THIẾT BỊ KHAI THÁC THỦY SẢN - PHÂN LOẠI
Fishing gears - Classification
Lời nói đầu
TCVN 14163:2024 do Cục Thủy sản biên soạn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.
THIẾT BỊ KHAI THÁC THỦY SẢN - PHÂN LOẠI
...
...
...
Tiêu chuẩn này quy định phân loại thiết bị khai thác thủy sản
Trong tiêu chuẩn này sử dụng thuật ngữ, định nghĩa như sau:
2.1 Thiết bị khai thác thủy sản: Là công cụ để khai thác cá (hoặc các thủy sản khác) ở biển, sông, hồ và các thủy vực khác.
3 Ký hiệu và tên gọi danh mục thiết bị khai thác thủy sản
Ký hiệu và danh mục ngư cụ khai thác thủy sản quy định tại Bảng 1.
Bảng 1 - Ký hiệu và danh mục thiết bị khai thác thủy sản
TT
...
...
...
Tên gọi phổ thông
Tên gọi khác, theo địa phương, vùng miền
Tên tiếng Anh
Tên viết tắt tiếng Anh
1
LK
Lưới kéo
...
...
...
1.1
LK.01
Lưới kéo đơn dùng sào, khung
Lưới kéo khung, lưới kéo sào
Beam trawl
TBB
1.2
LK.02
Lưới kéo đơn tầng đáy
...
...
...
Bottom otter trawl
OTB
1.3
LK.03
Lưới kéo đôi tầng đáy
Lưới giã cào, lưới giã đôi, cào đôi
Bottom pair trawl
PTB
1.4
...
...
...
Lưới kéo mắt to
Lưới cào bay, lưới cào mở cao
Bottom pair trawl
PTB
2.
LV
Lưới vây
Surrounding nets
...
...
...
2.1
LV.01
Lưới vây tự do
Lưới vây đảo ngày, lưới vây đảo ngời (đêm)
Purse seine
PS
2.2
LV.02
Lưới vây kết hợp ánh sáng, chà rạo
...
...
...
Luring purse seine
LPS
2.3
LV.03
Lưới vây cá cơm
Vây cá cơm
Anchovy purse seine
APS
3.
...
...
...
Lưới rê
Gillnets
3.1
LR.01
Lưới rê trôi tầng mặt
Lưới cản; lưới bén; lưới rê thu, ngừ, lưới rê cá chuồn, lưới rê cá trích
Surface drifting gillnets
...
...
...
3.2
LR.02
Lưới rê trôi tầng đáy
Lưới quét; lưới quàng, lưới thưng; lưới rê cá lượng, lưới rê ghẹ
Sweeping gillnets
BGN
3.3
LR.03
Lưới rê cố định tầng đáy
...
...
...
Bottom set gillnets
GNS
3.4
LR.04
Lưới rê vây
Reo phàng; lưới sĩ
Encircling gillnets
GNC
3.3
...
...
...
Lưới rê hỗn hợp
Rê 2 tầng, rê 3 tầng; lưới xù; lưới rê bùng nhùng
Mixed gillnets
MGN
3.6
LR.06
Lưới rê ba lớp
Lưới 3 màng
Trammel nets
...
...
...
3.7
LR.07
Lưới rê túi
Lưới rê tôm
Bottom set gillnets with bag
BGB
4
CA
Câu
...
...
...
Hooks and lines
4.1
CA.01
Câu tay
Câu cần
Hand line
LHP
4.2
...
...
...
Câu vàng
Câu vàng tầng mặt, câu vàng tầng đáy; câu vàng nằm ngang, câu vàng thẳng đứng
Long line
LLS
4.3
CA.03
Câu chạy
Câu kéo theo tàu
Pole and line; Trolling
...
...
...
5
CH
Lưới chụp
5.1
CH.01
Lưới chụp hai tăng gông
...
...
...
Stick held falling net
FG
5.2
CH.02
Lưới chụp bốn tăng gông
Chụp mực, chài chụp, vó chụp, lưới chụp bốn sào
-
FG
6
...
...
...
Lưới vó, mành
6.1
VM.01
Lưới mành
Mành chà, mành đèn
Lift net
...
...
...
6.2
VM.02
Vó mạn tàu
Pha xúc
Stick held dip net
LNB
6.3
VM.03
Vó
...
...
...
Portable hooves
LNP
6.4
VM.04
Rớ
Chấn
Fixed hooves
FH
7
...
...
...
