6.2. Nhiệt kế, dùng để đo nhiệt độ của chất lỏng hiệu chuẩn (nước) với sai số lớn nhất của phép đo là 0,2 ^oC đối với thể tích chất lỏng < 1 000 ml và với sai số lớn nhất của phép đo là 0,1 ^oC đối với thể tích chất lỏng ≥ 1 000 ml.

6.3. Ẩm kế, dùng để đo độ ẩm trong phòng thí nghiệm với sai số lớn nhất của phép đo là 5 % RH trong phạm vi độ ẩm từ 35 % RH đến 85 % RH.

6.4. Khí áp kế, dùng để đo áp suất khí quyển trong phòng thí nghiệm với sai số lớn nhất của phép đo là 1 kPa.

6.5. Chất lỏng hiệu chuẩn, nên sử dụng nước cất hoặc nước đã khử ion theo TCVN 4851 (ISO 3696), Loại 3 để hiệu chuẩn.

6.6 Bình hứng, là bình nón có khớp nối nhám, được làm bằng thủy tinh, ví dụ theo TCVN 8489 (ISO 4797). Thể tích danh định của bình nón phải tương ứng với thể tích chất lỏng được đo.

7. Các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của dụng cụ đo thể tích

7.1. Quy định chung

Các nguồn gây sai số, về bản chất, đều xảy ra trong khi hiệu chuẩn và sử dụng. Trước đây, mọi cố gắng đều nhằm để giảm thiểu các sai số, sau này người ta quan tâm đến độ chính xác cần thiết. Khi muốn đạt độ chính xác tốt nhất có thể, dụng cụ đo thể tích cần phải được sử dụng theo đúng trình tự và điều kiện như khi hiệu chuẩn.

7.2. Nhiệt độ

...

...

...

7.2.1.1. Dung tích của dụng cụ đo thể tích có sự khác nhau khi nhiệt độ thay đổi. Nhiệt độ mà tại đó dụng cụ đo thể tích sẽ chứa hoặc xả ra dung tích danh định của nó là “nhiệt độ chuẩn” của dụng cụ (xem 5.2).

7.2.1.2. Khi dụng cụ đo thể tích được điều chỉnh ở 20 ^oC, nhưng được sử dụng ở 27 ^oC, sẽ gây ra sai số bổ sung chỉ là 0,007 % nếu dụng cụ này được làm bằng thủy tinh borosilicat có hệ số giãn nở nhiệt khối là 9,9 x 10-6 ^oC-1 và là 0,02 % nếu dụng cụ này được làm bằng thủy tinh natri-canxi có hệ số giãn nở nhiệt khối là 27 x 10-6 ^oC-1. Các sai số này đều nhỏ hơn các giới hạn sai số đối với hầu hết các dụng cụ đo thể tích. Điều đó cho thấy rằng, nhiệt độ chuẩn ít quan trọng trong sử dụng thực tế. Tuy nhiên, khi thực hiện hiệu chuẩn, nhất thiết phải chuyển đổi về nhiệt độ chuẩn.

7.2.2. Nhiệt độ của chất lỏng hiệu chuẩn

Nhiệt độ của nước dùng để hiệu chuẩn phải được đo đến ± 0,1 ^oC. Hiệu chỉnh sự chênh lệch về nhiệt

độ so với nhiệt độ chuẩn phải thực hiện theo Phụ lục B.

7.3. Độ sạch của bề mặt thủy tinh

Thể tích chứa hoặc xả của dụng cụ đo thể tích bằng thủy tinh phụ thuộc vào độ sạch của bề mặt bên trong của dụng cụ. Dụng cụ không sạch dẫn đến sai số biểu hiện qua mặt cong chất lỏng có hình dạng không chuẩn bao gồm hai nhược điểm sau:

Bề mặt thủy tinh không được tráng ướt hoàn toàn, nghĩa là bề mặt chất lỏng tiếp xúc với thủy tinh theo một góc bất kỳ thay vì tạo thành một mặt cong tiếp xúc với thủy tinh theo phương tiếp tuyến;

Bán kính cong nói chung bị tăng lên, do bề mặt chất lỏng bị nhiễm bẩn làm giảm sức căng bề mặt.

...

...

...

Ở các dụng cụ được dùng để xả, nếu không sạch sẽ làm tăng sai số do màng chất lỏng trên thành dụng cụ phân bố không đều hoặc không phủ hết được toàn bộ, ví dụ hình thành các giọt chất lỏng trên bề mặt thủy tinh. Thêm vào đó, sự nhiễm bẩn dư lượng hóa chất có thể gây ra sai số trong kết quả phân tích. Bởi vậy, tại phần dụng cụ đo thể tích được đậy bằng nút nhám, phải đặc biệt chú ý làm sạch phần nhám.

CHÚ THÍCH Ví dụ một lượng dư nhỏ axit, cũng có thể làm giảm nồng độ của dung dịch kiềm chứa trong dụng cụ.

Phương pháp làm sạch được mô tả trong Phụ lục A.

