6.2.2  Làm tiêu bản lam

Bước 1: Xử lý mẫu làm tiêu bản lam

- Cho trưởng thành cần giám định vào ống nghiệm thủy tinh (3.11) chứa 5 ml dung dịch Natri hydroxit (NaOH) 10 % hoặc Kali hydroxit (KOH) 10 % (4.1) (xem A.1 TCVN 12709-1:2019) đun trên đèn cồn (3.18) từ 15 phút đến 20 phút (vừa đun vừa lắc ống nghiệm); hoặc cho mẫu vào cốc thủy tinh (3.11) có chứa 10 ml dung dịch Natri hydroxit (NaOH) 10 % hoặc Kali hydroxit (KOH) 10 % (4.1) (xem A.1 TCVN 12709- 1:2019) đun trên bàn gia nhiệt (3.3) từ 15 phút đến 20 phút.

- Vớt mẫu đã xử lý ra, đặt vào một giọt dung dịch Hoyebs (4.5) (xem A.15 TCVN 12709-1:2019) hoặc Bôm Canada (4.6) hoặc nước cất trên lam (3.16). Các thao tác thực hiện dưới kính lúp soi nổi (3.1).

Bước 2: Dùng kim côn trùng tách lấy bộ phận cần quan sát

- Tiêu bản bộ phận sinh dục cái

+ Tách riêng phần bụng, dùng kim côn trùng đầu nhọn (3.13) và panh mềm (3.14) xẻ màng đốt dọc theo một bên sườn

+ Dùng kim côn trùng đầu nhọn (3.13) và panh mềm (3.14) tách riêng bộ phận sinh dục cái

- Tiêu bản bộ phận sinh dục đực

...

...

...

+ Dùng kim côn trùng đầu nhọn (3.13) và panh mềm (3.14) tách riêng bộ phận sinh dục đực

Bước 3: Chuyển bộ phận giải phẫu cần quan sát lên lam

+ Đặt lam (3.16) dưới kính lúp soi nổi (3.1) và nhỏ 1 giọt dung dịch Hoyer’s (4.5) (xem A.15 TCVN 12709-1:2019) hoặc Bôm Canada (4.6) vào giữa lam (3.15).

+ Dùng kim côn trùng đầu nhọn (3.13) và panh mềm (3.14) chuyển bộ phận giải phẫu cần quan sát đã tách rời như bước 2 lên giọt dung dịch Hoyer’s (4.5) (xem A.15 TCVN 12709-1:2019) hoặc Bôm Canada (4.6) và chỉnh tiêu bản trên lam.

Bước 4 : Đặt lamen

Đặt lamen (3.17) tạo góc 45° từ từ hạ xuống sao cho mẫu trên lam (3.16) không có bọt khí. Dùng kim côn trùng đầu gập (3.13) ấn nhẹ lên lamen (3.17) để giữ mẫu và làm cho dung dịch tràn đều.

CHÚ THÍCH 1: Đối với tiêu bản soi ngay, tiêu bản lam sau khi hoàn thành được đặt trên bàn gia nhiệt (3.3) làm khô ở 30 °C đến 45 °C trong 2 giờ. Nhấc nhanh tiêu bản lam ra chỗ mát, để nguội và gắn keo (4.7) bảo vệ.

CHÚ THÍCH 2: Đối với tiêu bản bảo quản trong thời gian dài, tiêu bản lam sau khi hoàn thành được đặt trên bàn gia nhiệt (3.3) làm khô ở 30 °C đến 45 °C từ 4 tuần đến 6 tuần. Nhấc nhanh tiêu bản lam ra chỗ mát, để nguội và gắn keo (4.7) bảo vệ.

6.2.3  Trình tự giám định

...

...

...

- Quan sát các lam tiêu bản dưới kính hiển vi (3.2): Lam tiêu bản bộ phận sinh dục (đực và cái)

- So sánh các đặc điểm hình thái quan sát được với khóa phân loại của trưởng thành mọt lạc serratus (điều 6.2.4).

