Trong đó :

 - S (%) là tiêu chuẩn qui định về độ thuần đồng ruộng.

 - N là số cây cần kiểm tra thích hợp nhất có trong 1 ô.

 Nếu điều kiện thực tế không cho phép, trong một số trường hợp, số cây cần kiểm tra của một mẫu giống ít nhất cũng phải bằng n = 1/4 N ( Xem phụ lục 1 ).

6.2. Các biện pháp kỹ thuật :

 - Chỉ gieo trồng mỗi hốc 1 cây hoặc cấy 1 dảnh.

 - Khi chuyển cây từ vườn ươm hoặc ruộng mạ ra ruộng thí nghiệm, phải nhổ ngẫu nhiên, liền khoảnh, không được chọn cây.

 - Các biện pháp kỹ thuật khác thực hiện theo các qui phạm khảo nghiệm giống đã được ban hành.

6.3. Kiểm tra và đánh giá kết quả :

...

...

...

 Việc kiểm tra được tiến hành thường xuyên trong suốt thời gian sinh trưởng và phát triển của cây. Tập trung vào các thời kỳ:

 - Cây con.

 - Trước khi ra hoa .

 - Ra hoa, thụ phấn.

 - Đang làm hạt.

 Tuỳ từng loại cây, số lần kiểm tra trong mỗi thời kỳ có thể là một hay nhiều lần. Đặc biệt chú ý nhữnh tính trạng đặc trưng chỉ xuất hiện rõ trong một thời gian ngắn.

6.3.2. Đánh giá tính đúng giống:

 So sánh cây của các mẫu giống tham gia hậu kiểm với cây mẫu chuẩn

( đối chứng ) và bảng mô tả tính trạng đặc trưng của giống. Nếu đa số cây của mẫu giống có các tính trạng đặc trưng phù hợp với mẫu chuẩn hoặc bảng mô tả giống thì mẫu giống đó bảo đảm tính đúng giống và ngược lại.

...

...

...

 Quan sát, phát hiện, đếm và ghi chép số cây khác dạng có trong mỗi ô. Những cây khác dạng phải được đánh dấu hoặc có thể nhổ bỏ nếu đã được khẳng định chính xác. Thống kê qua các lần kiểm tra và tính kết quả theo công thức sau:

 Tổng số cây kiểm tra - Số cây khác dạng

 P(%) = -------------------------------------------------- x 100

 Tổng số cây kiểm tra

 P(%) lấy tới hai số lẻ sau đơn vị.

 So sánh kết quả với tiêu chuẩn và kết luận về độ thuần của lô giống.

6.3.4. Đánh giá một số chỉ tiêu khác :

 - Đối với các lô giống lúa lai F1 của cùng một tổ hợp lai được sản xuất trong nước, cần so sánh thêm về năng suất thực tế giữa chúng với mẫu chuẩn nhằm đánh giá đầy đủ hơn chất lượng của một lô giống. Vì vậy, thí nghiệm hậu kiểm các lô giống này phải thực hiện ba lần nhắc lại .

 - Khi tiến hành hậu kiểm các dòng lúa bất dục đực đang được duy trì trong nước hay nhập nội để sản xuất giống lúa lai F1, cần kiểm tra thêm khả năng bất dục đực của các dòng này. Các cây hữu thụ ( toàn bộ hay từng phần ) đều được coi là cây khác dạng để tính độ thuần của dòng lúa bất dục đực theo tiêu chuẩn đã được qui định ( Xem phụ lục 2 ).

...

...

...

 Cơ quan tiến hành hậu kiểm phải có kết luận về kết quả hậu kiểm và thông báo cho các cơ quan quản lý chất lượng, các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm và quyền lợi liên quan đến lô giống trong thời gian không quá 30 ngày sau khi kết thúc thí nghiệm hậu kiểm. ( Xem phụ lục 3 ).

