5  Chuẩn bị mẫu thử

Mẫu thử phải được chuẩn bị phù hợp với TCVN 258-1 (ISO 6507-1) hoặc TCVN 256-1 (ISO 6506-1).

Mặt cắt ngang của phôi mẫu thử (phôi hàn) phải được tạo ra bằng cắt gọt cơ khí, thường ngang qua liên kết hàn.

Thao tác trên và việc chuẩn bị bề mặt sau đó phải được thực hiện một cách cẩn thận sao cho độ cứng của bề mặt được thử không bị ảnh hưởng về mặt kim tương.

Bề mặt được thử phải được chuẩn bị một cách thích hợp và tốt nhất là được tẩm thực sao cho có thể đạt được các phép đo chính xác các vết ấn trong các vùng khác nhau của liên kết hàn.

6  Quy trình thử

6.1  Hàng các vết ấn (R)

Các Hình 1 đến 7 đưa ra các ví dụ về các vết ấn thử độ cứng được tạo thành các hàng bao gồm khoảng cách tính từ bề mặt theo cách mà các hàng này hoặc các phần của nó cho phép đánh giá liên kết hàn. Nếu theo yêu cầu của các bên ký hợp đồng, có thể tạo thêm các hàng vết ấn và/hoặc các vị trí khác nhau. Vị trí này phải được ghi trong báo cáo thử.

Ở các vật liệu như nhôm, đồng và các hợp kim của chúng, các hàng vết ấn ở phía chân các mối hàn giáp mép [xem Hình 2a)] có thể lả không cần thiết. Các hàng điển hình cho các mối nối chữ T ở các vật liệu này được cho trên Hình 2.

...

...

...

CHÚ THÍCH 1: Bảng 2 cũng áp dụng cho thử độ cứng Brinell sử dụng cùng các khoảng cách này với điều kiện là sử dụng các tải trọng thích hợp.

Phải tạo ra đủ các vết ấn để đảm bảo rằng kim loại cơ bản không bị ảnh hưởng nhiệt được thử. Trong kim loại mối hàn, khoảng cách giữa các vết ấn phải được chọn và kiểm tra sao cho các kết quả nhận được sẽ cho phép thực hiện đánh giá liên kết hàn.

Đối với các kim loại bị biến cứng trong vùng HAZ do hàn, phải tạo thêm hai vết ấn trong vùng HAZ tại khoảng cách ≤ 0,5 mm giữa tâm của vết ấn và đường nóng chảy (xem Hình 3 đến 7).

Đối với các dạng liên kết hàn khác hoặc các kim loại khác (như thép austenic) các yêu cầu đặc biệt có thể được quy định bởi tiêu chuẩn áp dụng liên quan hoặc theo thỏa thuận giữa các bên ký hợp đồng.

CHÚ THÍCH 2: Đối với hàn điện xỉ (electroslag weld), có thể sử dụng các tải trọng cho trong Bảng 2. Có thể tạo các hàng vết ấn tương tự như Hình 1a).

Bảng 2 - Khoảng cách khuyến nghị, L, giữa tâm của các vết án trong vùng ảnh hưởng nhiệt (HAZ)

Ký hiệu độ cứng

Khoảng cách khuyến nghị giữa các vết ấn

L mm ^a

...

...

...

Nhôm, đồng và các hợp kim của chúng

HV 5

0,7

2,5 đến 5

HV 10

1

3 đến 5

HBW 1/2,5

không áp dụng

...

...

...

HBW 2,5/15,625

không áp dụng

3 đến 5

^a Khoảng cách của bất kỳ vết ấn nào so với vết ấn trước nó không được nhỏ hơn giá trị được cho trong TCVN 258-1 (ISO 6507-1) đối với vết ấn trước nó.

^b Trừ thép austenic.

6.2  Các vết ấn riêng biệt (E)

Hình 8 thể hiện các vùng điển hình đối với vị trí của các vết ấn riêng biệt. Dãy từ 1 đến 4 cho các thông tin về kim loại cơ bản không bị ảnh hưởng nhiệt, dãy từ 5 đến 10 chỉ HAZ và dãy từ 11 đến 14 chỉ kim loại mối hàn. Cách khác, vị trí của các vết ấn có thể được xác định trên cơ sở kiểm tra tổ chức kim tương.