6.2.4  Các đặc điểm hình thái giám định pha trưởng thành

- Đặc điểm nhận dạng đến loài trưởng thành Caryedon serratus

Cơ thể mọt lạc serratus màu nâu xám với các đốm nhỏ màu nâu hoặc đen rải rác, không đều. Lớp lông cứng màu xám nhạt dày đặc bao quanh thân. Râu đầu có 11 đốt, trong đó đốt 1 đến đốt 4 hình trụ, đốt 5 đến đốt 10 hình răng cưa, đốt 11 hơi thuôn hình chữ nhật. Trưởng thành mọt lạc có đầu nhô, ngắn, hẹp sau mắt, mắt kép lồi (Hình 7).

Mặt bên cánh trước lồi, trên bề mặt có chấm lõm và lông (Hình 8).

Đốt đùi chân sau dài bằng 2,2 lần chiều rộng. Rìa đốt đùi có từ 9 đến 13 răng cưa, răng thứ 1 dài hơn từ 1,5 đến 2 lần so với các răng còn lại. Đốt chày chân sau cong, đỉnh của đốt chày chân sau có mấu nhọn (Hình 9).

Bộ phận sinh dục đực có túi bên trong có 4 cặp gai xương và nhóm gai đỉnh lớn dày đặc. Cặp gai xương đầu tiên (Ihs) dạng móc lớn, cặp thứ hai (sbs) nhỏ, nằm gần gốc cũ; cặp thứ ba (tbs) mỏng, nhọn và cong; cặp thứ tư (abs) mỏng, hầu như không mở rộng. Nhóm gai đỉnh lớn, bao gồm cả gai lớn, gai dài xen lẫn với gai nhỏ hơn (Hình 10).

Bộ phận sinh cái có hình quả lê, phần (dvs) rất mỏng, gần như hóa cứng ở phần sau của nó và phần (vvs) nằm trên túi giao cấu (Hình 11).

...

...

...

A - Con đực; B - Con cái

Hình 7 - Đầu và mảnh lưng ngực Caryedon serratus

A - Con đực; B - Con cái

Hình 8 - Cánh cứng Caryedon serratus

Hình 9 - Chân sau Caryedon serratus

Hình 10 - Bộ phận sinh dục đực Caryedon serratus

...

...

...

Hình 11 - Bộ phận sinh dục cái Caryedon serratus

6.3  Kết luận

Mẫu giám định được kết luận là loài mọt lạc serratus Caryedon serratus Olivier khi mẫu sâu non hoặc trưởng thành có đặc điểm hình thái phù hợp với các đặc điểm đã nêu ở điều 6.1.3 hoặc 6.2.4.

7  Báo cáo kết quả

Nội dung phiếu kết quả giám định gồm những thông tin cơ bản sau:

- Thông tin về mẫu giám định.

- Phương pháp giám định

- Tài liệu giám định

- Người giám định/cơ quan giám định

...

...

...

Phiếu kết quả giám định chi tiết tham khảo phụ lục B.

Phụ lục A

(Tham khảo)

Thông tin dịch hại

A.1  Tên khoa học và vị trí phân loại

- Tên khoa học: Caryedon serratus Olivier

- Tên tiếng Việt: Mọt lạc serratus

- Tên khác: Bruchus serratus Olivier

...

...

...

Caryedon acaciae auct.

Caryedon fuscus (Goeze)

Caryedon gonager (Fabricius)

Caryedon gonagra (Fabricius)

Caryedon languidus Gyllenhal

Caryoborus gonager (Fabricius)

Caryoborus gonagra (Fabricius)

Caryoborus serratus (Olivier)

Pachymerus gonager (Fabricius)

...

...

...

Pachymerus serratus Olivier

Pachymerus sibutensis Pic

- Vị trí phân loại:

Ngành: Arthropoda

Lớp: Insecta

Bộ: Coleoptera

Họ: Bruchidae

Giống: Caryedon

A.2  Phân bố

...

...

...

Châu Âu: Pháp;

Châu Mỹ: Barbados, Haiti, Jamaica, Mexico, USA, Venezuela;

Châu Phi: Burkina Faso, Congo, Cote d'Ivoire, Gambia, Ghana, Niger, Nigeria, Senegal, Sudan, Tanzania, Uganda

A.3  Ký chủ

Caryedon serratus là dịch hại quan trọng trên nhiều loại nông sản bảo quản như lạc (còn nguyên vỏ), hạt cọ, hạt ca cao, bánh hạt giống bông, quả me....