7.4. Chất lượng của dụng cụ đo thể tích

Bề mặt thuỷ tinh không được có khuyết tật nhìn thấy, vạch chia độ và ký nhãn hiệu phải rõ ràng, dễ đọc và đặc biệt với các dụng cụ được điều chỉnh để xả, vòi xả không được có khuyết tật và dòng chất lỏng chảy ra không bị hạn chế.

7.5. Thời gian xả và thời gian chờ

Đối với dụng cụ đo thể tích được dùng để xả chất lỏng, thể tích xả ra luôn ít hơn thể tích chứa trong nó, do màng chất lỏng bị bám dính lên thành trong của dụng cụ. Thể tích của màng chất lỏng này phụ thuộc vào thời gian xả chất lỏng, và thể tích xả sẽ giảm khi thời gian xả giảm. Ví dụ, thể tích xả của pipet hoặc buret sẽ giảm nếu vòi xả gẫy (thời gian xả ngắn hơn) hoặc sẽ tăng nếu vòi xả không sạch và dòng chất lỏng bị hạn chế.

Như trình bày ở trên, thời gian xả và thời gian chờ đã được quy định trong tiêu chuẩn về dụng cụ đo thể tích; phải quan sát các thời gian này.

8. Điều chỉnh mặt cong

...

...

...

Phần lớn các dụng cụ đo thể tích đều sử dụng nguyên tắc điều chỉnh hoặc đọc mặt cong (vị trí tiếp xúc giữa không khí và chất lỏng) theo vạch chia độ hoặc vạch dấu tròn. Khi thực hiện, mặt cong sẽ được hạ xuống vị trí điều chỉnh.

Ống của dụng cụ đo thể tích phải ở vị trí thẳng đứng, mắt nhìn của người thử nghiệm phải nằm trên cùng mặt phẳng ngang với mặt cong của chất lỏng hoặc vạch chia độ (vạch dấu tròn).

8.2. Mặt cong của chất lỏng trong suốt

Mặt cong phải được điều chỉnh sao cho mặt phẳng của mép trên vạch chia độ tiếp tuyến theo phương nằm ngang với điểm thấp nhất của mặt cong, khi quan sát trên cùng một mặt phẳng (xem Hình 1).

Ánh sáng cần phải được bố trí sao cho mặt cong nhìn thấy là một vệt tối và rõ nét trên đường biên. Để đạt được điều đó, cần phải quan sát trên nền trắng và ngăn các nguồn sáng không mong muốn. Có thể đạt được điều này, ví dụ, bằng cách gắn trực tiếp một dải giấy màu đen hoặc màu xanh bên dưới mức của vạch chia độ hoặc vạch dấu tròn hoặc bằng cách sử dụng một đoạn ngắn ống cao su dày, màu đen, được cắt mở một đầu, có kích cỡ sao cho có thể ôm khít ống một cách chắc chắn. Tránh thị sai khi các vạch chia độ đủ dài để nhìn được đồng thời mặt trước và mặt sau của dụng cụ đo thể tích.

Trên dụng cụ đo thể tích chỉ có các vạch chia độ ở phía trước, có thể bỏ qua thị sai khi điều chỉnh mép trên của vạch chia độ bằng cách sử dụng một dải băng màu đen, thực hiện cẩn thận sao cho mép trên của dải băng nằm trên một mặt phẳng ngang. Trong trường hợp này, mắt người quan sát phải ở vị trí sao cho các phần trước và sau của mép trên phải khớp với nhau.

Trên dụng cụ đo thể tích đã có dải ruy băng Schellbach, điều chỉnh mặt cong bằng cách sử dụng nút thắt được tạo thành khi mặt cong và dải ruy băng Schellbach tiếp xúc với nhau. Thực hiện điều chỉnh khi đầu nút thắt gặp vạch chia độ (xem Hình 2).

CHÚ DẪN

...

...

...

1 mặt cong của chất lỏng

1 mặt cong

2 vạch chia độ hoặc vạch dấu tròn

2 vạch chia độ

3 dải giấy màu đen (màu xanh) hoặc ống cao su đen

3 ruy băng Schellbach

Hình 1 – Điều chỉnh mặt cong của chất lỏng trong suốt

Hình 2 - Mặt cong với ruy băng Schellbach

8.3. Mặt cong của chất lỏng đục

...

...

...

Tuy nhiên, trong trường hợp điều chỉnh mặt cong của thủy ngân, điểm cao nhất của mặt cong phải được điều chỉnh đến mép dưới của vạch chia độ.

9. Quy trình hiệu chuẩn

9.1. Quy định chung

Dụng cụ đo thể tích trừ các loại pipet dùng một lần phải được làm sạch ngay trước khi hiệu chuẩn (xem 7.3). Dụng cụ đo thể tích được điều chỉnh để chứa phải được làm khô sau khi đã được làm sạch.

Đối với các dụng cụ đo thể tích được điều chỉnh để xả, nhất thiết phải sử dụng các bình hứng được làm bằng thủy tinh. Tính mao dẫn ảnh hưởng đến thời gian xả và thể tích xả phụ thuộc đáng kể vào vật liệu làm bình hứng chất lỏng. Ngoài ra, độ tĩnh điện của thủy tinh là nhỏ nhất; điều này quan trọng đối với quy trình cân.