Lưới rùng
7.1
RU.01
Lưới rùng đối xứng
Beach Seine
...
...
...
7.2
RU.02
Lưới rùng không đối xứng
Boat Seine
SV
8
LB
Lồng, bẫy
...
...
...
8.1
LB.01
Lưới đăng
Đăng chuồng; đó; xăm
Set net
SN
8.2
...
...
...
Nò, sáo
Bamboo stake trap
BST
8.3
LB.03
Lưới đáy
Đáy cọc, đáy phao, đáy neo;chắn, chằn
Stow net
...
...
...
8.4
LB.04
Lồng cố định (có lưới)
Lồng bẫy ghẹ, bóng mực, lồng bẫy ốc hương, lồng bẫy cá
Trap
FIX
8.5
LB.05
Lồng xếp (có lưới)
...
...
...
Pots
FWR
8.6
LB.06
Bây (có hom, không hom)
Bẫy cá chình, bẫy bạch tuộc, rập ốc
Pots
FPO
8.7
...
...
...
Lưới vùi
Lưới moi, ruốc
Bury net
BN
9
TX
Te, xiệp
...
...
...
9.1
TX.01
Te thủ công (người đẩy)
Xẻo
Man-push net
MPM
9.2
TX.02
Te cơ giới (tàu đẩy)
...
...
...
Scoopnets
MSP
10
CĐ
Cào đáy
10.1
...
...
...
Cào đáy thủ công (sức người)
Cào ngao, cào sò
Hand-Dredge
DRH
10.2
CĐ.02
Cào đáy cơ giới (sức tàu)
Cào ngao, cào sò
Mechanized-Dredge
...
...
...
4.1.1 Nguyên lý đánh bắt
Ngư cụ đánh bắt chủ động, hoạt động theo nguyên lý lọc nước lấy cá. Lưới được di chuyển trong nước với tốc độ và ở độ sâu nào đó nhờ lực kéo của tàu, thuyền. Trong quá trình hoạt động, miệng lưới được mở theo chiều ngang nhờ khoảng cách của 2 tàu (đối với lưới kéo đôi), hoặc nhờ lực mở ngang của 2 ván lưới (đối với lưới kéo đơn), hoặc nhờ khung lưới (đối với lưới kéo khung) và mở theo chiều thẳng đứng nhờ lực nổi của phao và lực chìm của chì. Thủy sản phân bố trong khối nước mà lưới đi qua sẽ bị giữ lại ở đụt lưới.
4.1.2 Cấu tạo cơ bản lưới kéo
Cấu tạo cơ bản lưới kéo (xem Hình 1).
CHÚ DẪN:
1 Áo lưới
...
...
...
Giềng băng chì
5
Dây đôi
9 Xích chì
2.a Giềng băng phao
3.c
Dây buộc xích chì
6
Dây kéo lưới
...
...
...
2.b Dây buộc phao
4.a
Giềng trống trên
7
Phao
3.a Giềng luồn chì
4.b
Giềng trống dưới
...
...
...
Chì
Hình 1 - Cấu tạo cơ bản lưới kéo
4.1.3 Phân loại lưới kéo
Phân loại lưới kéo (LK) theo cấu tạo, nguyên lý đánh bắt, tầng nước hoạt động, gồm có:
LK.01; LK.02; LK.03; LK.04.
4.2.1 Nguyên lý đánh bắt
Ngư cụ đánh bắt chủ động, hoạt động theo nguyên lý lọc nước lấy cá. Lưới có dạng tường lưới, được thả từ tàu, bao vây 1 vùng nước và được kéo lên tàu. Phương pháp khai thác của lưới vây là tàu chạy dò tìm đàn cá hoặc dùng ánh sáng, chà rạo để thu hút, tập trung cá.
...
...
...
Cấu tạo cơ bản lưới vây (xem Hình 2).
CHÚ DẪN:
7 Giềng rút biên đầu tùng lưới
13 Vòng khuyên biên đầu cánh lưới
1 Phao đầu tùng lưới
8 Khóa xoay
14 Giềng rút biên đầu cánh lưới
2 Phao
...
...
...
15 Giềng biên đầu cánh lưới
3 Áo lưới
10a Giềng rút đoạn 1
16 Chì
4 Giềng phao
10b Giềng rút đoạn 2
17 Mắt lưới hình vuông (□)
5 Giềng biên đầu tùng lưới
11 Dây buộc vòng khuyên
...
...
...