Họ Arecaceae: Elaeis guineensis (cọ châu Phi), họ Fabaceae: Arachis hypogaea (lạc), Phaseolus (đậu), Tamarindus indica (me Ấn Độ); họ Malvaceae: Gossypium (bông); họ Poaceae: Pennisetum glaucum (pearl millet); họ sterculiaceae: Theobroma cacao (ca cao)

A.4  Đặc điểm sinh học

Loài Caryedon serratus đẻ trứng dính vào vỏ củ hoặc nhân lạc, gây hại cho củ lạc ngay khi vừa thu hoạch và đem đi phơi khô. Sâu non đục xuyên qua vỏ củ lạc và đục sâu vào trong để ăn hạt. Sâu non tuổi cuối thường chui ra khỏi củ lạc để hóa nhộng. Nhộng nằm trong kén đính ngoài vỏ củ lạc.

Điều kiện thích hợp cho sự phát triển của loài Caryedon serratus là khoảng từ 30 °C đến 33 °C và ẩm độ từ 70 % đến 90 %, vòng đời khoảng 42 ngày. Loài này có khả năng thiết lập quần thể ở nhiệt độ khoảng từ 23 °C đến 35 °C

...

...

...

Phụ lục B

(Tham khảo)

Mẫu phiếu kết quả giám định

Cơ quan giám định

.............................................

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
***

………., ngày ... tháng ... năm 20.…...

...

...

...

1. Tên hàng hóa:

2. Nước xuất khẩu:

3. Xuất xứ:

4. Phương tiện vận chuyển:                       Khối lượng:

5. Địa điểm lẩy mẫu:

6. Ngày lấy mẫu:

7. Người lấy mẫu:

8. Tình trạng mẫu:

9. Ký hiệu mẫu:

...

...

...

11. Người giám định:

12. Phương pháp giám định: TCVN 12709-2-10:2020, “Quy trình giám định côn trùng và nhện nhỏ hại thực vật - Phần 2-10: Yêu cầu cụ thể đối với mọt lạc serratus Caryedon serratus Olivier”.

13. Kết quả giám định:

Bộ: Coleoptera

Họ: Bruchidae

Giống: Caryedon

Tên khoa học: Caryedon serratus Olivier

Là đối tượng kiểm dịch thực vật của Việt Nam

...

...

...

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
(ký, ghi rõ họ và tên đóng dấu)

Thư mục tài liệu tham khảo

[1] Annette K. Walker & Trevor K. Crosby, 1988. Science information publishing centre, DSIR, Wellington, New Zealand

[2] CABI, 2019. Crop Protection Compedium

(https://www.cabi.org/cpc/datasheet/11348)

[3] DELOBEL Alex, Mbacké SEMBÈNE, Gilles FÉDIÈRE, Dominique ROGUET, 2003. Identity of the groundnut and tamarind seed-beetles (Coleoptera: Bruchidae: Pachymerinae), with the restoration of Caryedon gonagra (F.). Ann. Soc. entomol. Fr. (n.s.), 2003, 39 (3): p197-206

[4] Manjunath J, K. Manjula, K.V. Hariprasad, T. Muralikrishna, T.N.V.K.V. Prasad and B. Ravindra Reddy2, 2018. Morphological and Genitalia Description of Peanut Seed Beetle Caryedon serratus Oliver (Coleoptera: Chrysomelidae, Bruchinae). International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences ISSN: 2319-7706 Volume 7 Number 08 (2018) .Journal homepage: http://www.ijcmas.com

[5] Prevett, P.F, 1976. The Larva of Caryedon serratus (o1.): The Groundnut Seed Beetle (Coleoptera: Bruchidae). J. stored Prod. Res., 1967, Vol. 3, pp. I 17-123. Pergamon Press Ltd. Printed in Great Britain.

...

...

...

[7] TCVN 1-2 : 2008. Phần 2: Quy định về trình bày và thể hiện nội dung tiêu chuẩn quốc gia.

[8] TCVN 12709-1:2019. Quy trình giám định côn trùng và nhện nhỏ hại thực. Phần 1: Yêu cầu chung

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12709-2-10:2020 về Quy trình giám định côn trùng và nhện nhỏ hại thực vật - Phần 2-10: Yêu cầu cụ thể đối với mọt lạc Serratus Caryedon serratus Olivier