9.2 Phòng thí nghiệm

Việc hiệu chuẩn phải được tiến hành trong phòng không có gió lùa và có môi trường ổn định. Độ ẩm tương đối trong phòng thí nghiệm phải nằm trong khoảng từ 35 % RH đến 85 % RH và nhiệt độ trong phòng phải ổn định đến ±1 ^oC và độ ổn định tức thời đến ±0,5 ^oC trong khoảng 15 ^oC đến 30 ^oC. Trong quá trình hiệu chuẩn, phải để ổn định dụng cụ đo thể tích cần hiệu chuẩn và để nước dùng hiệu chuẩn trong phòng trong một khoảng thời gian đủ (1 h đến 2 h) để đạt đến cân bằng với điều kiện phòng. Đậy kín nước để tránh bay hơi và hạ nhiệt. Ghi lại các nhiệt độ (phòng và chất lỏng hiệu chuẩn), áp suất khí quyển và độ ẩm.

9.3 Nạp và xả chất lỏng

9.3.1 Bình định mức và ống đong

...

...

...

9.3.2 Pipet được điều chỉnh để xả

Pipet được điều chỉnh để xả tuân theo các quy định trong TCVN 7150 (ISO 835) và TCVN 7151 (ISO 648) phải được kẹp ở vị trí thẳng đứng và nạp nước qua vòi xả đến trên vạch chia độ cần thử vài milimét; loại bỏ toàn bộ chất lỏng còn bám lại bên ngoài vòi xả. Sau đó thực hiện điều chỉnh cuối cùng mặt cong chất lỏng bằng cách xả nước thừa qua vòi xả. Loại bỏ bất kì giọt chất lỏng nào còn bám dính ở vòi xả, ví dụ, để một miếng thủy tinh nhám tiếp xúc với đầu vòi xả một góc khoảng 30o. Kéo miếng thủy tinh nhám này xuống khoảng 10 mm để loại bỏ nước thừa. Sau đó xả vào bình hứng đã được cân bì trước với dòng chảy không bị hạn chế khi đầu vòi xả tiếp xúc với bề mặt nhám phía trong của bình hứng. Cuối cùng kéo bình hứng ra khoảng 10 mm, sao cho bình hứng được giữ nghiêng một góc khoảng 30o.

Một số lưu ý khác cần thiết để nhận được thể tích xả chính xác đối với các loại dụng cụ đo khác nhau và được mô tả trong điều xác định dung tích ở tiêu chuẩn tương ứng.

Xác định thời gian xả khi đầu vòi xả tiếp xúc với mặt trong của bình hứng, ở trên mức của chất lỏng đã thu được, mà không có sự dịch chuyển tương đối với nhau trong suốt quá trình xả. Vì vậy, thời gian xả được xác định phải nằm trong giới hạn quy định cho pipet cụ thể. Chi tiết hơn, xem TCVN 7150 (ISO 835) và TCVN 7151 (ISO 648).

Thời gian chờ, nếu được quy định, phải được quan sát trước khi thực hiện điều chỉnh cuối cùng mặt cong khi xả ra một thể tích cho trước. Nếu việc điều chỉnh sau khi xả được thực hiện tại vạch chia độ dưới, phải cho dừng dòng chất lỏng ở trên vạch chia độ vài milimét. Sau khi quan sát thời gian chờ, phải nhanh chóng hoàn thành việc điều chỉnh cuối cùng.

9.3.3 Pipet được điều chỉnh để chứa

Xem 10.5.2.

9.3.4 Buret được điều chỉnh để xả

Buret được điều chỉnh để xả tuân theo các quy định trong TCVN 7149 (ISO 385) phải được kẹp ở vị trí thẳng đứng và nạp nước qua vòi xả đến trên vạch chia độ cần thử vài milimét. Khóa vòi và vòi xả không được có bọt khí. Loại bỏ toàn bộ chất lỏng còn bám lại bên ngoài vòi xả. Sau đó thực hiện điều chỉnh cuối cùng mặt cong bằng cách xả nước thừa qua vòi xả. Phải loại bỏ bất kì giọt chất lỏng nào còn bám dính ở vòi xả bằng cách để một miếng thủy tinh nhám tiếp xúc với đầu vòi xả một góc khoảng 30^o, kéo miếng thủy tinh nhám này xuống khoảng 10 mm.

...

...

...

Một số lưu ý khác cần thiết để nhận được thể tích xả chính xác đối với các loại dụng cụ đo khác nhau và được mô tả trong điều xác định dung tích ở tiêu chuẩn tương ứng.

Xác định thời gian xả bằng cách cho dòng chất lỏng chảy không bị hạn chế từ vạch dấu “không” đến vạch dấu chia độ thấp nhất khi khóa vòi mở hoàn toàn và vòi xả không tiếp xúc với bề mặt bình hứng. Vì vậy, thời gian xả được xác định phải nằm trong giới hạn được quy định cho buret cụ thể. Chi tiết hơn, xem TCVN 7149 (ISO 385).

Thời gian chờ, nếu được quy định, phải được quan sát trước khi thực hiện điều chỉnh cuối cùng mặt cong khi xả một thể tích cho trước. Nếu việc điều chỉnh sau khi xả được thực hiện tại vạch chia độ dưới, phải cho dừng dòng chất lỏng ở trên vạch chia độ vài milimét. Sau khi quan sát thời gian chờ, phải nhanh chóng hoàn thành việc điều chỉnh cuối cùng.

