5.4 Chuẩn bị cho xác định hệ số lực bám

Chức năng của hệ thống chống bó cứngcủa mô tô thử phải được ngừng hoạt động trong quá trình thực hiện thử nghiệm được quy định trong 7.2.

5.5 Điều kiện tiên quyết

Khi đưa một mô tô vào thử nghiệm, người chuẩn bị thử nghiệm phải công bố các phép đo được chuẩn bị trước (ví dụ: trong chạy đà) được thực hiện đối với bất cứ bộ phận nào của hệ thống phanh.

6 Yêu cầu của thử nghiệm

6.1 Phanh

Các cụm phanh và hệ thống phanh không được điều chỉnh bằng tay tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình thử.

6.2 Nhiệt độ của phanh

Để đảm bảo tính lặp lại, nhiệt độ đo được trên phía bên ngoài của mỗi đĩa hoặc tang phanh thử không được vượt quá 100 ^oC trước mỗi lần dừng.

...

...

...

Các hệ thống chống bó cứng không được điều chỉnh bằng tay tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình xác định việc sử dụng lực bám, hoặc quy trình thử kiểm tra sự bó cứng bánh xe, ngoại trừ hệ thống chống bó cứng bánh xe được ngừng hoạt động như đã quy định trong 5.4.

6.4 Tác dụng các lực điều khiển

Các lực điều khiển phải được tác dụng nhanh bởi người lái tới mức quy định và sau đó được duy trì không đổi trong quá trình dừng. Để bảo đảm tính lặp lại, nên thực hiện việc “tác dụng nhanh” nghĩa là trong khoảng thời gian 0,2 s đến 0,5 s có thể đạt được lực quy định hoặc toàn bộ lực điều khiển. Đây là lực lớn nhất được quy định trong ISO 8710:1995, 8.3, đối với xe loại L3:[200N] cho các cơ cấu điều khiển bằng tay [350 N] cho các cơ cấu điều khiển bằng chân. Có thể sử dụng lực lớn hơn nếu có yêu cầu kích hoạt hệ thống chống khóa cứng.

Các lực điều khiển có thể được đo tại cơ cấu điều khiển hoặc là áp suất chất lỏng ở đầu ra của xy lanh chính.

6.5 Trình tự thử

Mô tô có thể được thử với một thử nghiệm riêng hoặc một loạt các thử nghiệm.

6.6 Người lái

Trong quá trình của mỗi thử nghiệm, người lái phải ngồi trên yên xe như khi lái xe bình thường và phải duy trì vị trí này trong suốt hành trình chạy thử.

6.7 Đặc tính của hệ thống chống bó cứng

...

...

...

6.8 Dung sai của vận tốc thử

Dung sai của các vận tốc thử quy định là ± 5 km/h.

6.9 Điều kiện thử

6.9.1 Đối với mỗi thử nghiệm, phải tiếp cận làn đường thử ở một vận tốc cho phép người lái tác động vào cơ cấu điều khiển ở vận tốc thử quy định và ở điểm tại đó thử nghiệm được bắt đầu.

6.9.2 Để tiếp cận đường thử phải sử dụng một tỷ số truyền thích hợp cho vận tốc thử.

6.9.2.1 Đối với các mô tô có hộp số điều khiển bằng tay hoặc một hệ truyền động tự động cho phép hộp số được nhả khớp bằng tay, người lái phải nhả khớp truyền động và đi vào tâm của làn đường thử ngay trước khi đi qua điểm tại đó bắt đầu thử nghiệm. Sau đó người lái phải giữ truyền động ở vị trí nhả khớp cho phần thử nghiệm còn lại.

6.9.2.2 Đối với các mô tô có hệ truyền động hoàn toàn tự động, người lái phải đóng kín hoàn toàn van tiết lưu và đi vào tâm của làn đường ngay trước khi đi qua điểm tại đó bắt đầu thử nghiệm. Sau đó phải thực hiện phần còn lại của thử nghiệm trong các điều kiện vận hành bình thường của hệ truyền động tự động với van tiết lưu được đóng kín.

6.9.3 Sau khi mô tô đã đi qua điểm tại đó bắt đầu thử nghiệm, người lái phải tác động vào cơ cấu điều khiển.

6.10 Báo cáo thử

...

...