PHỤ LỤC 1:

YÊU CẦU ĐỘ THUẦN ĐỒNG RUỘNG VÀ SỐ CÂY KIỂM TRATRONG THÍ NGHIỆM HẬU KIỂM

TT

 Loại cây trồng

Cấp chất lượng

Yêu cầu

độ thuần

...

...

...

Số cây (khóm) cần kiểm tra trong TN hậu kiểm

 ( % )

Phù hợp

 (N)

Tối thiểu

 ( n )

...

...

...

Lúa thuần

Giống gốc( giống tác giả, Siêu nguyên chủng ).

Nguyên chủng Xác nhận

 ( 99,95

 > 99,75

 > 99,00

...

...

...

 8.000

 1.600

 400

 2.000

 400

 100

2

...

...

...

 Lúa lai:

- Bố mẹ lúa lai 2 dòng

- Bố mẹ lúa lai 3 dòng A, B, R

- Giống lai F1

Nguyên chủng

Nguyên chủng

Xác nhận

Loại 1

Loại 2

...

...

...

 > 99,90

 > 99,00

> 98,00

 > 96,00

 800

 4.000

 400

 200

 100

...

...

...

3

 Ngô lai:

 - Giống lai đơn

 - Giống lai kép, lai ba, lai không qui ước.

> 96,00

 > 95,00

...

...

...

 100

4

Đậu đỗ, lạc, khoai tây

Nguyên chủng

Xác nhận

> 99,00

 > 98,00

...

...

...

 200

 100

5

Cải bắp, xu hào

Nguyên chủng

Xác nhận

> 99,00

 > 95,00

...

...

...

 100

 100

6

Dưa chuột, cà chua

Nguyên chủng

Xác nhận

> 99,00

 > 98,00

...

...

...

 100

 100

7

Rau cải củ

Nguyên chủng

Xác nhận

> 99,00

 > 90,00

 400

...

...

...

 100

 Ghi chú: Đối với những thí nghiệm hậu kiểm cần đánh giá về năng suất thì số cây cần kiểm tra, diện tích của 1 ô và số lần nhắc lại phải tuân theo các qui phạm khảo nghiệm giống cây trồng đã được ban hành.

PHỤ LỤC 2 :

MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT CỤ THỂ ÁP DỤNG ĐỐI VỚITHÍ NGHIỆM HẬU KIỂM CÁC DÒNG LÚA BẤT DỤC ĐỰC.

1. Thời vụ : Theo khung thời vụ tốt nhất của địa phương tiến hành thí nghiệm hậu kiểm. Riêng đối với các dòng TGMS ( Thermo sensitive genetic male sterile ), phải bảo đảm các điều kiện nhiệt độ, ánh sáng phù hợp với yêu cầu của dòng lúa bất dục đực.

2. Kiểm tra tính đúng giống : Theo phương pháp chung.

3. Kiểm tra độ thuần của giống :

3.1. Kiểm tra cây khác dạng : Theo phương pháp chung. Có thể nhổ bỏ những cây được xác định chắc chắn là cây khác dạng. Những cây còn nghi ngờ cần đánh dấu và bao bông cách li để tiếp tục theo dõi ( nếu cây đó có khả năng tung phấn ). Đếm và thống kê tổng số cây khác dạng đã được phát hiện.

3.2. Kiểm tra khả năng bất dục : chỉ kiểm tra khả năng bất dục đực của những cây được coi là đúng giống, sau khi đã kiểm tra và loại bỏ các cây khác dạng ( cây phân li + cây khác giống ).

...

...

...

3.2.1. Kiểm tra bằng mắt :

 Quan sát toàn bộ ô, căn cứ vào đặc điểm hình thái của các cây khi trỗ bông. Các cá thể trỗ nghẹn đòng, bao phấn màu trắng sữa hoặc trắng ngà, đầu bao phấn nhọn, khi nở hoa thử rung mạnh mà không có hạt phấn rơi trên tay tức là bao phấn không mở, hạt phấn lép không tung được, cây lúa như vậy là cây bất dục đực. Ngược lại, những cây trỗ thoát bình thường, bao phấn tròn mẩy, màu vàng, khi rung nhẹ có hạt phấn rụng là những cây hữu dục hay bất dục không hoàn toàn.