9.4 Cân

Dụng cụ đo thể tích hoặc bình hứng (xem 6.6) phải được cân bì trước và được cân bằng cân được quy định trong 6.1 và nhiệt độ của nước phải được đo đến ±0,1 ^oC.

Ngoài ra, có thể thực hiện cân hai lần, , là kết quả cân bình đã chứa chất lỏng, và , là kết quả cân bình rỗng. Thông thường và được quan sát trong cùng điều kiện, do đó không cần thiết phải điều chỉnh cân về số “0”. Cả hai lần cân theo quy định trên phải được tiến hành trong một khoảng thời gian ngắn thích hợp để đảm bảo chúng được thực hiện trong cùng nhiệt độ. Ghi lại nhiệt độ và áp suất khí quyển để sử dụng cho việc tính toán sau này.

Phải tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất khi thực hiện các phép đo cần thiết. Việc cân phải được thực hiện cẩn thận và nhanh chóng để giảm thiểu lượng tổn thất do bay hơi là nguồn gây ra sai số.

9.5 Đánh giá

Giá trị cân đọc được sau khi trừ bì hoặc kết quả chênh lệch giữa hai lần cân là khối lượng biểu kiến của nước được chứa hoặc lượng nước được xả ra khỏi dụng cụ đo thể tích được hiệu chuẩn.

...

...

...

Để xác định được thể tích chứa hoặc xả của dụng cụ đo thể tích được hiệu chuẩn tại nhiệt độ chuẩn từ khối lượng biểu kiến của nước, cần phải tính các hệ số sau:

a) khối lượng riêng của nước tại nhiệt độ hiệu chuẩn;

b) sự giãn nở nhiệt của thủy tinh trong khoảng nhiệt độ hiệu chuẩn và nhiệt độ chuẩn;

c) ảnh hưởng của sức đẩy không khí lên nước và quả cân khi sử dụng.

Hướng dẫn tính toán thể tích của dụng cụ và bảng các hệ số này tại nhiệt độ chuẩn 20 ^oC, được cho trong Phụ lục B.

10 Sử dụng

10.1 Quy định chung

Khi muốn đạt được độ chính xác cao nhất, phải sử dụng dụng cụ đo thể tích theo đúng trình tự và điều kiện như khi hiệu chuẩn được mô tả trong Điều 9. Chi tiết hơn, xem điều liên quan “Xác định dung tích” hoặc “Cơ sở điều chỉnh” trong các tiêu chuẩn tương ứng.

Luôn luôn làm sạch dụng cụ đo thể tích trước khi sử dụng (xem 7.3) và kiểm tra vòi xả đối với những khuyết tật có thể và dòng chất lỏng không bị hạn chế ở các dụng cụ đo thể tích được điều chỉnh để xả.

...

...

...

Đối với chất lỏng quá đục, để nhìn được đáy mặt cong có thể đọc theo “mép trên” của mặt cong, khi đó độ chính xác và độ chụm có thể sẽ thấp hơn khi nhìn điểm thấp nhất của mặt cong.

Nhiệt độ khi thực hiện cũng quan trọng. Trong khi sự giãn nở của dụng cụ đo thể tích là không đáng kể (xem 7.2.1.2), phải tính đến sự giãn nở của chất lỏng. Cần phải bảo đảm tất cả các dung dịch được sử dụng liên quan đến nhau có cùng nhiệt độ (hàng ngày) khi đo thể tích của chúng. Đặc biệt khi chuẩn bị các dung dịch chuẩn, nhỏ giọt mẫu, và ví dụ khi chuẩn độ, nên làm nhiệt độ càng gần nhau càng tốt. Tránh có sự khác biệt lớn về nhiệt độ giữa dụng cụ và chất lỏng (xem 7.2.2).

10.2. Bình định mức [xem TCVN 7153 (ISO 1042)]

Quy trình điều chỉnh mặt cong tại vạch dấu tròn phải lặp lại các điều kiện hiệu chuẩn và được minh họa bằng ví dụ sau trong trường hợp của một dung dịch nước pha loãng.

Cho vật liệu rắn và thêm một lượng nước vừa đủ để hòa tan bằng cách lắc bình cẩn thận mà không làm ướt bề mặt bên trên vạch định mức. (Nếu cần thiết, chỉ làm nóng nhẹ để hỗ trợ quá trình này).

Sau đó, trong khi vẫn lắc bình để trộn vật liệu, thêm một lượng nước vừa đủ để làm dâng bề mặt chất lỏng cách bên dưới vạch định mức khoảng vài centimét.

Đậy nắp lại và lắc ngược bình để trộn vật liệu, sau đó cẩn thận mở nắp và tráng rửa nắp, gom nước tráng vào bình để làm dâng bề mặt chất lỏng cách dưới vạch định mức khoảng 1 cm.

Để yên bình không đậy nắp trong 2 min để cho chất lỏng từ cổ bình chảy xuống hết. Nếu cần thiết,

đợi để dung dịch trở về nhiệt độ phòng. Trong thời gian chờ, có thể rửa và làm khô nắp.

