3.2  Yêu cầu kỹ thuật đối với cây giống

Yêu cầu kỹ thuật đối với cây giống Vẹt dù được gieo ươm trong bầu đất đủ tiêu chuẩn để trồng rừng được quy định trong Bảng 2.

Bảng 2 - Yêu cầu kỹ thuật cây giống Vẹt dù có bầu

Tên chỉ tiêu

Yêu cầu

Nhóm I

Nhóm II

Nhóm III

1. Nguồn gốc giống

...

...

...

2. Tuổi cây giống

Từ 6 tháng đến 12 tháng

Từ 13 tháng đến 18 tháng

Từ 19 tháng đến 30 tháng

3. Đường kính cổ rễ

Tối thiểu 0,5 cm

Tối thiểu 0,8 cm

Tối thiểu 1,3 cm

4. Chiều cao cây giống

...

...

...

Tối thiểu 60 cm

Tối thiểu 90 cm

5. Bầu cây giống

Bầu có đáy, đục lỗ, đường kính tối thiểu 8 cm, chiều cao tối thiểu 14 cm

Bầu có đáy, đục lỗ, đường kính tối thiểu 11 cm, chiều cao tối thiểu 16 cm

Bầu có đáy, đục lỗ, đường kính tối thiểu 14 cm, chiều cao tối thiểu 18 cm

Hỗn hợp ruột bầu thấp hơn miệng bầu 0,5 cm đến 1 cm, bầu không bị vỡ, bị bẹp.

6. Hình thái cây giống

Cây phát triển cân đối, lá xanh, không bị dập hoặc gẫy ngọn

...

...

...

Không có biểu hiện sâu bệnh hại

CHÚ THÍCH: Điều kiện gây trồng cây Vẹt dù tham khảo Phụ lục A

4  Phương pháp Kiểm tra

4.1  Thời điểm kiểm tra

Trước khi đem cây giống đi trồng rừng.

4.2  Phương pháp kiểm tra các chỉ tiêu chất lượng của cây giống

4.2 1  Phương pháp kiểm tra trụ mầm

Phương pháp kiểm tra các chỉ tiêu chất lượng trụ mầm Vẹt dù được quy định tại Bảng 3.

Bảng 3 - Phương pháp kiểm tra trụ mầm Vẹt dù

...

...

...

Phương pháp kiểm tra

Lấy mẫu kiểm tra

1. Nguồn gốc giống

Đánh giá dựa vào hồ sơ nguồn gốc vật liệu nhân giống

Toàn bộ lô trụ mầm

2. Chiều dài trụ mầm

Sử dụng thước kẻ vạch có độ chính xác 1 mm, đo kích thước trụ mầm

Lấy mẫu ngẫu nhiên 1 % số trụ mầm trong lô trụ mầm nhưng không ít hơn 30 trụ mầm và không quá 50 trụ mầm

3. Hình thái trụ mầm

...

...

...

Toàn bộ lô trụ mầm

4. Tình trạng sâu, bệnh hại

Quan sát bằng mắt thường

Toàn bộ lô trụ mầm

4.2.2  Phương pháp kiểm tra cây giống

Phương pháp kiểm tra các chỉ tiêu chất lượng cây giống Vẹt dù được gieo ươm trong bầu đất quy định tại Bảng 4.

Bảng 4 - Phương pháp kiểm tra cây giống Vẹt dù

Tên chỉ tiêu

Phương pháp kiểm tra

...

...

...

1. Nguồn gốc giống

Đánh giá dựa vào hồ sơ nguồn gốc vật liệu nhân giống

Toàn bộ lô cây giống

2. Tuổi cây giống

Kiểm tra nhật ký/hồ sơ của cơ sở sản xuất cây giống liên quan đến thời gian gieo ươm của từng lô cây giống

Toàn bộ lô cây giống

3. Đường kính cổ rễ

Sử dụng thước kẹp kính có độ chính xác 0,1 mm, đo tại vị trí sát mặt bầu

Lấy mẫu ngẫu nhiên 1 % số cây trong lô cây giống nhưng không ít hơn 30 cây và không quá 50 cây

...

...

...

Sử dụng thước kẻ vạch có độ chính xác 1mm, đo từ mặt bầu tới đỉnh sinh trưởng của cây

5. Bầu cây giống

Kích thước bầu: Sử dụng thước kẻ vạch có độ chính xác đến 1 mm, đo kích thước bầu cây giống.

