Bảng 2 - Hợp kim đồng

Nguyên tố hóa học

Thành phần hóa học, % (m/m)

CuPb10Sn10^a
G - đúc
P - thiêu kết

CuPb17Sn5
G - đúc

CuPb24Sn4
G - đúc
P - thiêu kết

CuPb24Sn4
G - đúc
P - thiêu kết

CuPb30
P - thiêu kết

Cu

...

...

...

Phần còn lại

Phần còn lại

Phần còn lại

Phần còn lại

Pb

9 đến 11

14 đến 20

19 đến 27

19 đến 27

...

...

...

Sn

9 đến 11

4 đến 6

3 đến 4,5

0,6 đến 2

0,5

Zn

0,5

0,5

...

...

...

0,5

0,5

P

0,1

0,1

0,1

0,1

0,1

Fe

...

...

...

0,7

0,7

0,7

0,7

Ni

0,5

0,5

0,5

0,5

...

...

...

Sb

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

Các nguyên tố khác

0,5

0,5

...

...

...

0,5

0,5

^a Thành phần hóa học của lớp hợp kim này khác thành phần hóa học của lớp hợp kim chế tạo ổ trượt liền khối và thành dày nhiều lớp [xem TCVN 9861-1:2013 (ISO 4382-1)]

Bảng 3 - Hợp kim nhôm

Nguyên tố hóa học

Thành phần hóa học, % (m/m)

AlSn20Cu

AlSn6Cu

AlSi11Cu

...

...

...

Al

Phần còn lại

Phần còn lại

Phần còn lại

Phần còn lại

Cu

0,7 đến 1,3

0,7 đến 1,3

0,7 đến 1,3

...

...

...

Sn

16,5 đến 22,5

5,5 đến 7

0,2

0,2

Ni

0,1

1,3

0,1

...

...

...

Si

0,7^a

0,7^a

10 đến 12

1 đến 2

Fe

0,7^a

0,7^a

0,3

...

...

...

Mn

0,7^a

0,7^a

0,1

0,3

Ti

0,2

0,2

0,1

...

...

...

Pb

-

-

-

0,7 đến 1,3

Zn

-

-

-

...

...

...

Mg

-

-

-

0,6

Tổng các nguyên tố khác

0,5

0,5

0,3

...

...

...

^a Hàm lượng tổng Si + Fe + Mn không được vượt quá 1%.

Bảng 4 - Đồng thanh thiêu kết với lớp phủ polime bề mặt

Nguyên tố hóa học

Thành phần hóa học, % (m/m)

CuSn10

CuPb10Sn10

Cu

Phần còn lại

Phần còn lại

...

...

...

-

9 đến 12

Sn

9 đến 12

9 đến 12

P

0,3

0,3

Tổng các nguyên tố khác

...

...

...

0,5

Bề mặt làm việc và polime được thấm với các bộ lọc chống ma sát và mài mòn

PTFE

POM

PVDF

PTFE

PVDF

Đồng thiêu kết xốp

Độ xốp từ 20% đến 45% theo thể tích

...

...

...

Nguyên tố hóa học

Thành phần hóa học, % (m/m)

PbSn10Cu2

PbSn10

PbIn7

Pb

Phần còn lại

Phần còn lại

Phần còn lại

...

...

...

8 đến 12

8 đến 12

-

Cu

1 đến 3

-

-

In

-

...

...

...

5 đến 10

Tổng các nguyên tố khác

0,5

0,5

0,5

PHỤ LỤC A

(Tham khảo)

HƯỚNG DẪN TÍNH CHẤT VÀ CHỌN VẬT LIỆU

...

...

...

Bảng A.1 - Độ cứng kim loại ổ trượt ở dạng băng

Hợp kim ổ

Đúc

Thiêu kết

Cán và ủ

Xử lý đặc biệt

PbSb10Sn6

19 HV đến 23 HV

-

...

...

...

15 đến 19 HV

PbSb15SnAs

16 HV đến 20 HV

-

-

-

PbSb15Sn10

18 HV đến 23 HV

-

...

...

...

-

SnSb8Cu4

17 HV đến 24 HV

-

-

-

CuPb10Sn10

70 HB đến 130 HB

60 HB đến 90 HB

...

...

...

60 đến 140 HB

CuPb17Sn5

60 HB đến 95 HB

-

-

-

CuPb24Sn4

60 HB đến 90 HB

45 đến 70 HB

...

...

...

45 HB đến 120 HB

CuPb24Sn

55 HB đến 80 HB

40 đến 60 HB

-

40 HB đến 110 HB

CuPb30

-

30 đến 45 HB

...

...

...

-

AlSn20Cu

-

-

30 đến 40 HB

45 HB đến 60 HB

AlSn6Cu

-

-

...

...

...