...

...

...

Cuối cùng, đậy nắp và lắc ngược bình nhiều lần để hỗn hợp tan hoàn toàn.

10.3. Ống đong [xem TCVN 8488 (ISO 4788)]

Để điều chỉnh chính xác mặt cong, nạp chất lỏng thích hợp vào ống đong đến trên vạch dung tích danh định vài milimét hoặc vạch chia độ được chọn. Đợi 2 min để chất lỏng trong ống đong ổn định. Sau đó loại bỏ chất lỏng thừa bằng một ống nối với vòi xả.

10.4. Buret [xem TCVN 7149 (ISO 385)]

Sau khi làm sạch bằng chất lỏng hoặc thuốc thử sẽ được sử dụng, kẹp buret ở vị trí thẳng đứng, chỉnh khóa vòi và nạp chất lỏng vào buret đến trên vạch chia độ “không” vài milimét. Đợi 2 min để chất lỏng ổn định trước khi điều chỉnh mặt cong tại vạch “không”. Bây giờ, có thể thực hiện việc chuẩn độ cho đến khi xuất hiện điểm cuối. Đọc mặt cong tại vạch chia độ tương ứng với thể tích đã được xả.

Trong thực tế, nói chung buret không được dùng theo đúng như cách được hiệu chuẩn. Điển hình, trong sử dụng, việc tiếp cận đến điểm xả cuối cùng theo yêu cầu được làm nhỏ giọt, nhằm tránh việc xả quá mức, và thường lấy đi một khoảng thời gian tương tự, hoặc thậm chí lớn hơn, thời gian chờ bất kỳ được quy định đã quan sát trong suốt quá trình thử. Do đó, trong sử dụng, thời gian chờ, nếu được quy định, nói chung không cần thiết phải quan sát.

10.5. Pipet

CẢNH BÁO Sử dụng phương tiện trợ giúp pipet thích hợp để nạp chất lỏng nhằm tránh mọi nguy hiểm cho người thao tác. Luôn luôn giữ pipet ở vị trí trên cùng trong khi nối thêm một bộ phận hút do trong trường hợp đặc biệt pipet có thể bị vỡ và gây tổn thương. Nên sử dụng phương tiện trợ giúp pipet để duy trì dòng chất lỏng chảy ra không bị hạn chế.

10.5.1 Pipet được điều chỉnh để xả [xem TCVN 7150 (ISO 835) và TCVN 7151 (ISO 648)]

...

...

...

Sau đó thực hiện điều chỉnh cuối cùng mặt cong bằng cách xả chất lỏng thừa qua vòi xả. Loại bỏ toàn bộ các giọt chất lỏng còn bám dính ở vòi xả bằng cách để nghiêng một bình thủy tinh nhám tiếp xúc với đầu vòi xả. Sau đó thực hiện xả khi đầu vòi xả tiếp xúc với mặt trong của bình hứng đã được đặt nghiêng.

Nếu việc điều chỉnh sau khi xả được thực hiện tại vạch chia độ thấp hơn, phải cho dừng dòng chất lỏng ở trên vạch chia độ vài milimét. Sau khi quan sát thời gian chờ, nếu được quy định, nhanh chóng hoàn thành việc điều chỉnh cuối cùng.

Thời gian chờ, nếu được quy định, phải được quan sát trước khi thực hiện việc điều chỉnh cuối cùng để xả thể tích đã cho.

10.5.2 Pipet được điều chỉnh để chứa

Rửa sạch pipet bằng thuốc thử sẽ được sử dụng đến vài milimét dưới vạch chia độ yêu cầu. Bằng cách hút, nạp chất lỏng vào pipet đến gần sát trên vạch chia độ được chọn. Loại bỏ toàn bộ chất lỏng còn bám lại bên ngoài vòi xả. Thực hiện điều chỉnh cuối cùng mặt cong chất lỏng đến vạch chia độ bằng cách dùng giấy lọc để loại bỏ chất lỏng thừa. Khi tháo xả, rửa sạch pipet vài lần bằng môi trường pha loãng.

Phụ lục A

(tham khảo)

Làm sạch dụng cụ đo thể tích bằng thủy tinh

...

...

...

A.2. Dụng cụ thủy tinh có thể được làm sạch bằng tay, trong bể ngâm hoặc trong máy rửa của phòng thí nghiệm. Để làm giảm sự thay đổi thể tích do sự ăn mòn thủy tinh và làm hỏng vạch chia độ, nên làm sạch nhẹ nhàng bằng chất tẩy rửa có độ kiềm thấp ở nhiệt độ dưới 70 ^oC trong thời gian tiếp xúc ngắn và thực hiện làm sạch ngay sau khi sử dụng. Độ sạch của toàn bộ bề mặt thủy tinh bên trong cần được tuân theo các quy định trong 7.3.

A.3. Nếu thành thủy tinh bên trong không đủ sạch sau khi đã được xử lý như trên, thì nạp vào dụng cụ đo thể tích một hỗn hợp các phần bằng nhau của dung dịch kali permanganat (KMnO₄) 30 g/l và dung dịch natri hydroxit (NaOH) 1 mol/l. Sau khoảng 2 h, có thể loại bỏ dư lượng MnO₂ bằng axit clohydric loãng hoặc axit oxalic.

