước - Xác định canxi và magie - Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử

[42] ISO 8245: 1987, Chất lượng nước - Hướng dẫn về xác định cacbon hữu cơ tổng số.

[43] ISO 8265: 1988, Chất lượng nước - Trộn và dùng máy lấy định lượng các sinh vật đáy không xương sống lớn lên trên nền đá ở vùng nước ngọt nông.

 [44] ISO 8288: 1986, Chất lượng nước - Xác định coban, niken, đồng, kẽm, cadmi và chì - Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa.

 [45] ISO 8860-l: 1988, Chất lượng nước - Phát hiện và đếm Psedomonasaeruginosa - Phấn l: Phương pháp làm giàu trong môi trường lỏng

[46] IS0 8802-2: 1988, Chất lượng nước - Phát hiện và đếm Psedomonasaeruginosa - Phấn

2: Phương pháp dùng màng [47] ISO 8467: 1993, Chất lượng nước - Xác định chỉ số permanganat.

[48] ISO 9174: 1990, Chất lượng nước -Xác định crom tổng số- Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử

[49] ISO 9298: 1990, Chất lượng nước - Xác định sulfat - Phương pháp khối lượng dùng bari clorua.

...

...

...

[51] ISO 9308-l: 1990, Chất lượng nước - Xác định và đếm sinh vật dạng coli, sinh vật dạng coli chịu nhiệt và coli.  Eschere chia giả định - Phần l: Phương pháp dùng màng lọc.

[52]  ISO  9308-2:  1990,  Chất  lượng  nước  -  Xác  định  và  đếm  sinh  vật  dạng  coli,  sinh  vật dạng coli chịu nhiệt và coli Eschere chia giả định – Phần 2: Phương pháp nhiều ống nghiệm (số có thể nhất).

[53]  ISO  9390:  1990,  Chất  lượng  nước  -  Xác  định  borat  -Phương  pháp  trắc  quang  dùng azometin-H.

[54] ISO 9891: 1993, Chất lượng nước - Lấy mẫu động vật không xương sống lớn ở vùng nước sâu - Hướng dẫn cách sử dụng bày, các máy lấy mẫu định tính và định l|ợng,

[55] ISO 9526: 1989, Chất lượng nước - Xác định các halogen hữu cơ có thể bị hấp phụ (AOX).

[56] ISO 9696: 1992, Chất lượng nước - Đo hoạt tính alpha tổng số trong nước không mặn - Phương pháp nguồn dày

[57] ISO 9697: 1992, Chất lượng nước - Đo hoạt tính alpha tổng số trong nước không mặn

[58] ISO 9698: 1989, Chất lượng nước - Xác định nồng độ triti hoạt động - Phương pháp

đếm chất lỏng nhấp nháy.

...

...

...

[60] ISO 9964: 1993, Chất lượng nước - Xác định natri và kali - Phần 2: Xác định kali bằng quang phổ hấp thụ nguyên tử.

[61] IS0 9964-3: 1993 Chất lượng nước - Xác định natri và kali - Phần 3: Xác định natri và

kali bằng quang phổ phát xạ ngọn lửa

[62]  IS09965:  1993,  Chất  lượng nước -  Xácđịnh selen -  Phương  pháp  quang  phổ  hấp  thụ nguyên tử (kĩ thuật hidrua)

[63] ISO 10359- 1: 1992, Chất lượng nước - Xác định florua - Phần 1: Phương pháp điện hóa dùng cho nước uống và nước ô nhiễm nhẹ

l) Đang xuất bản (Rà soát của ISO 7887: 1985). ISC 13.060.40

Tóm  l|ợc:  nước ,  chất  l|ợng,  lấy  mâu,  loại  thử,  bảo  quản,  chuyên  chở,  những  điều  kiện chung.

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5993:1995 (ISO 5667-3: 1985) về chất lượng nước - lấy mẫu – hướng dẫn bảo quản và xử lý mẫu