Để ngăn ngừa ảnh hưởng của biến dạng do vết ấn, khoảng cách nhỏ nhất giữa tâm của các vết ấn riêng biệt theo bất kỳ phương nào không được nhỏ hơn 2,5 lần đường kính/đường chéo trung bình của vết ấn liền kề gần nhất.

Đối với các kim loại bị biến cứng trong vùng HAZ do hàn, phải tạo ít nhất một vết ấn trong vùng HAZ tại khoảng cách ≤ 0,5 mm giữa tâm vết ấn và đường nóng chảy.

...

...

...

7  Kết quả thử

Các giá trị độ cứng phải được ghi lại liên quan đến vị trí của vết ấn.

8  Báo cáo thử

Yêu cầu một báo cáo thử. Thông tin cần ghi lại được liệt kê trong các Phụ lục A và B.

Khuyến nghị sử dụng mẫu báo cáo thử cho trong các Phụ lục A và B.

Có thể sử dụng các mẫu báo cáo thử khác miễn là chúng bao gồm tất cả các thông tin yêu cầu. Có thể yêu cầu thông tin bổ sung theo tiêu chuẩn áp dụng liên quan hoặc theo thỏa thuận giữa các bên ký hợp đồng.

Kích thước tính bằng milimét

a) Hàn giáp mép một phía với một đường hàn và nhiều đường hàn

...

...

...

Hình 1 - Ví dụ các hàng vết ấn (R) ở mối hàn thép

Kích thước tính bằng milimét

^a Chỉ cho mối hàn nhiều đường.

c) Hàn giáp mép thấu một phần hai phía với đường hàn và nhiều đường hàn

d) Dùng cho đánh giá khả năng biến cứng một trên đường hàn lót đáy, một đường hàn (ví dụ cho hàn TIG trên ống và/hoặc tấm)

e) Hàn góc

f) Hàn giáp mép chữ T

...

...

...

Kích thước tính bằng milimét

a) Hàn giáp mép một phía với một đường hàn và nhiều đường hàn

CHÚ THÍCH: Đối với chiều dày t ≤ 4 mm, các hàng vết ấn phải ở vị trí giữa chiều dày

b) Hàn giáp mép hai phía với một đường hàn và nhiều đường hàn

c) Hàn góc một phía với một đường hàn

d) Hàn góc hai phía với một đường hàn

Hình 2 - Ví dụ các hàng vết ấn (R) ở nhôm, đồng và các hợp kim của chúng

...

...

...

e) Hàn góc hai phía với một đường hàn, sườn tăng cứng không chịu tải (t ≤ 4 mm)

f) Hàn góc một phía với nhiều đường hàn

g) Hàn góc hai phía với nhiều đường hàn

h) Hàn góc hai phía với nhiều đường hàn, sườn tăng cứng không chịu tải

Hình 2 (kết thúc)

Kích thước tính bằng milimét

...

...

...

CHÚ DẪN:

1  Kim loại cơ bản

2  Vùng ảnh hưởng nhiệt

3  Kim loại mối hàn

Hình 3 - Vị trí của các vết ấn ở mối hàn giáp mép các kim loại đen (trừ thép austenic)

Kích thước tính bằng milimét

CHÚ DẪN:

1  Kim loại cơ bản

...

...

...

3  Giới hạn của HAZ

4  Kim loại mối hàn

5  Đường nóng chảy

6  Giới hạn cho các vết ấn song song với đường nóng chảy

7  Vết ấn đầu tiên

Hình 4 - Vị trí của các vết ấn ở mối hàn góc các kim loại đen (trừ thép austenic)

Kích thước tính bằng milimét

CHÚ DẪN:

...

...

...

2  Vùng ảnh hưởng nhiệt

3  Kim loại mối hàn

Hình 5 - Vị trí của các vết ấn ở mối hàn giáp mép chữ T các kim loại đen (trừ thép austenic)

Kích thước tính bằng milimét

Đối với chiều dày t ≤ 4 mm, các hàng vết ấn phải ở vị trí giữa chiều dày

CHÚ DẪN:

1  Kim loại cơ bản

2  Vùng ảnh hưởng nhiệt

...

