Tổng điểm của từng chỉ tiêu là tích giữa điểm tối đa với hệ số quy định cho chỉ tiêu đó. Tổng cộng là tổng số điểm của các bộ phận được sử dụng để đánh giá ngoại hình trong Bảng 2.

Bảng 2 - Bảng hệ số và cho điểm đánh giá ngoại hình

TT

Các bộ phận của cơ thể

Điểm tối đa

Hệ số

Tổng điểm

1

Đặc điểm giống, thể chất lông da

...

...

...

5

25

2

Đầu và cổ

5

1

5

3

Vai, ngực

...

...

...

2

10

4

Lưng, hông, bụng

5

2

10

5

Mông và đuôi

...

...

...

2

10

6

Bốn chân

5

2

10

7

Bộ phận sinh dục

...

...

...

6

30

Tổng cộng

100

Căn cứ vào điểm ngoại hình, năng suất đạt được của cá thể bò đực đưa vào giám định để bình tuyển chọn ra những bò đực đủ tiêu chí làm giống.

Tiêu chí bò đực giống được quy định trong Bảng 3.

Bảng 3 - Tiêu chí chọn bò đực giống

Loại bò

...

...

...

Kết quả giám định sinh trưởng

Kết quả giám định sinh sản

Bò đực hậu bị giống

≥ 70

5 chỉ tiêu gồm: Khối lượng sơ sinh, 12, 18 tháng tuổi, khối lượng bắt đầu phối giống; tuổi bắt đầu phối giống.

- Ít nhất có 4/5 số chỉ tiêu nêu trên phải đạt yêu cầu.

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của các cá thể đực giống hậu bị trong cùng đợt kiểm tra năng suất.

4 chỉ tiêu gồm: Thể tích tinh dịch (V), hoạt lực (A); Nồng độ (C) và tỷ lệ kỳ hình (K).

- Ít nhất 3/4 số chỉ tiêu nêu trên phải đạt yêu cầu.

...

...

...

Bò đực giống phối trực tiếp

≥ 70

3 chỉ tiêu gồm: Khối lượng 24, 36, 48 tháng tuổi.

- Ít nhất có 2/3 số chỉ tiêu nêu trên phải đạt yêu cầu.

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của các cá thể đực giống hậu bị trong cùng đợt kiểm tra năng suất.

02 chỉ tiêu: Tỷ lệ thụ thai; khối lượng bê sơ sinh.

- Ít nhất 1/2 số chỉ tiêu nêu trên phải đạt yêu cầu.

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của các cá thể đực trong cùng kỳ giám định.

Bò đực giống khai thác tinh

...

...

...

3 chỉ tiêu gồm: Khối lượng 24, 36, 48 tháng tuổi.

- Ít nhất có 2/3 số chỉ tiêu nêu trên phải đạt yêu cầu.

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của các cá thể đực giống hậu bị trong cùng đợt kiểm tra năng suất.

5 chỉ tiêu gồm: Thể tích tinh dịch (V), hoạt lực (A); Nồng độ (C) Tỷ lệ kỳ hình (K) và tỷ lệ thụ thai ở lần phối giống đầu.

- Ít nhất 4/5 số chỉ tiêu nêu trên phải đạt yêu cầu.

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của các cá thể đực hậu bị trong cùng đợt kiểm tra năng suất

5.3  Giám định, bình tuyển bò cái giống

Đánh giá ngoại hình bằng cách cho điểm từng bộ phận, mức điểm không cho quá 5 điểm và không dưới 1 điểm như hướng dẫn tại Bảng 4.

Bảng 4 - Đánh giá cho điểm ngoại hình

...

...

...

Điểm

- Mang đặc trưng của giống.

- Cơ thể chắc, khỏe có kết cấu cân đối giữa các bộ phận với nhau; Lông mịn và mượt; Da mềm, đàn hồi.

- Có hai tai nhỏ và thẳng hoặc hai tai to và rủ xuống; mắt to, sáng; mồm rộng; gương mũi to.

- Vai đầy đặn; Ngực rộng và sâu.

- Lưng rộng và phẳng; lưng và hông kết hợp hài hòa.

- Bụng to đều về phía sau.

- Mông rộng, cơ mông phát triển tốt; đuôi dài, cử động linh hoạt, lông đuôi mọc thành chùm.

- Bốn chân chắc chắn và cân đối; móng tròn khít; khoảng cách giữa bốn chân rộng.

...

...

...

- Bốn núm cân xứng; khoảng cách giữa các núm vú xa nhau, da núm vú mỏng, mịn và đàn hồi.