Sau đó rửa dụng cụ đo thể tích bằng nước cất và kiểm tra lại xem các thành đã sạch hoàn toàn chưa. Nếu chưa đủ sạch thì phải tiến hành làm lại. Nếu việc xử lý không thành công, phải áp dụng các phương pháp làm sạch riêng được mô tả trong sách hướng dẫn phòng thí nghiệm. Phương pháp này không được làm thay đổi thể tích của dụng cụ.

Để an toàn, không nên làm nóng dụng cụ đo thể tích ở nhiệt độ trên 180 ^oC. Mặc dù điểm biến dạng của thủy tinh được sử dụng cho mục đích đo thể tích nằm trong khoảng 500 ^oC, nhưng sự thay đổi thể tích có thể xảy ra ở nhiệt độ thấp hơn điểm biến dạng.

Phụ lục B

(quy định)

Tính thể tích

B.1 Phương pháp tính chung

...

...

...

V₂₀ = (I_L − I_E) × (p_w − p_A)^-1 × (1 − ) × [1 − g(t − 20)] (B.1)

trong đó

I_L là khối lượng của bình hứng có nước, tính bằng gam;

I_E là khối lượng của bình hứng rỗng, tính bằng gam (“0” trong trường hợp cân được trừ bì khối lượng của dụng cụ đo thể tích hoặc bình hứng);

p_A là khối lượng riêng của không khí; được lấy từ Bảng B.3 tại nhiệt độ và áp suất khí quyển hiệu chuẩn, tính bằng gam trên mililít;

p_B là khối lượng riêng thực tế của quả cân khi chúng được điều chỉnh đến khối lượng danh định của chúng, hoặc khối lượng riêng chuẩn cho quả cân đã được hiệu chỉnh (xem chú thích bên dưới), hoặc, khối lượng riêng (chuẩn) của quả cân đã được điều chỉnh khi sử dụng cân điện tử không có quả cân, tính bằng gam trên mililít;

CHÚ THÍCH Quả cân theo Tài liệu Quốc tế OIML D 28 của tổ chức Đo lường Thế giới đã được điều chỉnh để cho kết quả chính xác khi cân trong không khí với khối lượng riêng là 8,0 g/ml. Thông thường cân điện tử được điều chỉnh bằng các quả cân này.

p_W là khối lượng riêng của nước ở t ^oC, được tính bằng công thức “Tanaka” (xem Bảng B.4), tính bằng gam trên mililít;

g là hệ số giãn nở nhiệt khối của vật liệu chế tạo dụng cụ đo thể tích được hiệu chuẩn, tính bằng số đảo của nhiệt độ Celsius (xem Bảng B.5);

...

...

...

B.1.2 Để biểu thị phạm vi ảnh hưởng của các hệ số khác nhau đến kết quả, một số thông số dung sai, có sai số tương ứng đối với thể tích đã xác định, được cho trong Bảng B.1. Những số này đã chứng minh rằng phép đo nhiệt độ của nước là yếu tố gây ảnh hưởng chủ yếu.

Bảng 1 – Ví dụ về sai số thể tích

Thông số

Thông số dung sai

Sai số thể tích tương ứng với thể tích^a

Nhiệt độ nước

± 0,5 ^oC

± 10^-4

Áp suất không khí

...

...

...

± 10^-5

Nhiệt độ không khí

± 2,5 ^oC

± 10^-5

Độ ẩm tương đối

± 10 % RH

± 10^-6

Khối lượng riêng của quả cân

± 0,6 g/ml

...

...

...

^a Ví dụ: Sai số thể tích ± 10-4 tương ứng với thể tích đo được 100 ml sẽ là 0,01 ml.

B.1.3 Nguồn sai số thực nghiệm lớn nhất xảy ra trong việc xác định thể tích là khi điều chỉnh mặt cong, điều này phụ thuộc vào sự cẩn thận của người thao tác, và liên quan đến mặt cắt ngang của ống mà tại đó mặt cong sẽ dừng lại. Một số giá trị đặc trưng được cho trong Bảng B.2.

Bảng B.2 – Sai số liên quan đến việc điều chỉnh mặt cong

Sai số tại vị trí mặt cong mm

Sai số thể tích tính bằng µl tại đường kính cổ

5 mm

10 mm

20 mm

30 mm

...

...

...

1

4

16

35

0,1

2

8

31

71

...

...

...

10

39

157

353

1

20

78

314

707

...

...

...

39

157

628

1 414

B.1.4 Khi dụng cụ đo thể tích được sử dụng tại nhiệt độ (t₂) khác với nhiệt độ chuẩn (t₁), thể tích của dụng cụ đo thể tích tại (t₂) được tính theo công thức sau:

Vt₂ = Vt₁ [1 + g(t₂ − t₁)   (B.2)

trong đó g là hệ số giãn nở nhiệt khối (xem Bảng B.5). Đối với thông tin về ảnh hưởng của sự chênh lệch về nhiệt độ, xem 7.2.1.2.