...

a) Các chi tiết của điều kiện thử (vận tốc, lực điều khiển, điều kiện môi trường xung quanh, nhận dạng mô tô và hệ thống chống bó cứng, điều kiện chất tải cho mô tô, thông tin về lốp, v.v…);

b) Kết quả của mỗi thử nghiệm (ví dụ: hệ số bám, sử dụng lực bám);

c) Trình tự đã thực hiện các thử nghiệm, khi áp dụng;

d) Bất cứ sai lệch nào của mô tô so với hành trình của xe, trạng thái không bình thường, rung, tiếng ồn, v.v…)

e) Bất cứ sai lệch nào so với các điều kiện thử quy định cùng với sự giải thích thích hợp.

7 Quy trình thử sử dụng lực bám

7.1 Quy định chung

7.1.1 Mức sử dụng lực bám, e , phải được tính toán phù hợp với 7.3.3.

7.1.2 Mức sử dụng lực bám, e , phải được đo trên các bề mặt đường được quy định trong 4.1

...

...

...

7.1.4 Hệ số bám k được xác định theo quy định trong 7.2.

7.1.5 Các thử nghiệm này có thể bị ảnh hưởng bởi việc đưa thêm vào thiết bị thử: Nếu xảy ra trường hợp này có thể thực hiện thử nghiệm bổ sung được quy định trong 10.5, tuy nhiên, có thể không so sánh các kết quả.

7.2 Xác định hệ số bám ( k )

7.2.1 Phải xác định hệ số lực k từ tốc độ phanh lớn nhất khi không bó bánh xe của mô tô với hệ thống bó cứng bánh xe không hoạt động và phanh đồng thời cả hai bánh xe.

7.2.2 Nên thực hiện các thử nghiệm phanh bằng cách tác dụng (đạp) vào phanh ở vận tốc thử 60 km/h (hoặc trong trường hợp mô tô không thể đạt được 60 km/h, ở vận tốc 0,9 v_max ) với mô tô không được chất tải. Phải sử dụng các lực điều khiển phanh không đổi trong suốt các thử nghiệm.

7.2.3 Để xác định tốc độ phanh lớn nhất của mô tô, có thể thực hiện một loạt các thử nghiệm tới khi đạt được điểm tới hạn ngay trước khi khóa hãm bánh xe hoặc các bánh xe, hoặc bánh xe sau rời khỏi bề mặt đường, bằng cách thay đổi các lực phanh của cả bánh xe trước và bánh xe sau.

Trong bước đầu tiên để tạo điều kiện dễ dàng cho các thử nghiệm sơ bộ này, có thể thu được lực điều khiển lớn nhất được tác dụng trước điểm tới hạn cho mỗi bánh xe riêng biệt.

7.2.4 Tốc độ phanh, z phải được xác định theo thời gian để vận tốc của mô tô giảm từ 40 km/h đến 20 km/h khi sử dụng công thức:

z =

...

...

...

Theo cách khác, đối với mô tô không thể đạt được 50 km/h, tốc độ phanh phải được xác định theo thời gian để vận tốc của mô tô giảm từ 0,8 v_max đến (0,8 v_max - 20), trong đó v_max được biểu thị bằng kilomet trên giờ (km/h).

Giá trị lớn nhất của z bằng k .

7.3 Xác định mức sử dụng lực bám (e)

7.3.1 Mức sử dụng lực bám, e được định nghĩa là thương số của tốc độ phanh lớn nhất với hệ thống chống bó cứng bánh xe được vận hành (z_max) và tốc độ phanh lớn nhất với hệ thống chống bó cứng bánh xe không được vận hành (z_m) .Phải thực hiện các thử nghiệm riêng biệt trên mỗi bánh xe được trang bị một hệ thống bó cứng.

7.3.2. Z_max phải dựa trên giá trị trung bình của ba kết quả thử khi sử dụng thời gian được lấy cho vận tốc của mô tô để đạt được các giá trị giảm vận tốc được cho trong 7.2.4. Để bảo đảm tính lặp lại, nên  thực hiện năm lần thử nghiệm, các kết quả lớn nhất và nhỏ nhất của các thử nghiệm này được loại bỏ và sử dụng giá trị trung bình của ba kết quả còn lại.

7.3.3 Mức sử dụng lực bám dính được cho theo công thức:

e =

8 Quy trình thử kiểm tra sự bó cứng bánh xe (mô tô không chất tải)

8.1 Kiểm tra xem một bánh xe được điều khiển bởi một hệ thống chống bó cứng có bị bó hay không khi tác động nhanh toàn bộ lực vào cơ cấu điều khiển, trên ít nhất là hai loại bề mặt đường được quy định trong 4.1. Các vận tốc thử phải đạt tới 0,8 v_max . Tuy nhiên, trên các bề mặt hệ số bám thấp (≤ 0,35), vận tốc thử có thể được giảm đi để bảo đảm an toàn.