- Hệ thống tĩnh mạch vú phát triển nổi rõ tạo thành mạng lưới tĩnh mạch dưới da xung quanh bầu vú và dưới bụng.

5

Có 1 khiếm khuyết ở mức 5 điểm

4

Có 2 khiếm khuyết ở mức 5 điểm

3

Có 3 khiếm khuyết ở mức 5 điểm

2

...

...

...

1

Tổng điểm của từng chỉ tiêu là tích giữa điểm tối đa với hệ số quy định cho chỉ tiêu đó. Tổng cộng là tổng số điểm của các bộ phận được sử dụng để đánh giá ngoại hình.

Bảng 5- Bảng hệ số và cho điểm đánh giá ngoại hình

TT

Các bộ phận của cơ thể

Điểm tối đa

Hệ số

Tổng điểm

1

...

...

...

5

5

25

2

Đầu và cổ

5

1

5

3

...

...

...

5

2

10

4

Lưng, hông, bụng

5

2

10

5

...

...

...

5

2

10

6

Bốn chân

5

2

10

7

...

...

...

5

6

30

Tổng cộng

100

Căn cứ vào điểm ngoại hình, năng suất đạt được của cá thể bò cái đưa vào giám định để bình tuyển chọn ra những bò cái đủ tiêu chí làm giống.

Tiêu chí bò cái giống được quy định trong Bảng 6.

Bảng 6 - Tiêu chí chọn bò cái giống

...

...

...

Điểm giám định ngoại hình

Kết quả giám định sinh trưởng

Kết quả giám định sinh sản

Bò cái giống hậu bị

≥ 70

4 chỉ tiêu gồm: Khối lượng sơ sinh, 6, 12, 18 tháng tuổi.

- Ít nhất có 3/4 số chỉ tiêu nêu trên phải đạt yêu cầu.

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của các cá thể đực giống hậu bị trong cùng đợt kiểm tra năng suất.

...

...

...

≥ 70

Khối lượng phối giống lần đầu phải đạt yêu cầu.

02 chỉ tiêu: Tuổi đẻ lứa đầu, và khoảng cách giữa hai lứa đẻ.

- Ít nhất 1/2 chỉ tiêu phải đạt mức yêu cầu.

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của đàn bò cái trong cùng kỳ giám định.

Bò cái giống hướng sữa

≥ 70

Khối lượng phối giống lần đầu phải đạt yêu cầu.

04 chỉ tiêu: Tuổi đẻ lứa đầu, khoảng cách giữa hai lứa đẻ, năng suất sữa và tỷ lệ mỡ sữa.

...

...

...

- 01 chỉ tiêu còn lại đạt mức trung bình của đàn bò cái trong cùng kỳ giám định

6  Kết luận

Áp dụng tiêu chuẩn giám định, bình tuyển bò giống hướng sữa và hướng thịt để đánh giá chất lượng đàn bò sữa và bò thịt, qua đó chọn lọc được đàn bò giống hướng sữa và hướng thịt tốt làm nền cho công tác lai tạo, cải tiến chất lượng giống.

Thư mục tài liệu tham khảo

[1] 10TCN 533-2002; 10TCN 534-2002, TCVN 9120-2011, TCVN 8925: 2012.

[2] QCVN 01-43:2011, QCVN 01 - 44: 2011.

[3] Quyết định số 675/QĐ-BNN-CN.

[4] Đinh Văn Cải (2007) Nghiên cứu và phát triển Chăn nuôi bò thịt ở Việt Nam.

...

...

...

[6] Nguyễn Xuân Trạch và cs (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) Giáo trình chăn nuôi trâu bò.

[7] Nguyễn Minh Thông và cs (2008) Giám định đàn bò lai sinds tỉnh Vĩnh Long.

[8] Phạm Văn Quyến (2010) Khả năng sản xuất của bò Droughtmaster thuần nhập nội và bò lai F1 (Droughtmaster và lai sind) tại miền Đông Nam bộ.

[9] Đinh Văn Cải (2005) Kết quả bước đầu nhân thuần giống bò thịt Droughtmaster và Brahman tại Việt Nam. Tạp chí Chăn Nuôi, số 77, tháng 7/2005. Trang 27-30.

[10] W. H. Mao, E. Albrecht, F. Teuscher, Q. Yang, R. Q. Zhao and J. Wegner (2008) Growth- and Breed-related Changes of Fetal Development in Cattle.

[11] Pershortam khatri, khuda bakhsh (2004) Productive Performance of Red Sindhi Cattle.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11909:2017 về Quy trình giám định, bình tuyển bò giống