B.2 Các bảng tính toán

B.2.1 Để thuận tiện cho việc tính toán dễ dàng thể tích V₂₀ của dụng cụ đo tại nhiệt độ chuẩn 20 ^oC từ khối lượng biểu kiến đã xác định được bằng cách cân, hệ số Z được đưa vào Công thức (B.1):

...

...

...

Bảng B.6, B.7 và B.8 cho các giá trị quy đổi hệ số Z đối với các loại thủy tinh khác nhau tại áp suất không khí thông thường theo nhiệt độ. Trong các bảng này, đã tính đến sự kết hợp của các ảnh hưởng của khối lượng riêng của nước, sự giãn nở nhiệt của thủy tinh và lực đẩy của không khí. Khối lượng quả cân được sử dụng là P_B= 8,0 g/ml.

Sự quy đổi các giá trị hệ số Z đã được suy ra từ Công thức (B.1) như sau:

Z = (p_W − p_A)^-1 × (1 − ) × [1 − g(t − 20)]  (B.4)

B.2.2 Nếu Công thức chung (B.1) được sử dụng để tính thể tích, thì Bảng B.3, B.4 và B.5 liệt kê các giá trị cần thiết cho p_A,p_W và g.

Khối lượng riêng của không khí trong Bảng B.3 được cho đối với độ ẩm tương đối là 50 % RH và hàm lượng 0,04 % cacbon dioxit theo thể tích. Trong thực tế, độ lệch thông thường từ các điều kiện này, ví dụ độ ẩm tương đối nằm trong khoảng từ 35 % RH đến 85 % RH, sẽ gây sai số rất nhỏ, không có ý nghĩa đối với các mục đích của tiêu chuẩn này.

Khối lượng riêng của nước trong Bảng B.4 dựa trên Tanaka và cộng sự, Xem Thư mục tài liệu tham khảo [5].

Bảng B.3 – Khối lượng riêng của không khí

Giá trị khối lượng riêng tính bằng 10³ gam trên mililít

Nhiệt độ

...

...

...

Áp suất không khí

hPa

930

940

950

960

970

980

990

...

...

...

1 010

10,0

1,142

1,154

1,166

1,179

1,191

1,203

1,216

...

...

...

1,240

11,0

1,138

1,150

1,162

1,174

1,187

1,199

1,211

...

...

...

1,236

12,0

1,133

1,146

1,158

1,170

1,182

1,194

1,207

...

...

...

1,231

13.0

1,129

1,141

1,154

1,166

1,178

1,190

1,202

...

...

...

1,227

14,0

1,125

1,137

1,149

1,161

1,174

1,186

1,198

...

...

...

1,222

15,0

1,121

1,133

1,145

1,157

1,169

1,181

1,193

...

...

...

1,218

16,0

1,117

1,129

1,141

1,153

1,165

1,177

1,189

...

...

...

1,213

17,0

1,108

1,120

1,132

1,144

1,156

1,168

1,180

...

...

...

1,204

18,0

1,108

1,120

1,132

1,144

1,156

1,168

1,180

...

...

...

1,204

19,0

1,104

1,116

1,128

1,140

1,152

1,164

1,176

...

...

...

1,200

20,0

1,100

1,112

1,124

1,136

1,148

1,160

1,172

...

...

...

1,195

21,0

1,096

1,108

1,120

1,132

1,144

1,155

1,167

...

...

...

1,191

22,0

1,092

1,104

1,116

1,128

1,139

1,151

1,163

...

...

...

1,187

23,0

1,088

1,100

1,112

1,123

1,135

1,147

1,159

...

...

...

1,182

24,0

1,084

1,096

1,107

1,119

1,131

1,143

1,154

...

...

...

1,178

25,0

1,080

1,092

1,103

1,115

1,127

1,138

1,150

...

...

...

1,173

26,0

1,076

1,088

1,099

1,111

1,122

1,134

1,146

...

...

...

1,169

27,0

1,072

1,083

1,095

1,107

1,118

1,130

1,141

...

...

...

1,165

28,0

1,068

1,079

1,091

1,103

1,114

1,126

1,137

...

...

...

1,160

29,0

1,064

1,075

1,087

1,098

1,110

1,121

1,133

...

...

...

1,156

30,0

1,060

1,071

1,083

1,094

1,106

1,117

1,129

...

...

...

1,152

^a Khối lượng riêng của không khí đối với độ ẩm tương đối là 50 % RH và 0,04 % CO₂ (theo thể tích). Chi tiết xem B.2.2.

Bảng B.4 – Khối lượng riêng của nước không chứa không khí^a

Nhiệt độ t

^oC

Khối lượng riêng

g/ml

15

...

...

...

17

18

19

20

21

22

23

24

25

...

...

...

27

28

29

30

31

32

33

34

35

...

...

...

0,99 909

0,99 894

0,99 877

0,99 859

0,99 840

0,99 820

0,99 799

0,99 776

0,99 753

...

...

...

0,99 704

0,99 678

0,99 651

0,99 623

0,99 594

0,99 564

0,99 533

0,99 502

0,99 470

...

...

...

0,99 403

^a Tham khảo xem B.2.2.