6 Vòng khuyên biên đầu tùng lưới
12 Giềng chì
Hình 2 - Cấu tạo cơ bản lưới vây
4.2.3 Phân loại lưới vây
Phân loại lưới vây (LV) theo cấu tạo, nguyên lý đánh bắt và đối tượng đánh bắt, gồm có:
LV.01; LV.02; LV.03.
4.3.1 Nguyên lý đánh bắt
...
...
...
4.3.2 Cấu tạo cơ bản lưới rê
Cấu tạo cơ bản lưới rê (xem Hình 3).
CHÚ DẪN:
1 Áo lưới
4 Phao ganh
7 Phao cờ
2 Giềng phao
5 Dây phao ganh
...
...
...
3 Giềng chì
6 Chì
9 Dây giềng dắt
Hình 3 - Cấu tạo cơ bản lưới rê
4.3.3 Phân loại lưới rê
Phân loại lưới rê (LR) theo cấu tạo, phương pháp khai thác, tầng nước hoạt động và đối tượng khai thác gồm có:
LR.01; LR.02; LR.03; LR.04; LR.05; LR.06; LR.07.
4.4.1 Nguyên lý đánh bắt
...
...
...
4.4.2 Cấu tạo cơ bản của câu
Cấu tạo cơ bản của câu (xem Hình 4, Hình 5).
1 Dây câu chính
4 Mồi câu
7 Phao cờ
2 Dây câu nhánh
5 Phao tròn
8 Dây phao cờ
...
...
...
6 Dây phao tròn
9 Chì dằn đầu câu
Hình 4 - Cấu tạo cơ bản câu vàng
CHÚ DẪN:
1 Ống câu
3 Dây câu nhánh
5 Khóa xoay
2 Dây câu chính
...
...
...
6 Chì
Hình 5 - Cấu tạo cơ bản câu tay
4.4.3 PhÂn loại câu
Phân loại câu (CA) theo nguyên lý đánh bắt, tầng nước hoạt động và đối tượng đánh bắt, gồm có:
CA.01; CA.02; CA.03.
4.5.1 Nguyên lý đánh bắt
Ngư cụ đánh bắt chủ động hoạt động theo nguyên lý lọc nước lấy cá, lưới được căng và định hình nhờ hệ thống tăng gông lắp trên tàu. Lưới chụp được thả theo chiều thẳng đứng từ mặt nước xuống độ sâu khai thác, nhờ sức nặng của chì, vòng khuyên sẽ làm cho lưới chìm nhanh, bao lấy khu vực đánh bắt. Sau đó tiến hành thu hệ thống dây giềng rút, khép kín miệng lưới để giữ toàn bộ các đối tượng khai thác trong lưới và kéo ngược miệng lưới lên tàu.
4.5.2 Cấu tạo cơ bản lưới chụp
...
...
...
CHÚ DẪN:
1 Áo lưới
2.a Giềng miệng biên dưới chao lưới trên
2.b Giềng miệng biên trên chao lưới dưới
2.c Giềng miệng biên dưới chao lưới dưới
3 Giềng rút
4 Dây thắt đụt
5.a Vòng khuyên chính
...
...
...
6 Chì
Hình 6 - Cấu tạo cơ bản của lưới chụp
4.5.3 Phân loại lưới chụp
Phân loại lưới chụp (LC) theo cấu tạo và cách căng miệng lưới, gồm có:
LC.01; LC.02.
4.6.1 Nguyên lý đánh bắt
Ngư cụ đánh bắt chủ động, hoạt động theo nguyên lý lọc nước lấy cá, miệng lưới được đặt chìm ở độ sâu nhất định, sử dụng nguồn sáng hoặc chà rạo tập trung đàn cá vào vùng bao vây của lưới, khi cá tập trung đủ lớn, kéo giềng miệng lên khỏi mặt nước bằng tay hoặc bằng máy tời và bắt cá.
4.6.2 Cấu tạo cơ bản của lưới vó, mành
...
...
...
4.6.3 Phân loại lưới vó, mành
Phân loại vó, mành (VM) theo cấu tạo, nguyên lý đánh bắt, tầng nước hoạt động, gồm có: VM.01; VM.02; VM.03; VM.04.
4.7.1 Nguyên lý đánh bắt
Ngư cụ đánh bắt chủ động, hoạt động theo nguyên lý lọc nước lấy thủy sản, lưới được thả từ bờ, bao vây vùng nước ven bờ, lưới được kéo vào bờ, dồn thủy sản vào tùng để thu hoạch.