Hình thái bầu: Quan sát bằng mắt thường

Toàn bộ lô cây giống

6. Hình thái cây giống

Quan sát bằng mắt thường

Toàn bộ lô cây giống

7. Tình trạng sâu, bệnh hại

...

...

...

Toàn bộ lô cây giống

4.3  Kết luận kiểm tra

Lô cây giống đạt yêu cầu khi 100% mẫu kiểm tra phù hợp với yêu cầu kỹ thuật quy định tương ứng tại Bảng 1 và Bảng 2.

5  Thông tin kèm theo cây giống

Thông tin kèm theo lô cây giống gồm:

- Tên và địa chỉ cơ sở sản xuất;

- Tên loài, các chỉ tiêu chất lượng chính;

- Mã hiệu nguồn gốc giống;

- Mã hiệu lô cây giống;

...

...

...

- Ngày xuất vườn;

- Khuyến nghị thời gian trồng;

- Hướng dẫn kỹ thuật trồng (nếu có).

6  Yêu cầu vận chuyển

Cây giống trong khi vận chuyển phải đảm bảo thoáng mát, không bị dập, gãy, không bị vỡ bầu.

Phụ lục A

(Tham khảo)

Yêu cầu về điều kiện gây trồng Vẹt dù

...

...

...

Bảng A.1 - Điều kiện gây trồng cây Vẹt dù

Tên chỉ tiêu

Điều kiện thuận lợi (Nhóm I)

Điều kiện trung bình (Nhóm II)

Điều kiện khó khăn (Nhóm III)

1. Thể nền

Đất bùn mềm, đi lún sâu từ 15 cm đến 40 cm

Đất bùn cứng hoặc sét, đi lúc từ 5 cm đến 15 cm; có tỷ lệ cát lẫn từ 50 % đến 70 %

Đất bùn chặt hoặc sét rắn đi lún dưới 5 cm; có cát lẫn bùn (tỷ lệ cát lớn hơn 70 %)

...

...

...

Ngập triều nông

Ngập triều trung bình

Ngập triều sâu

3. Độ mặn của nước biển

Từ 15 ‰ đến 25 ‰

Từ 10 ‰ đến dưới 15 ‰ hoặc từ trên 25 ‰ đến 35 ‰

Từ 5 ‰0 đến dưới 10 ‰ hoặc từ trên 35 ‰ đến 40 ‰

CHÚ THÍCH:

Thể nền (Substrate): Lớp đất mà rễ cây xâm nhập để lấy dinh dưỡng và giúp cây đứng vững. Thể nền đất ngập mặn chia làm 3 loại gồm: Bùn (bùn loãng, bùn mềm, bùn chặt); sét (sét mềm, sét cứng); cát (cát lẫn bùn, cát).

...

...

...

Bùn mềm: Khi đi chân bị lún sâu từ 30 cm đến 40 cm.

Bùn chặt: Khi đi chân bị lún sâu từ 15 cm đến 30 cm.

Sét mềm: Khi đi chân bị lún sâu từ 5 cm đến 15 cm.

Sét cứng: Khi đi chân bị lún sâu dưới 5 cm.

Tỷ lệ cát (Proportion of sand): Tỷ lệ phần trăm của cấp cát trong một đơn vị khối lượng đất (đường kính từ 0,02 mm đến 0,2 mm là cát mịn, đường kính từ 0,2 mm đến 2,0 mm là cát thô).

Thời gian ngập triều (Inundated time): Số ngày bị ngập nước thủy triều trung bình của 12 tháng trong một năm.

Thời gian phơi bãi (Ground exposure time): Số giờ bãi triều không ngập nước thủy triều trong ngày (tính trung bình của các ngày trong năm).

Chế độ thủy triều (Tidal regime): Hiện tượng nước biển lên xuống trong một chu kỳ thời gian so với bãi triều. Chế độ thủy triều được chia làm 3 mức, gồm:

Ngập triều sâu: Thời gian phơi của bãi đất trồng từ 6 + 8 giờ/ngày khi thủy triều xuống thấp nhất.

...

...

...

Ngập triều nông: Thời gian phơi của bãi đất trồng từ 10 +16 giờ/ngày khi thủy triều lên cao nhất.

Độ mặn của nước biển (Salinity): Tổng hàm lượng các muối hòa tan (tính theo g) chứa trong 1000 g nước biển.

Phụ lục A

(Tham khảo)

Hướng dẫn kỹ thuật nhân giống Vẹt dù bằng trụ mầm

B.1  Thu hái và bảo quản trụ mầm

B.1.1  Nguồn giống

Trụ mầm được hái từ nguồn giống đã được công nhận hoặc ở những lâm phần có cây mẹ trên 5 năm tuổi, sinh trưởng tốt, tán dày, cân đối, hệ rễ phát triển dày và rộng, không bị sâu bệnh.