...

...

...

Vận tốc của mô tô và thời điểm tác dụng lực vào phanh phải được tính toán sao cho, với sự vận hành theo toàn bộ chu kỳ của hệ thống chống bó cứng trên bề mặt hệ số bám cao, hành trình từ một bề mặt này sang bề mặt khác được thực hiện ở 0,5 v_max , nhưng ở vận tốc không vượt quá 50 km/h.

8.3 Kiểm tra xem sự giảm tốc của mô tô khi đi qua từ bề mặt có hệ số bám cao sang bề mặt có hệ số bám thấp, như đã quy định trong 4.1, và với toàn bộ lực được tác dụng vào cơ cấu điều khiển, có tăng lên tới giá trị cao thích hợp trong khoảng thời gian hợp lý hay không.

Vận tốc của mô tô và thời điểm tác dụng lực vào phanh phải được tính toán sao cho, với sự vận hành theo toàn bộ chu kỳ của hệ thống chống bó cứng trên bề mặt có hệ số bám thấp, hành trình từ một bề mặt này sang bề mặt khác được thực hiện ở 0,5 v_max , nhưng ở vận tốc không vượt quá 50 km/h.

8.4 Trong các trường hợp khi cả hai hệ thống phanh độc lập được trang bị một hệ thống chống bó cứng, có thể thực hiện các thử nghiệm được mô tả trong 8.1, 8.2 và 8.3 khi sử dụng đồng thời cả hai hệ thống.

8.5 Phải ghi lại vận tốc hoặc các vận tốc của mô tô tại đó hoặc ở các vận tốc thấp hơn đã xẩy ra sự bó cứng bánh xe một cách tức thời hoặc trong phần còn lại của quá trình dừng xe.

8.6 Trong các quá trình thử nghiệm được cho trong 8.1 đến 8.4, phải đánh giá độ ổn định của mô tô. Phải ghi lại các quan trắc trong báo cáo thử (xem Phụ lục A).

9 Thử nghiệm với ABS bị hư hỏng (các hệ thống điều khiển điện tử)

9.1 Đối với các thử nghiệm này, tình trạng hư hỏng được mô phỏng bằng cách ngắt nguồn cung cấp điện cho hệ thống chống bó cứng bánh xe hoặc nguồn điện bên ngoài cung cấp cho bộ điều khiển, hoặc cả hai.

9.2 Kiểm tra để bảo đảm rằng đèn cảnh báo nhìn thấy được ở ánh sáng tự nhiên và người lái có thể dễ dàng kiểm tra hoạt động của đèn cảnh báo này.

...

...

...

10 Thử nghiệm bổ sung

10.1 Quy định chung

Có thể thực hiện các thử nghiệm sau ngoài các thử nghiệm yêu cầu hoặc thử nghiệm cho trong 10.5 thay cho thử nghiệm sử dụng lực bám được quy định trong Điều 7.

10.2 Xác định mức sử dụng lực bám khi phanh đồng thời cả hai bánh xe

Lặp lại các thử nghiệm mô tả trong 7.3 nhưng với tất cả các cơ cấu điều khiển phanh được tác dụng cùng nhau và đồng thời. Giá trị z_m có thể được lấy từ các kết quả thu được từ 7.2.4.

10.3 Các thử nghiệm với xe được chất tải hoàn toàn

Lặp lại các thử nghiệm mô tả trong các Điều 7,8, 9 và 10 với mô tô được chất tải hoàn toàn.

10.4 Các thử nghiệm sang số

Lặp lại các thử nghiệm mô tả trong Điều 7,8, 9 và 10 với động cơ được kết nối. Phải ghi lại tỷ số truyền được lựa chọn (số) trong báo cáo thử.

...

...

...

10.5.1 Quy định chung

Trong quá trình của các thử nghiệm được quy định trong Điều 7, động học và trạng thái (chế độ làm việc) của mô tô có thể bị ảnh hưởng bởi sự bổ sung thêm thiết bị thử. Các điều sau đây mô tả tóm tắt một quy trình khác để đo k và z khi mô tô ở trong điều kiện gần nhất tới mức có thể với điều kiện vận hành bình thường. Phải lưu ý rằng các kết quả từ thử nghiệm này, được cho trong 10.5.2 và 10.5.3 không thể so sánh được với các kết quả thu được từ thử nghiệm trong 7.2 và 7.3 do điều kiện khác nhau của mô tô và vì các vận tốc phanh lớn nhất z và z_m thu được với ABS ở chế độ khác.