-

AlSi11Cu

-

-

45 đến 60 HB

-

AlZn5Si1, 5Cu1Pb1Mg

-

-

...

...

...

70 HB đến 100 HB

CHÚ THÍCH: Các trị số độ cứng có thể tăng lên bằng cách lăn miết;

                      Phép thử được tiến hành theo TCVN 9863-1:2013 (ISO 4384-1).

Bảng A.2 - Hướng dẫn sử dụng kim loại ổ trượt và độ cứng của ngõng trục tương ứng

Hợp kim cho ổ trượt
(lớp phủ)

Các đặc tính và công dụng chính trong động cơ cao tốc

Độ cứng nhỏ nhất của ngõng trục ^a

1

2

...

...

...

PbSb10Sn6

Mềm; chịu ăn mòn; tính năng tương đối tốt với bôi trơn giới hạn; giới hạn bền mỏi thấp; làm việc được với trục cứng hoặc trục mềm. Ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chủ động chịu tải nhẹ; Bạc lót; đệm chặn.

180 HB

Pbsb15As

PbSb15Sn10

SnSb8Cu4

Mềm; chịu ăn mòn tốt; đạt được chất lượng tốt nhất trong tất cả các hợp kim cho ổ trượt trong điều kiện bôi trơn giới hạn; giới hạn bền mỏi thấp; làm việc được với trục làm cứng hoặc trục mềm.

Ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính chịu tải nhẹ; Bạc lót, đệm chặn.

220 HB

...

...

...

Giới hạn bền mỏi rất cao và chịu được va đập; chịu ăn mòn tốt; làm việc với trục đứng.

Bạc lót kiểu dây quấn; đệm chặn; cốc lót đầu nhỏ

53 HRC

CuPb17Sn5

Giới hạn bền mỏi rất cao và chịu được va đập; làm việc với trục cứng lớp phủ thường được mạ khi dùng làm ổ trượt. Ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính chịu tải cao; Bạc lót kiểu dây quấn; đệm chặn.

50 HRC

CuPb24Sn4

Giới hạn bền mỏi rất cao và chịu được va đập; thích hợp với trục có tốc độ cao, có chuyển động quay hoặc lắc; trục có độ cứng tương đối cao; lớp phủ thường được mạ khi dùng làm ổ trượt. Bạc lót kiểu dây quấn; đệm chặn; ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính.

48 HRC

...

...

...

Giới hạn bền mỏi cao đối với hợp kim đúc; khá cao đối với hợp kim thêu kết; thường được mạ bởi lớp phủ khi dùng trong ổ trượt và khi đó có thể làm việc với trục cứng hoặc mềm; dễ bị ăn mòn lúc dầu bôi trơn đã thoái hóa khi không có lớp mạ phủ.

Ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính; đệm chặn.

45 HRC

CuPb30

Giới hạn bền mỏi trung bình; dễ bị ăn mòn do dầu bôi trơn đã thoái hóa nếu không có lớp mạ phủ; làm việc được nếu với trục cứng có lớp mạ phủ.

Ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính; Bạc lót kiểu dây quấn.

270 HB

AlSn20Cu

Giới hạn bền mỏi trung bình; chịu ăn mòn tốt; chất lượng tương đối tốt trong điều kiện bôi trơn giới hạn; có thể làm việc được nếu với trục mềm.

...

...

...

250 HB

AlSn6Cu

Giới hạn bền mỏi từ trung bình đến cao; chịu ăn mòn tốt; thường được mạ bởi một lớp phủ làm việc với trục cứng.

Ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính; Bạc lót kiểu dây quấn.

45 HRC

AlSi11Cu

Giới hạn bền mỏi cao; chịu ăn mòn tốt; thường được dùng với mạ bởi lớp phủ để làm ổ trượt; làm việc với trục cứng hoặc mềm; chịu ăn mòn tốt.

Ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính.

50 HRC

...

...

...

Giới hạn bền mỏi cao; thường được dùng với mạ bởi lớp phủ để làm ổ trượt; làm việc với trục cứng hoặc mềm;

Ổ chính của thanh truyền và thanh truyền chính

45 HRC

PbSn10Cu2

Giới hạn bền mỏi phụ thuộc vào chiều dày; mềm; chịu ăn mòn tốt; chất lượng tương đối tốt trong điều kiện bôi trơn giới hạn; được dùng làm ổ trượt của thanh truyền và thanh truyền chính, được chế tạo từ hợp kim có nền cơ bản là nhôm có giới hạn bền cao hơn.

-

PbSb10

PbIn7

...

...

...

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] TCVN 9863-1:2013 (ISO 4384-1) Ổ trượt - Thử độ cứng vật liệu ổ - Phần 1: Vật liệu hỗn hợp.

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 9862:2013 (ISO 4383:2000) về Ổ trượt - Vật liệu nhiều lớp dùng cho ổ trượt thành mỏng