...

...

Hình 6 - Vị trí của các vết ấn dùng cho đánh giá khả năng biến cứng trên đường hàn lót đáy, một đường hàn ở kim loại đen

Kích thước tính bằng milimét

CHÚ DẪN:

1  Kim loại cơ bản

2  Vùng ảnh hưởng nhiệt

3  Kim loại mối hàn

Hình 7 - Vị trí của các vết ấn dùng cho đánh giá khả năng biến cứng trên mối hàn chân nhiều đường hàn ở kim loại đen

Kích thước tính bằng milimét

...

...

...

CHÚ DẪN:

1 đến 4  Kim loại cơ bản

5 đến 10  Vùng ảnh hưởng nhiệt

11 đến 14  Kim loại mối hàn

CHÚ THÍCH: Có thể cho phép có các vùng khác theo thỏa thuận.

Hình 8 - Ví dụ thể hiện các vùng để thử độ cứng với các vết ấn riêng biệt (E)

Phục lục A

(Tham khảo)

...

...

...

Loại phép thử độ cứng: _____________________________________________________

Kim loại cơ bản: ___________________________________________________________

Chiều dầy của vật liệu: ______________________________________________________

Kiểu mối hàn: _____________________________________________________________

Quá trình hàn: _____________________________________________________________

Vật liệu hàn: _______________________________________________________________

Xử lý nhiệt và/hoặc hóa già: ___________________________________________________

Ký hiệu tắt của các hàng vết ấn: ________________________________________________

Ghi chú: ___________________________________________________________________

...

...

...

Tâm mối hàn

Khoảng cách tính từ tâm hàn (mm)

= ... (đến kết thúc)

^a Biểu thị tải trọng phù hợp với TCVN 258-1 (ISO 6507-1).

^b Biểu thị tải trọng phù hợp với TCVN 256-1 (ISO 6506-1).

Phụ lục B

(Tham khảo)

Ví dụ mẫu báo cáo thử độ cứng (E) liên kết hàn

...

...

...

Kim loại cơ bản: ____________________________________________________________

Chiều dầy của vật liệu: _______________________________________________________

Kiểu hàn: __________________________________________________________________

Quá trình hàn: ______________________________________________________________

Vật liệu hàn: ________________________________________________________________

Xử lý nhiệt sau hàn và/hoặc hóa già: _____________________________________________

Ghi chú: ____________________________________________________________________

...

...

...

Vị trí các vết ấn

Các giá trị độ cứng riêng biệt HV hoặc HBW ^a

Kim loại cơ bản

Kim loại không bị ảnh hưởng nhiệt

1

Kim loại cơ bản, không bị ảnh hưởng, bề mặt

2

Kim loại cơ bản, không bị ảnh hưởng, tâm

...

...

...

3

Kim loại cơ bản, không bị ảnh hưởng, bề mặt

4

Kim loại cơ bản, không bị ảnh hưởng, tâm

HAZ

5

Kim loại cơ bản, vùng ảnh hưởng nhiệt, đỉnh mối hàn

...

...

...

6

Kim loại cơ bản, vùng ảnh hưởng nhiệt, đáy mối hàn

7

Kim loại cơ bản, vùng ảnh hưởng nhiệt, đỉnh mối hàn

8

Kim loại cơ bản, vùng ảnh hưởng nhiệt, đáy mối hàn

...

...

...

Kim loại cơ bản, vùng ảnh hưởng nhiệt, đường chân, bên trong

10

Kim loại cơ bản, vùng ảnh hưởng nhiệt, đường chân, bên trong

Kim loại mối hàn

11

Kim loại cơ bản, đường hàn cuối cùng

...

...

...

Kim loại cơ bản, đường hàn cuối cùng

13

Kim loại cơ bản, đường chân

14

Kim loại cơ bản, đường chân, bên trong

15 đến

...

...

...

^a Biểu thị tải trọng phù hợp với TCVN 258-1 (ISO 6507-1) hoặc TCVN 256-1 (ISO 6506-1).

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11750-1:2016 (ISO 9015-1:2001) về Thử phá huỷ mối hàn kim loại - Thử độ cứng - Phần 1: Thử độ cứng liên kết hàn hồ quang