...

...

...

- Thời vụ thu hái: Trụ mầm Vẹt dù chín từ tháng 7 đến tháng 12. Khi chín, trụ mầm có màu xanh sẫm, chiều dài trụ mầm từ 15 cm đến 25 cm, đầu nhọn hơi có góc, khối lượng đạt 40 đến 50 trụ mầm/kg, tỷ lệ nảy mầm 80%.

- Cách thu hái: Hái trên cây hoặc nhặt trụ mầm rụng dưới gốc. Chọn trụ mầm to, già, có màu xanh sẫm, dù của trụ mầm đã héo và sắp rụng hoặc chọn trụ mầm mới rụng.

- Phân loại: Trụ mầm sau khi thu hái về, loại bỏ những trụ mầm còn non, bị sâu bệnh hoặc bị gãy. Không chọn những trụ mầm có những chấm màu nâu sẫm, biểu hiện phần mô phía trong đã bị chết.

- Bảo quản: Trụ mầm Vẹt dù nảy mầm rất nhanh ở điều kiện thường, do đó sau khi thu hái về nếu thấy trụ mầm đã nảy mầm thì cấy ngay vào bầu hoặc đem trồng. Nếu chưa cấy, bảo quản quả nơi ẩm, có thể phủ bằng bao tải và tưới nước hàng ngày, để nơi thoáng mát trong thời gian dưới 10 ngày.

B.2  Tạo cây con

B.2.1  Vườn ươm

Vườn ươm cần đảm bảo những yêu cầu sau đây:

- Gần nơi trồng rừng và thuận lợi cho việc vận chuyển cây con.

- Có chế độ ngập triều trung bình, thời gian phơi bãi ít nhất 10 giờ/ngày, độ mặn nước biển trung bình từ 5‰ đến 20‰.

...

...

...

- Không làm vườn ươm gần cửa sông, nơi thủy triều rút nhanh hoặc bị phù sa bồi lắng nhiều.

- Nếu bố trí vườn ươm tạm thời, chọn nơi sóng biển yếu, không làm trôi trụ mầm, cây con. Nếu làm vườn ươm quy mô lớn, lâu dài, đắp bờ xung quanh để điều chỉnh chế độ nước và thuận lợi việc bảo vệ cây con.

B.2.2  Tạo bầu

- Loại vỏ bầu: Dùng vỏ bầu bằng polyetilen (PE) có đáy, đục lỗ xung quanh và đáy bầu. Nếu xuất vườn khi cây từ 6 đến 12 tháng tuổi, dùng bầu có đường kính tối thiểu 8 cm, chiều cao tối thiểu 14 cm (quy đổi kích thước bầu vỏ bầu ở trạng thái dẹt là 13 cm x 18 cm). Xuất vườn khi cây từ 13 đến 18 tháng tuổi, dùng bầu có đường kính tối thiểu 11 cm, chiều cao tối thiểu 16 cm (quy đổi kích thước vỏ bầu ở trạng thái dẹt là 18 cm x 22 cm). Trong trường hợp cần cây từ 19 đến 30 tháng tuổi, chiều cao khi trồng trên 0,8 m thì dùng bầu có đường kính tối thiểu 14 cm, chiều cao tối thiểu 18 cm (quy đổi kích thước vỏ bầu ở trạng thái dẹt là 22 cm x 25 cm). Nếu không có túi bầu như kích thước nêu trên thì dùng các loại bầu có thể tích tương đương.

- Hỗn hợp ruột bầu gồm: Bùn + từ 10 g đến 40 g phân chuồng hoai + từ 5 g đến 20 g super lân tùy theo kích thước bầu. Bùn được lấy ở lớp mặt trên có nhiều mùn, phù sa. Phân hữu cơ được làm tơi, đập nhỏ sau đó trộn đều với bùn trước khi đóng bầu.

- Đóng bầu: Trộn đều hỗn hợp ruột bầu, cho bùn tới 1/3 chiều cao túi bầu, lèn chặt để định hình bầu, sau đó cho tiếp tới khi hỗn hợp ruột bầu cách mép trên của bầu từ 0.5 cm đến 0.7 cm.