4.7.2 Cấu tạo cơ bản lưới rùng
Cấu tạo cơ bản lưới rùng (xem Hình 7).
CHÚ DẪN:
...
...
...
5 Chao phao
9 Túi lưới
13 Chì
2 Dây kéo đầu cánh
6 Giềng phao
10 Phao
3 Dây tam giác
7 Cánh lưới
...
...
...
4 Que ngáng
8 Thân lưới
12 Giềng chì
Hình 7 - Cấu tạo cơ bản lưới rùng
4.7.3 Phân loại lưới rùng
Phân loại lưới rùng (RU) theo cấu tạo và nguyên lý đánh bắt, gồm có:
RU.01; RU.02.
...
...
...
4.8.1 Nguyên lý đánh bắt
Ngư cụ đánh bắt thụ động. Nguyên lý đánh bắt của từng loại lồng, bẫy như sau:
4.8.1.1 Nguyên lý đánh bắt lưới đăng, nò sáo
Lưới được đặt chắn ngang hướng di chuyển của cá, lưới dẫn hướng cá qua cửa lưới vào chuồng lưới và cá sẽ bị giữ lại tại chuồng lưới.
4.8.1.2 Nguyên lý đánh bắt lưới đáy
Miệng đáy chắn ngang dòng chảy, lợi dụng sức nước chảy, thủy triều hoặc tập tính di chuyển, trú ẫn, kiếm mồi của thủy sản để hướng thủy sản vào đụt lưới đáy. Thủy sản dễ đi vào nhưng không thể quay ra và được giữ trong đụt lưới đáy.
4.8.1.3 Nguyên lý đánh bắt lồng, bẫy
Lồng tạo nơi trú ẩn giả (có thể có mồi) thu hút các loài thủy sản vào lồng bằng cửa vào dễ và không thể quay ra.
Lưới vùi được đánh bắt theo nguyên lý giềng chì của lưới được vùi vào đáy biển theo hàng cọc, giềng phao để tự do. Lưới được căng ra nhờ nước chảy tạo thành tường lưới chắn, cá di chuyển trong vùng nước gặp tường lưới sẽ bị đóng hoặc bị quấn vào lưới.
...
...
...
4.8.2.1 Cấu tạo cơ bản lưới đăng
Cấu tạo cơ bản lưới đăng (xem Hình 8).
CHÚ DẪN:
1 Dây neo
5 Phao
9 Hệ thống dây khép cửa lưới
2 Neo
6 Chuồng lưới
...
...
...
3 Lưới dẫn
7 Cửa lưới
4 Dây giềng chính
8 Lưới hom
Hình 8 - Cấu tạo cơ bản lưới đăng
4.8.2.2 Cấu tạo cơ bản lưới đáy
Cấu tạo cơ bản lưới đáy (xem Hình 9).
...
...
...
CHÚ DẪN:
1 Thân lưới
3 Giềng phao
5 Cọc
2 Đụt lưới
4 Giềng chì
6 Cọc cố định dây
Hình 9 - Cấu tạo cơ bản lưới đáy
4.8.2.3 Cấu tạo cơ bản lưới vùi (xãm)
...
...
...
4.8.2.4 Cấu tạo cơ bản lồng
Cấu tạo cơ bản lồng mực nang (xem Hình 10).
CHÚ DẪN:
1 Khung lồng
4 Lưới bọc đáy lồng
7 Dây buộc mồi
2 Lưới bọc quanh khung lồng
5 Lưới hom lồng
...
...
...
3 Cửa hom
6 Dây liên kết lồng với phao ganh
Hình 10 - Cấu tạo cơ bản lồng mực nang
4.8.2.5 Cấu tạo cơ bản bẫy
Bay có cấu tạo gồm các phần: thân bẫy (dùng vật liệu nhựa hoặc vỏ ốc), cửa hom, dây chính kết nối các bẫy thành vàng bẫy, chì hoặc vật nặng cố định bẫy xuống đáy biển; dây nhánh, phao ganh đánh dấu bẫy trên biển.
Cấu tao cơ bản bẫy cá chình (xem Hình 11).
CHÚ DẪN:
...
...
...
2 Hom
3 Dây liên kết
Hình 11 - Cấu tạo cơ bản bẫy cá chình
4.8.3 Phân loại lồng, bẫy
Phân loại lồng, bẫy (LB) theo cấu tạo, nguyên lý đánh bắt, gồm có:
LB.01; LB.02; LB.03; LB.04; LB.05; LB.06; LB.07.
