trong đó

X là giá trị trung bình hàm lượng của đồng trong mẫu thử, tính bằng phần trăm;

s_r là độ lệch chuẩn trong cùng phòng thí nghiệm, tính bằng phần trăm khối lượng đồng;

s_L là độ lệch chuẩn giữa các phòng thử nghiệm, tính bằng phần trăm khối lượng đồng.

CHÚ THÍCH: Các thông tin bổ sung được nêu tại Phụ lục C.

9.2  Phương pháp tính kết quả cuối cùng (xem Phụ lục B)

Tính các đại lượng sau từ các kết quả kép X₁ và X₂ và tiến hành theo lưu đồ nêu tại Phụ lục B:

Trung bình của các kết quả kép: X = (X₁ + X₂)l2 (6)

Độ lệch chuẩn trong một phòng thử nghiệm:

...

...

...

Phương pháp tách sulfua

s_r = 0,000 7 X + 0,037 0

(7)

Phương pháp tách hydroxit

s_r = 0,000 2 X + 0,043 9

(8)

Giới hạn độ lặp lại:

r = 2,8.s_r

...

...

...

9.3  Độ chụm giữa các phòng thử nghiệm

Sử dụng độ chụm giữa các phòng thử nghiệm để xác định sự nhất quán giữa các kết quả do hai (hoặc nhiều hơn) phòng thử nghiệm báo cáo. Giả sử là tất cả các phòng thử nghiệm này đều áp dụng theo cùng một qui trình.

Tính các đại lượng sau:

Trung bình của các kết quả cuối cùng:

µ_1,2 = (µ₁ + µ₂)/2

(10)

Độ lệch chuẩn giữa các phòng thử nghiệm:

Phương pháp tách sulfua

...

...

...

(11)

Phương pháp tách hydroxit

s_L = 0,000 9 µ_1,2 + 0,051 4

(12)

Độ lệch chuẩn trong một phòng thử nghiệm:

Phương pháp tách sulfua

s_r = 0,000 7 µ_1,2 + 0,037 0

...

...

...

Phương pháp tách hydroxit

s_r = 0,000 2 µ_1,2 + 0,043 9

(14)

Chênh lệch cho phép:

P = 2,8

(15)

Khoảng biến thiên:

E = │µ₁ - µ₂│

...

...

...

trong đó

µ₁

là kết quả cuối cùng do phòng thử nghiệm 1 báo cáo, tính bằng phần trăm khối lượng đồng;

µ₂

là kết quả cuối cùng do phòng thử nghiệm 2 báo cáo, tính bằng phần trăm khối lượng đồng.

Nếu E nhỏ hơn hoặc bằng P các kết quả cuối cùng là phù hợp.

9.4  Kiểm tra độ đúng

Độ đúng của phương pháp phân tích có thể kiểm tra bằng cách áp chúng vào chất chuẩn được chứng nhận (CRM). Qui trình kiểm tra tương tự như qui trình nêu tại Điều 7. Khi độ chụm đã được khẳng định, so sánh kết quả cuối cùng của phòng thử nghiệm với giá trị đã chứng nhận, A_c.

Có hai trường hợp sau:

...

...

...

Nếu điều kiện này xảy ra, chênh lệch giữa kết quả báo cáo và giá trị đã chứng nhận là không có nghĩa về mặt thống kê.

│µ_c - A_c│ > C (18)

Nếu điều kiện này xảy ra, chênh lệch giữa kết quả báo cáo và giá trị đã chứng nhận là có ý nghĩa về mặt thống kê.

Trong các Phương trình (17) và (18), các ký hiệu có nghĩa như sau:

µ_c là kết quả cuối cùng của chất chuẩn được chứng nhận, tính bằng phần trăm khối lượng đồng;

A_c là giá trị chứng nhận của chất chuẩn được chứng nhận, tính bằng phần trăm khối lượng đồng;

C là đại lượng phụ thuộc vào loại chất chuẩn chứng nhận đã sử dụng, tính bằng phần trăm khối lượng đồng, như xác định tại 9.4.1.

9.4.1  Chất chuẩn được chứng nhận (CRM) hoặc chất chuẩn (RM)

Các chất chuẩn sử dụng cho mục đích này được chuẩn bị và chứng nhận phù hợp theo TCVN 8245 (ISO Guide 35).