 Tính tỷ lệ (%) cây hữu dục và cây bất dục không hoàn toàn trên tổng số cây kiểm tra.

3.2.2. Kiểm tra bằng bao cách li :

 Khi bông mới nhú, chọn ngẫu nhiên 30 khóm liên tiếp trong ô, mỗi khóm chọn 1 - 2 bông, dùng bao giâý cách li để ngăn hạt phấn ngoài rơi vào. Sau khi bao 10 - 15 ngày, mở bao quan sát, tuỳ theo số hạt mẩy có trên bông để xác định khả năng bất dục của cây được kiểm tra.

 Trên cơ sở quan sát bông của 30 khóm được bao cách li, tính :

 - Tỷ lệ (%) cá thể hữu dục .

 - Tỷ lệ (%) số hạt hữu dục ( hạt mẩy ) trên tổng số hạt kiểm tra.

3.2.3. Kiểm tra bằng kính hiển vi :

...

...

...

 Tuỳ theo các đièu kiện cụ thể và dạng hình bất dục, có thể áp dụng phương pháp kiểm tra bằng mắt kết hợp với phương pháp kiểm tra bằng bao cách li hoặc bằng kính hiển vi.

3.3. Đánh gía độ thuần của dòng lúa bất dục đực :

 Các cây hữu dục và bất dục không hoàn toàn đều được coi như các cây khác dạng. Độ thuần của dòng lúa bất dục đực được tính :

Độ thuần (%) = 100% - ( Tỷ lệ (%) cây khác dạng + Tỷ lệ (%) cây hữu dục + Tỷ lệ (%) cây bất dục không hoàn toàn ).

 So sánh với tiêu chuẩn trong phụ lục 1, xác định lô giống đạt hay không đạt.

PHỤ LỤC 3:

MẪU BÁO CÁO KẾT QỦA HẬU KIỂM

1. Tên giống : Cấp giống :

...

...

...

3. Địa điểm hậu kiểm :

4. Tổng số mẫu giống tham gia hậu kiểm :

5. Diện tích ô thí nghiệm : Số cây / ô:

6. Ngày gieo : Ngày ra hoa 10% (Bắt đầu) :

 Ngày chín : Ngày ra hoa 80% (Kết thúc):

7. Phương pháp cách li :

8. Đất thí nghiệm :

 - Loại đất :

 - Cây trồng vụ trước :

...

...

...

10. Tóm tắt tình hình sâu bệnh hại chính và ảnh hưởng của chúng :

11. Số liệu hậu kiểm :

TT

Mã số mẫu giống

Tổng số cây thực có của 1 mẫu giống

Tính đúng giống

(đúng/sai )

 Số cây

 khác

...

...

...

 trong

 1 mẫu

Độ thuần của 1 mẫu giống

 Năng suất thực thu

 ( kg / ô )

Kết quả

( đạt /

không đạt )

...

...

...

giống

( % )

LN1

LN2

LN3

 TB

...

...

...

 (2)

 (3)

 (4)

 (5)

 (6)

 (7)

 (8)

 (9)

(10)

...

...

...

...

...

...

Chú ý :

 - Nêu cụ thể các tính trạng sai khác của cây khác dạng.

 - Báo cáo thêm kết quả quan sát các chỉ tiêu khác ( nếu có ).

12. Nhận xét và kết luận :

CƠ QUAN QUẢN LÝ

Ngày tháng năm
Cán bộ thực hiện

Tiêu chuẩn ngành 10TCN 404:2000 về phương pháp hậu kiểm giống cây trồng do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành