Ghi kích thước

Thông thường không ghi kích thước cho hình chiếu trục đo; nhưng nếu vì một lý do đặc biệt cần phải ghi kích thước, thì cũng dùng các quy tắc ghi kích thước như đối với hình chiếu vuông góc (TCVN 7583 -1 và TCVN 7284 -1). Xem Hình 6 và Hình 12.

5. Hình chiếu trục đo thường dùng

Trên các bản vẽ kỹ thuật nên sử dụng các hình chiếu trục đo sau:

- Hình chiếu trục đo vuông góc đều (Xem 5.1);

- Hình chiếu trục đo vuông góc cân (Xem 5.2);

- Hình chiếu trục đo xiên góc (Xem 5.3).

Các trục tọa độ được thể hiện bằng chữ in X, Y, Z, nếu các đối tượng khác (Ví dụ:kích thước) dùng trong bảng hoặc bản vẽ thì dùng chữ thường x, y, z (các ví dụ xem trong ISO 6412-2)

5.1. Hình chiếu trục đo vuông góc đều

...

...

...

Ba đoạn độ dài đơn vị u_x, u_y và u_z nằm trên các trục tọa độ X, Y, Z lần lượt được chiếu lên mặt phẳng chiếu thành 3 đoạn u_x’, u_y’ và u_z’ bằng nhau nằm trên các trục X’, Y’ và Z’ (là hình chiếu của các trục X, Y, Z). Chiều dài của chúng là:

u_x’ = u_y’ = u_z’ = (2/3)^1/2  = 0,816

Các hình chiếu X’, Y', Z’ của các trục X, Y, Z trên mặt phẳng chiếu (mặt phẳng bản vẽ) được chỉ ra ở Hình 3.

α = β = 300

Hình 3

Trong thực tế vẽ, thường lấy u_x’ = u_y’ = u_z’ = 1, điều này ứng với cách biểu diễn đồ họa phóng to đối tượng lên  = 1,225 lần.

Hình chiếu trục đo vuông góc đều của một khối 6 mặt đều có các đường tròn nội tiếp trên các mặt bên của nó được biểu diễn như Hình 4.

...

...

...

a₁ =.s ≈ 1,22.s và b₁ = .s ≈ 0,71.s

Hình 4

Hình chiếu trục đo vuông góc đều cho ta nhìn thấy rõ như nhau đối với 3 mặt của khối 6 mặt đều, do đó rất thuận lợi để vẽ trên giấy kẻ lưới tam giác đều (xem hình 5).

Hình 5

Ví dụ về ghi kích thước trên hình chiếu trục đo vuông góc đều nêu ra ở Hình 6

Hình 6

...

...

...

Hình chiếu trục đo vuông góc cân được sử dụng khi cần nhìn rõ nhất một bề mặt của đối tượng cần biểu diễn. Hình chiếu của 3 trục tọa độ đã cho trên Hình 7. Tỷ số của 3 tỷ lệ này là u_x’ : u_y’: u_z’ = 1/2: 1: 1

Hình 7

Hình chiếu trục đo vuông góc cân của một khối 6 mặt đều có các đường tròn nội tiếp trên các mặt bên của nó được biểu diễn như Hình 8.

a:b:c = 1:1:1/2

α = 7^o

β = 42^o

Hình 8

...

...

...

Trong hình chiếu trục đo xiên góc, mặt phẳng chiếu song song với một mặt phẳng tọa độ và song song với một mặt chính của đối tượng cần biểu diễn, hình chiếu của mặt này sẽ không bị biến dạng. Hai trục tọa độ đã chiếu (ứng với mặt này) vuông góc với nhau. Hướng của trục tọa độ thứ 3 (đã chiếu) và tỷ lệ của nó là tùy ý chọn. Một số loại hình chiếu trục đo xiên góc sau đây, được sử dụng vì nó dễ vẽ.

5.3.1. Hình chiếu trục đo đứng đều

Trong loại hình chiếu trục đo xiên góc này, mặt phẳng chiếu thường là thẳng đứng và hình chiếu của trục tọa độ thứ 3, quy ước chọn nghiêng một góc 450 so với các trục tọa độ (đã chiếu) còn lại. Tỷ lệ trên 3 trục tọa độ đã chiếu là bằng nhau:

u_x’ = u_y’ = u_z’ = 1 (Xem Hình 9)

Hình 9

Bốn trường hợp có thể vẽ hình chiếu trục đo đứng đều của một khối 6 mặt đều, được chỉ ra trong Hình 10.

Hình chiếu trục đo đứng đều rất đơn giản khi vẽ và khi ghi kích thước trên bản vẽ, nhưng làm biến dạng lớn các phần dọc theo hướng trục tọa độ thứ 3.

...

...

...

5.3.2. Hình chiếu trục đo đứng cân

Hình chiếu trục đo đứng cân giống như hình chiếu trục đo đứng đều, chỉ khác là tỷ lệ trên trục (đã chiếu) thứ 3 giảm đi 2 lần. Điều này làm cho tính cân đối trên bản vẽ tốt hơn.

Hình chiếu trục đo đứng cân của một khối 6 mặt đều có các đường tròn nội tiếp trên các mặt bên của nó, được biểu diễn như Hình 11.

Hình 11

Ví dụ về ghi kích thước nêu ra ở Hình 12.

Hình 12

5.3.3. Hình chiếu trục đo bằng

...

...

...

Hình 13

5.3.3.1. Hình chiếu trục đo bằng - đều

Có thể chiếu các trục tọa độ sao cho chọn được tỷ lệ trên các trục là 1:1:1 như đã nêu ở Hình 14.

α = 0^o đến 180^o

β = 90^o - α

Hình 14

...

...

...

Loại hình chiếu trục đo này thường phù hợp riêng cho các bản vẽ mặt bằng thành phố.

Hình 15

Hình 16

5.3.3.2. Hình chiếu trục đo bằng - cân

Có thể chiếu các trục tọa độ sao cho chọn được tỷ lệ trên các trục là 1:1:2/3 như đã nêu ở Hình14. Một khối 6 mặt đều, có ghi kích thước được biểu diễn như Hình 16.

Thư mục
(Tham khảo)

...

...

...

1 Điều này tạo ra một cách biểu diễn giống nhau, khi chiếu vuông góc một khối 6 mặt đều mà các mặt của nó nghiêng đều so với mặt phẳng hình chiếu để thu được hình chiếu chính.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7582-3:2006 (ISO 5456-3:1996) về Bản vẽ kỹ thuật – Phương pháp chiếu – Phần 3: Hình chiếu trục đo