...

...

...

Tính đại lượng C (xem 9.4) theo công thức sau, biểu thị theo khối lượng của đồng:

C = 2 (19)

trong đó

s²{A_C} là phương sai của giá trị chứng nhận;

n là số lượng các phép xác định lặp lại.

9.4.1.2  Chất chuẩn được chứng nhận/đặc trưng bởi một phòng thử nghiệm

Tính đại lượng C theo công thức sau, biểu thị bằng khối lượng của đồng:

C = 2 (20)

Khuyến cáo tránh sử dụng chất chuẩn chứng nhận loại này, trừ khi đã biết chất chuẩn chứng nhận (CRM) cụ thể có giá trị độ không chệch được chứng nhận.

...

...

...

Báo cáo thử nghiệm bao gồm các thông tin sau:

a) nhận dạng mẫu thử;

b) viện dẫn tiêu chuẩn này;

c) hàm lượng đồng của mẫu thử, tính bằng phần trăm khối lượng;

d) ngày thực hiện phép thử;

e) tất cả các sự việc xảy trong quá trình xác định mà có thể gây ảnh hưởng đến các kết quả thử nghiệm.

Phụ lục A

(quy định)

Qui trình chuẩn bị và xác định khối lượng phần mẫu thử đã sấy sơ bộ

...

...

...

Phụ lục này quy định phương pháp chuẩn bị và xác định khối lượng của phần mẫu thử đã sấy sơ bộ dùng cho các phép phân tích các loại tinh quặng đồng sulfua

Phương pháp này có thể áp dụng cho các loại tinh quặng đồng sulfua không dễ bị ôxy hóa và có các hàm lượng ẩm từ 0,05 % đến 2 %

A.2  Nguyên tắc

Sấy khô phần mẫu thử sử dụng cho phép phân tích trong tủ sấy duy trì tại nhiệt độ 105 °C ± 5 °C. Cân phần mẫu thử đã sấy khô này và sử dụng cho phép phân tích. Không yêu cầu hiệu chính về hàm lượng ẩm.

A.3  Thuốc thử

A.3.1  Chất hút ẩm, ví dụ như gel silica loại tự hiển thị hoặc magie peclorat khan.

CẢNH BÁO - Phải hết sức cẩn thận khi thải bỏ magie perclorat. Chỉ được đổ magie perclorat xuống bồn khi nước đang chảy.

A.4  Thiết bị, dụng cụ

Các thiết bị, dụng cụ thông thường của phòng thử nghiệm và các thiết bị, dụng cụ sau:

...

...

...

A.4.2  Các bình để cân, bằng thủy tinh hoặc silica hoặc kim loại không gỉ, có nắp kín khít ngoài.

Đối với các phần mẫu thử khối lượng nhỏ (nhỏ hơn 3 g), khối lượng của các bình càng nhỏ càng tốt, tức là nhỏ hơn 20 g.

A.4.3  Tủ sấy phòng thử nghiệm, có khả năng duy trì nhiệt độ tại 105 °C ± 5 °C.

A.5  Cách tiến hành

A.5.1  Chuẩn bị bình cân

Làm khô bình cân và nắp của nó (A.4.2) bằng cách sấy trong tủ sấy phòng thử nghiệm (A.4.3) tại nhiệt độ 105 °C ± 5 °C trong 1 h. Cho bình cân này và nắp của nó vào bình hút ẩm có chứa chất hút ẩm mới phù hợp (A.3.1) và để nguội đến nhiệt độ phòng.

A.5.2  Phần mẫu thử

Cân khối lượng bì của bình cân và nắp của nó đã sấy khô (A.5.1). Thêm ngay khối lượng mẫu phòng thử nghiệm đã quy định cho phép phân tích. Tại thời điểm này không yêu cầu chính xác tổng khối lượng của phần mẫu thử và bình cân.

A.5.3  Xác định khối lượng của phần mẫu thử khô

...

...

...

Chuyển phần mẫu thử vào thiết bị phân tích phù hợp và cân lại ngay bình cân rỗng (không chứa phần mẫu thử) và nắp của nó. Ghi lại khối lượng này (m₉) chính xác đến 0,1 mg.

Đối với các tinh quặng mới chưa biết rõ các tính chất, khuyến cáo nên lặp lại quá trình sấy thêm 2 h nữa tại nhiệt độ 105 °C ± 5 °C và tiến hành cân lại bình cân và phần mẫu thử với nắp bình cân chính xác đến 0,1 mg (m’₈). Khối lượng phần mẫu thử có thể coi là không đổi nếu chênh lệch giữa (m₈-m’₈) ≤ 0,5 mg. Nếu không đạt được điều kiện này phải thực hiện lại các bước sấy và cân.

A.6  Tính khối lượng khô của phần mẫu thử

Khối lượng khô của phần mẫu thử (m_­10), tính bằng gam theo Công thức (A.1):

m₁₀ = m₈ - m₉ (A.1)

trong đó

m₈ là khối lượng của phần mẫu thử khô cộng với khối lượng bình cân và nắp của nó, tính bằng gam;

m₉ là khối lượng của bình cân rỗng và nắp của nó, tính bằng gam.

Khối lượng của phần mẫu thử khô là khối lượng sử dụng để tính hàm lượng nguyên tố có trong mẫu của phòng thử nghiệm trên trạng thái khô. Không yêu cầu hiệu chính đối với hàm lượng ẩm.

...

...

...

Phụ lục B

(quy định)

Lưu đồ về qui trình chấp nhận các giá trị phân tích đối với các mẫu thử

Phụ lục C

(tham khảo)

Nguồn gốc của các công thức độ chụm

C.1  Giới thiệu

...

...

...

C.2  Thiết kế chương trình thử nghiệm

Chương trình phân tích thử nghiệm được thiết kế với mục đích cung cấp các thông tin được nhiều nhất. Mỗi phòng thử nghiệm sử dụng hai mẫu (hai túi) của từng loại tinh quặng và mỗi mẫu được tiến hành phân tích hai lần độc lập.

C.3  Các mẫu thử

Chương trình này sử dụng năm mẫu thử tinh quặng đồng. Thành phần của các mẫu này được nêu tại Bảng C.1.

C.4  Đánh giá mang tính thống kê

Qui trình đánh giá mang tính thống kê được mô phỏng theo lưu đồ tại Hình C.1. Các kết quả đánh giá thống kê được tổng hợp tại Bảng C.2.

Vẽ các độ chụm đã tính (S_r, S_L, r và P) theo các giá trị trung bình tương ứng của mẫu trên đồ thị như thể hiện trên Hình C.2 (phương pháp tách sulfua) và Hình C.3 (phương pháp tách hydroxit), và các công thức hồi qui của các độ chụm này theo các giá trị trung bình của mẫu tính bằng máy tính được trình bày trong Bảng C.2

Bảng C.1 - Thành phần của các mẫu tinh quặng đồng

Nguyên tố

...

...

...

85-6

85-7

85-8

87-12

87-18

Cu % (khối lượng)

≈ 20

≈ 25

≈ 35

...

...

...

≈ 30

Ag g/t

1 250

35

170

100

≈ 70

Au g/t

1

...

...

...

1

< 1

≈ 25

Zn % (khối lượng)

13

< 1

1

0,1

< 1

...

...

...

≈ 0,1

≈ 5

0,1

< 1

≈ 0,5

Bi % (khối lượng)

≈ 0,01

< 0,001

≈ 0,005

...

...

...

≈ 0,005

Se g/t

≈ 50

≈ 50

≈ 50

≈ 10

≈ 150

Te g/t

≈ 10

...

...

...

< 5

≈ 5

≈ 5

SiO₂ % (khối lượng)

< 1

17

6

15

≈ 6

...

...

...

23

2

22

1

≈ 25

S % (khối lượng)

33

9

34

...

...

...

≈ 30

As % (khối lượng)

0,1

0,1

0,2

0,1

≈ 0,02

Sb % (khối lượng)

1,1

...

...

...

0,1

< 0,1

≈ 0,03

Sn % (khối lượng)

≈ 0,05

≈ 0,05

< 0,01

< 0,1

≈ 0,01

...

...

...

≈ 0,03

≈ 0,002

≈ 0,002

< 0,01

≈ 0,001

Ni % (khối lượng)

< 0,01

≈ 0,02

< 0,01

...

...

...

< 0,01

CaO % (khối lượng)

< 1

≈ 12

≈ 0,1

1

≈ 0,5

AI₂O₃ % (khối lượng)

< 1

...

...

...

≈ 2

1

≈ 2

Pb % (khối lượng)

6

1

0,03

≈ 5

≈ 0,02

...

...

...

-

0,2

≈ 1

< 0,01

≈ 0,2

85-6: Tinh quặng Rammelsberg (Đức)

85-7: Tinh quặng Ba lan (Ba lan)

85-8: Tinh quặng Cardidad (Mexico)

87-12: Tinh quặng Coro-oro (Bolivia)

...

...

...

- Không xác định

Hình C.1- Lưu đồ qui trình đánh giá thống kê các số liệu phân tích từ các phép thử quốc tế

Bảng C.2- Tổng hợp độ chụm đối với tất cả các mẫu

Số mẫu (xem Bảng C.1)

ko

k

no

n

...

...

...

r

P

s_r

s_L

s_l/ s_r

Phương pháp tách sulfua

85-6

19

17

...

...

...

68

19,857

0,149

0,237

0,053

0,075

1,43

85-7

19

...

...

...

73

68

24,256

0,191

0,250

0,067

0,075

1,11

85-8

...

...

...

19

68

64

33,357

0,177

0,371

0,062

0,124

1,98

...

...

...

19

17

74

66

53,469

0,226

0,592

0,080

0,201

...

...

...

87-18

17

16

68

64

30,755

0,113

0,333

0,040

...

...

...

2,87

Phương pháp tách hydroxit

85-6

17

16

68

64

19,888

0,091

...

...

...

0,032

0,062

1,95

85-7

17

16

68

64

24,326

...

...

...

0,280

0,078

0,082

1,04

85-8

18

13

72

52

...

...

...

0,107

0,130

0,038

0,037

1,99

87-12

17

16

68

...

...

...

53,497

0,164

0,312

0,058

0,103

1,77

87-18

16

16

...

...

...

64

30,793

0,142

0,337

0,050

0,114

2,27

Các phương trình hồi qui là:

Phương pháp tách sulfua

...

...

...

Phương pháp tách hydroxit

Hệ số tương quan

r = 0,002 0 X + 0,104 6

0,620 0

r = 0,000 6 X + 0,124 4

0,158 7

P = 0,011 0 X + 0,001 3

0,995 8

P = 0,002 4 X + 0,172 5

...

...

...

s_r = 0,000 7 X + 0,037 0

0,619 9

s_r = 0,000 2 X + 0,043 9

0,158 5

s_L = 0,004 0 X + 0,010 5

0,991 5

s_L = 0,000 9 X + 0,051 4

0,366 9

ko là tổng số các phòng thử nghiệm tham gia

...

...

...

no là tổng số các kết quả phân tích

n là số các kết quả phân tích sử dụng để tính độ chụm

 là trung bình tổng của hàm lượng đồng trong mẫu, tính bằng phần trăm

r là độ lặp lại, tính bằng % Cu

P là dung sai cho phép, tính bằng % Cu

s_r là độ lệch chuẩn của độ lặp lại, tính bằng % Cu

s_L là độ lệch chuẩn giữa các phòng thử nghiệm, tính bằng % Cu

X là hàm lượng đồng trong mẫu, tính bằng phần trăm.

...

...

...

Y độ chụm, % (khối lượng)

X hàm lượng đồng trung bình, %

Hình C.2- Bình phương tối thiểu phù hợp của độ chụm theo hàm lượng đồng trung bình (phương pháp tách sulfua)

CHÚ DẪN

Y  độ chụm, % (khối lượng)

X  hàm lượng đồng trung bình, %

Hình C.3 - Bình phương tối thiểu phù hợp của độ chụm theo hàm lượng đồng trung bình (phương pháp tách hydroxit)

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12127:2017 (ISO 10469:2006) về Tinh quặng đồng sulfua - Xác định đồng - Phương pháp điện phân