10.5.2 Xác định hệ số bám (k)

Tuân theo quy trình được cho trong 7.2, tuy nhiên đối với các thử nghiệm này hệ thống hoặc các hệ thống chống bó cứng bánh xe được đưa vào vận hành. Phải xác định hệ số bám từ vận tốc phanh lớn nhất khi không kích hoạt hệ thống chống bó cứng bánh xe và phanh đồng thời cả hai bánh xe.

10.5.3 Xác định mức sử dụng lực bám

Tuân theo quy trình được cho trong 7.3, tuy nhiên đối với phép đo z_m , hệ thống hoặc các hệ thống chống bó cứng bánh xe được đưa vào vận hành. Mức sử dụng lực bám được định nghĩa là thương số của tốc độ phanh lớn nhất với hệ thống chống bó cứng bánh xe được vận hành (z_max) và tốc độ phanh lớn nhất khi hệ thống này không hoạt động z_m

Phụ lục A

(Tham khảo)

...

...

...

Báo cáo số:................................................

Mô tô thử

Nhà sản xuất: .......................................

Mẫu (model):.................................. ............................................ Năm:..................

Loại:............................................................................  VIN [xem TCVN 6578 (ISO 3779]:......

Được đệ trình bởi:.........................................................................

Kiểu động cơ:........................................................................ Dung tích xy lanh:................cm³

Công suất danh định:.......................................................................

Số tỷ số truyền và phương pháp lựa chọn:..................................................

...

...

...

Các chi tiết về ABS

Nhà sản xuất bộ điều biến: ................................ Loạt số, v.v...:.....................................

Nhà sản xuất bộ điều khiển: ............................... Loạt số, v.v...:.....................................

Bố trí hệ thống: ........................................................................................................................................

Đặc điểm riêng: ......................................................................................................................................

Các chi tiết về phanh

Trước

Sau

...

...

...

Kiểu truyền động

Cỡ phanh

Vật liệu ma sát (mác/loại)

...

...

...

Vật liệu đĩa/tang phanh

Xử lý đĩa/tang phanh (các lỗ, vành, mạ phủ, v.v…)

Bố trí hệ thống phanh:...........................................................................................................

Đặc điểm riêng: ...........................................................................................................

...

...

...

Các chi tiết về lốp

Trước

Sau

Nhà sản xuất

Cỡ

...

...

...

Công suất

Kiểu

Áp suất có tải

...

...

...

Độ sâu hoa lốp

Các khối lượng thử

Người lái thử:... .......................................... ... kg

Thiết bị thử: ... ............................................. .. kg

Người lái cộng với thiết bị thử tính bằng phần trăm của mô tô không chất tải: …………………………….%

...

...

...

Tổng: ............................... kg

Trước:............................... kg

Sau: .......................... kg

Chất tải

Tổng: ............................... kg

Trước:............................... kg

Sau: .......................... kg

...

...

...

Thiết bị thử và dụng cụ đo được lắp đặt:...................................................................

Vị trí của thiết bị thử và dụng cụ đo:..........................................................................................................

Số đọc đồng hồ đo (khi được lắp) Bắt đầu: .................... Kết thúc: ................. Tổng: .............

Điều kiện thử

Ngày thử: .................................................

Tên người lái: ............................................... Tên người quan trắc: ......................................

Địa điểm thử: .............................................................................................................................................

Nhiệt độ môi trường xung quanh: ..................... °C

Vận tốc gió: ...................................................... m/s

...

...

...

Loại và tình trạng của mặt đường có hệ số bám cao: ..............................................................................

Loại và tình trạng của mặt đường có hệ số bám thấp: ............................................................................

Các bề mặt đường khác: ...........................................................................................................................

Tên của tổ chức thử nghiệm: ......................................................................................................................

Ngày báo cáo: ......................................

Kết quả thử mức sử dụng lực bám

Quy trình được sử dụng (tham khảo theo Điều 7 và 10 của TCVN 10533:2014 (ISO12364:2001)

Hệ số bám (k)

Thử nghiệm số: ...............................................

...

...

...

Số đọc đồng hồ lúc bắt đầu: ................................................

Bề mặt đường:..........................................................................................................................

Điều kiện mô tô

Van ngắt điện sử dụng (có/không): ....................................

Tải trọng: .............................................................................

Tỷ số truyền (số) được lựa chọn (hoặc truyền động tự động): .......................................

Các điều kiện khác: .....................................................................................

Lần dừng số

Lực điều khiển

...

...

...

Vận tốc thử

km/h

Thời gian a

t

s

Tốc độ phanh z

Ghi chú

...

...

...