4.9.1 Nguyên lý hoạt động
Ngư cụ đánh bắt chủ động. Khi khai thác te, xiệp được đẩy về phía trước bằng sức người hoặc bằng tàu, thuyền gắn máy (te được gắn ở mũi tàu, thuyền) và được nhấc lên đều đặn để thu gom thủy sản.
...
...
...
Te, xiệp có cấu tạo gồm các phần: thân lưới có dạng hình tam giác, miệng lưới là đáy lớn được cố định bằng giềng miệng có chì tạo sức chìm, bám đáy. Hai cạnh bên có giềng hông. Túi lưới ở cuối hai giềng hông có kích thước mắt lưới nhỏ dần về đụt lưới. Sào tre để căng miệng lưới và giềng hông lưới, đầu sào tre gắn guốc giúp sào trượt trên mặt đáy biển.
Cấu tạo cơ bản te, xiệp (xem Hình 12).
CHÚ DẪN:
1 Sào tre
2 Phần thịt lưới
3 Guốc trượt
Hình 12 - Cấu tạo cơ bản te, xiệp
4.9.3 Phân loại te, xiệp
...
...
...
TX.01; TX.02.
4.10.1 Nguyên lý hoạt động
Ngư cụ đánh bắt chủ động, dùng sức người hoặc sức kéo của tàu để kéo ngư cụ ở phía sau, lọc nước, lọc chất đáy lấy thủy sản đáy.
Để tăng hiệu quả đánh bắt, cào đáy kết hợp dùng bơm nước có áp lực lớn sục xuống đáy biển.
4.10.2 Cấu tạo cơ bản của cào đáy
Cào đáy thủ công có cấu tạo gồm các phần: lưỡi cào bằng thép, gắn túi lưới phía sau, thân cào bằng tre, gỗ, dây liên kết cào với người cào (người cào có thể đi giật lùi).
Cào đáy cơ giới có cấu tạo gồm các phần: lưỡi cào bằng thép có gắn các răng cào (hoặc vòi bơm) để cào, sục đáy biển. Khung cào bằng thép hoặc lưới lọc gắn phía sau lưỡi cào. Dây kéo liên kết cào với tàu.
4.10.3 Phân loại cào đáy
...
...
...
Hình ảnh thực tế một số nghề khai thác thủy sản thường gặp trên các vùng biển Việt Nam
A.1 Nghề kéo khung tầng đáy
Hình A.1 - Nghề lưới kéo khung tầng đáy
A.2 Nghề lưới kéo đơn tầng đáy 1 tàu 1 lưới
...
...
...
A.3 Nghề lưới kéo đơn tầng đáy 1 tàu 2 lưới
Hình A.3 - Nghề lưới kéo đan tầng đáy 1 tàu 2 lưới
A.4 Nghề lưới kéo đôi tầng đáy 2 tàu 1 lưới
Hình A.4 - Nghề lưới kéo đôi tầng đáy 2 tàu 1 lưới
A.5 Nghề lưới kéo trung tầng
Hình A.5 - Nghề lưới kéo trung tầng
...
...
...
Thư mục tài liệu tham khảo
[1] Viện nghiên cứu Hải sản, 2009. Atlats ngư cụ khai thác hải sản Việt Nam.
[2] Bùi Văn Tùng, 2005. Thuật ngữ trong khai thác thủy sản, Viện nghiên cứu Hải sản.
[3] FAO, 2021. Classification and illustrated definition of fishing gears.
[4] SEAFDEC, 1992. Catalogue of Fishing gears and methods in Thailand, Vol-I.
[5] SEAFDEC, 2003. Catalogue of Fishing gears and methods in Phlippine, Vol-III.
[6] SEAFDEC, 2010. Purse seine fisheries of Thailand.
Mục lục
...
...
...
2 Thuật ngữ, định nghĩa
3 Ký hiệu và tên gọi danh mục thiết bị khai thác thủy sản
4 Phân loại
Phụ lục
Thư mục tài liệu tham khảo
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14163:2024 về Thiết bị khai thác thủy sản - Phân loại
| Số hiệu: | TCVN14163:2024 |
|---|---|
| Loại văn bản: | Tiêu chuẩn Việt Nam |
| Nơi ban hành: | *** |
| Người ký: | *** |
| Ngày ban hành: | 01/01/2024 |
| Ngày hiệu lực: | Đã biết |
| Tình trạng: | Đã biết |
Văn bản đang xem
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14163:2024 về Thiết bị khai thác thủy sản - Phân loại
Chưa có Video