- Xếp bầu: Trang mặt luống cho phẳng và xếp bầu thành luống có kích thước rộng 1,2 m; chiều dài tùy theo nhu cầu và điều kiện vườn ươm. Các luống cách nhau 0,6m. Sau khi xếp bầu thành hàng, dùng bùn lấp xung quanh để luống giữ bầu.

B.2.3  Cấy trụ mầm vào bầu

Sau khi phân loại, cấy trụ mầm vào bầu, cắm đuôi trụ mầm xuống đất, ngập sâu từ 1/3 chiều dài trụ mầm, mỗi bầu chỉ cấy 1 trụ mầm. Chọn ngày râm mát để cấy trụ mầm.

...

...

...

a. Làm dàn che, điều tiết nước

- Làm dàn che 50% ánh sáng trong thời gian mới cấy trụ mầm, dỡ bỏ dàn che sau 15 ngày đến 20 ngày.

- Sau khi cấy trụ mầm, trong thời gian đầu chỉ điều tiết sao cho nước ngập lấp xấp mặt luống. Khi cây đã nảy mầm, hệ rễ phát triển thì để chế độ nước theo thủy triều để rèn luyện cây cứng cáp, thích ứng với chế độ thủy triều.

b. Bảo vệ cây

Đặt lưới ở cửa cống và rào chắn xung quanh vườn ươm để ngăn không cho các loài thủy sản ăn, cắn trụ mầm. Thường xuyên gỡ bỏ rong, rêu, rác bám vào trụ mầm.

c. Nhổ cỏ, bón phân, đảo bầu

- Nhổ cỏ khi thấy cỏ xuất hiện.

- Khi cây có biểu hiện thiếu dinh dưỡng, bón thúc cho cây bằng phân NPK tỷ lệ 5:10:3 nồng độ 2% hoặc phân khác pha với nồng độ tương đương. Trước khi tưới, đập nhỏ phân, cho vào nước, khoắng mạnh để dinh dưỡng tan. Dùng ô doa tưới đều trên mặt luống từ 3 đến 4 lít/m², sau đó tưới rửa mặt lá. Trước khi tưới phân, đợi thủy triều xuống và đóng cửa cống để nước không vào, giữ từ 3 ngày đến 4 ngày sau khi tưới mới mở cống trở lại. Trong trường hợp vườn ươm không có bờ, đợi thủy triều rút xuống khỏi mặt luống mới tưới phân.

- Đảo bầu: Định kỳ 2 đến 3 tháng/lần hoặc khi thấy rễ bắt đầu đâm ra khỏi bầu bằng cách dịch chuyển bầu ra khỏi luống bầu, tránh cho rễ ăn sâu vào đất. Khi đảo bầu, phân loại cây (tốt, xấu) để có chế độ chăm sóc thích hợp.

...

...

...

Các trụ mầm chết cần được cấy dặm cho đến khi không còn trụ mầm dự trữ hoặc trụ mầm có rễ quá dài không cấy được nữa.

Thư mục tài liệu tham khảo

[1]  Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 08/4/2016. Quyết định số 1205/QĐ-BNN-TCLN. Ban hành hướng dẫn kỹ thuật trồng rừng các loài cây: Trang, Sú, Mắm đen, Vẹt dù, Bần chua.

[2]  Đinh Thanh Giang, 2010. Đánh giá diễn biến suy giảm hệ sinh thái RNM từ Quảng Ninh đến Hải Phòng, đề xuất các giải pháp phục hồi RNM tại Đồng Rui - Tiên Yên, Quảng Ninh. Báo cáo tổng kết đề tài. Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam.

[3] Đoàn Đình Tam và cs, 2012. Nghiên cứu kỹ thuật trồng rừng ngập mặn trên các điều kiện lập địa khó khăn góp phần chắn sóng vùng ven biển các tỉnh miền Bắc Việt Nam. Báo cáo tổng kết đề tài KHCN, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, Hà Nội.

[4] Hoàng Văn Thơi, 2011. Nghiên cứu kỹ thuật tạo cây con một số loài cây ngập mặn phục vụ cho trồng rừng trên dạng cát, sỏi, đá, vụn san hô ngập triều không thường xuyên tại các đảo phía Nam. Kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ lâm nghiệp giai đoạn 2006-2010

[5] Nguyễn Ngọc Bình, 1999. Trồng rừng ngập mặn. NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

[6] Ngô Đình Quế, Võ Đại Hải. Xây dựng rừng phòng hộ ngập mặn ven biển thực trạng và giải pháp, 2012, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

...

...

...

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13362-5:2021 về Giống cây lâm nghiệp - Cây giống các loài cây ngập mặn - Phần 5: Vẹt dù