Tốc độ phanh max với ABS không hoạt động và phanh cả hai bánh xe

...

...

...

...

...

...

^a Dùng cho giảm vận tốc từ 40 km/h tới 20 km/h. Đối với mô tô không thể đạt được 50 km/h, t là thời gian được lấy đối với vận tốc mô tô được giảm từ 0,8 v_max tới (0,8 v_max - 20).

k (giá trị lớn nhất của z) = ........................................

...

...

...

Thử nghiệm số: ...................................

Ngày thử: .............................................

Số đọc đồng hồ đo lúc bắt đầu: .......................................

Bề mặt đường:.......................................................................................................

Điều kiện của mô tô:

Bánh xe được phanh (trước/sau): ....................

Van ngắt được sử dụng (có/không): .................

Tải trọng: ...................................................................

Tỷ trọng truyền được lựa chọn (hoặc truyền động tự động): .............

...

...

...

Xác định z_m

Lần dừng số

Lực điều khiển

N

Vận tốc thử

km/h

Thời gian ^a

t

s

...

...

...

Ghi chú

Tốc độ phanh max với ABS không hoạt động

...

...

...

...

...

...

...

...

...

^a Dùng cho giảm vận tốc từ 40 km/h xuống 20 km/h. Đối với mô tô không thể đạt được 50 km/h, t là thời gian được lấy đối với vận tốc mô tô được giảm từ 0,8 v_max xuống (0,8 v_max - 20).

z_m (giá trị lớn nhất của z) =....................

Xác định z_max

Lần dừng số

Lực điều khiển

N

Vận tốc thử

km/h

...

...

...

t

s

Tốc độ phanh z

Ghi chú

...

...

...

...

...

...

...

...

...

^a Dùng cho giảm vận tốc từ 40 km/h xuống 20 km/h. Đối với mô tô không thể đạt được 50 km/h, t là thời gian được lấy đối với vận tốc mô tô được giảm từ 0,8 vmax xuống (0,8 vmax - 20).

z_max (giá trị trung bình của 3 z sau khi bỏ qua các giá trị lớn nhất và nhỏ nhất ) =...............

e =  = ...............................................

Kết quả kiểm tra sự bó cứng bánh xe

Thử nghiệm số: ............................................. Ngày thử: .......................................................

...

...

...

Bề mặt đường: ..........................................................................................................................................

Điều kiện của mô tô

Tải trọng: ..............................................................................................................

Tỷ số truyền (số) được lựa chọn (hoặc truyền động tự động) .................................

Các điều kiện khác: ....................................................................................................................

Bề mặt đường đơn

Mô tả: ...................................................................................................................................

Lần dừng số

Lực điều khiển

...

...

...

Vận tốc thử

km/h

Bánh xe được phanh

Thời gian đạt tới toàn bộ lực

s

Quan trắc

...

...

...

(VÍ DỤ: sự bó cứng bánh xe và ở vận tốc nào; độ ổn định)

...

...

...

...

...

...

...

...

...

Bề mặt có hệ số bám cao đến thấp

Lần dừng số

Lực điều khiển

N

Vận tốc thử

km/h

Bánh xe được phanh

...

...

...

km/h

Quan trắc

(VÍ DỤ: sự bó cứng bánh xe và ở vận tốc nào; độ ổn định)

...

...

...

...

...

...

...

...

...

Bề mặt có hệ số bám thấp đến cao

Lần thử số

Lực điều khiển

N

Giảm tốc trên bề mặt có hệ số bám cao

m/s²

Bánh xe được phanh

...

...

...

s

Vận tốc lúc thay đổi bề mặt

km/h

Quan trắc

...

...

...

(VÍ DỤ: sự bó cứng bánh xe và ở vận tốc nào; độ ổn định)

...

...

...

...

...

...

...

...

...

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] TCVN 6211 (ISO 3833), Phương tiện giao thông đường bộ – Kiểu – Thuật ngữ và đinh ngữ.

[2] Regulation No.78, United Nations Economic Commission for Europe (UN-ECE), (Quy định No.78, Ủy ban kinh tế của Liên hiệp quốc cho Châu âu).

[3] Consolidated Resolution on the Construction of Vehicles (R.E.3) United Nations Economic

Commission for Europe (UN-ECE), (Quyết định hợp nhất về thiết kế xe cơ giới đường bộ (R.E.3) – Ủy ban kinh tế của Liên hiệp quốc cho châu Âu).

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10533:2014 (ISO 12364:2001) về Mô tô hai bánh - Hệ thống chống bó cứng phanh (ABS) - Thử nghiệm và phương pháp đo