Bảng B.5 – Hệ số giãn nở nhiệt khối,

Vật liệu

Hệ số giãn nở nhiệt khối, g^{a o}C^-1 x 10^-6

Thủy tinh borosilicat 3.3

Thủy tinh borosilicat 5.0

Thủy tinh natri-canxi

9,9

...

...

...

27

^a g = 3 a, trong đó a là hệ số giãn nở nhiệt tuyến tính.

Bảng B.6 – Hệ số Z cho thủy tinh borosilicate 3.3

Giá trị Z tính bằng microlít trên miligam

Nhiệt độ

^oC

Áp suất không khí

hPa

850

...

...

...

910

940

970

1 000

1 030

1060

15,0

1,00185

1,00188

...

...

...

1,00195

1,00198

1,00201

1,00204

1,00207

15,2

1,00188

1,00191

1,00194

...

...

...

1,00201

1,00204

1,00207

1,00210

15,4

1,00191

1,00194

1,00197

1,00200

...

...

...

1,00207

1,00210

1,00213

15,6

1,00194

1,00197

1,00200

1,00203

1,00206

...

...

...

1,00213

1,00216

15,8

1,00196

1,00200

1,00203

1,00206

1,00209

1,00212

...

...

...

1,00219

16,0

1,00199

1,00203

1,00206

1,00209

1,00212

1,00215

1,00218

...

...

...

16,2

1,00202

1,00206

1,00209

1,00212

1,00215

1,00218

1,00221

1,00225

...

...

...

1,00205

1,00209

1,00212

1,00215

1,00218

1,00221

1,00225

1,00228

16,6

...

...

...

1,00212

1,00215

1,00218

1,00221

1,00224

1,00228

1,00231

16,8

1,00212

...

...

...

1,00218

1,00221

1,00224

1,00228

1,00231

1,00234

17,0

1,00215

1,00218

...

...

...

1,00224

1,00228

1,00231

1,00234

1,00237

17,2

1,00218

1,00221

1,00225

...

...

...

1,00231

1,00234

1,00237

1,00240

17,4

1,00222

1,00225

1,00228

1,00231

...

...

...

1,00237

1,00241

1,00244

17,6

1,00225

1,00228

1,00231

1,00234

1,00238

...

...

...

1,00244

1,00247

17,8

1,00228

1,00231

1,00235

1,00238

1,00241

1,00244

...

...

...

1,00250

18,0

1,00232

1,00235

1,00238

1,00241

1,00244

1,00247

1,00251

...

...

...

18,2

1,00235

1,00238

1,00241

1,00245

1,00248

1,00251

1,00254

1,00257

...

...

...

1,00239

1,00242

1,00245

1,00248

1,00251

1,00254

1,00258

1,00261

18,6

...

...

...

1,00245

1,00249

1,00252

1,00255

1,00258

1,00261

1,00264

18,8

1,00246

...

...

...

1,00252

1,00255

1,00258

1,00262

1,00265

1,00268

19,0

1,00249

1,00253

...

...

...

1,00259

1,00262

1,00265

1,00268

1,00272

19,2

1,00253

1,00256

1,00259

...

...

...

1,00266

1,00269

1,00272

1,00275

19,4

1,00257

1,00260

1,00263

1,00266

...

...

...

1,00273

1,00276

1,00279

19,6

1,00261

1,00264

1,00267

1,00270

1,00273

...

...

...

1,00280

1,00283

19,8

1,00265

1,00268

1,00271

1,00274

1,00277

1,00280

...

...

...

1,00287

20,0

1,00268

1,00272

1,00275

1,00278

1,00281

1,00284

1,00287

...

...

...

20,2

1,00272

1,00275

1,00279

1,00282

1,00285

1,00288

1,00291

1,00294

...

...

...

1,00276

1,00279

1,00283

1,00286

1,00289

1,00292

1,00295

1,00298

20,6

...

...

...

1,00283

1,00287

1,00290

1,00293

1,00296

1,00299

1,00302

20,8

1,00284

...

...

...

1,00291

1,00294

1,00297

1,00300

1,00303

1,00306

21,0

1,00288

1,00292

...

...

...

1,00298

1,00301

1,00304

1,00307

1,00310

21,2

1,00292

1,00296

1,00299

...

...

...

1,00305

1,00308

1,00311

1,00314

21,4

1,00297

1,00300

1,00303

1,00306

...

...

...

1,00312

1,00315

1,00319

21,6

1,00301

1,00304

1,00307

1,00310

1,00313

...

...

...

1,00320

1,00323

21,8

1,00305

1,00308

1,00311

1,00314

1,00318

1,00321

...

...

...

1,00327

22,0

1,00309

1,00313

1,00316

1,00319

1,00322

1,00325

1,00328

...

...

...

22,2

1,00314

1,00317

1,00320

1,00323

1,00326

1,00329

1,00332

1,00336

...

...

...

1,00318

1,00321

1,00324

1,00327

1,00331

1,00334

1,00337

1,00340

22,6

...

...

...

1,00326

1,00329

1,00332

1,00335

1,00338

1,00341

1,00344

22,8

1,00227

...

...

...

1,00333

1,00336

1,00339

1,00343

1,00346

1,00349

23,0

1,00331

1,00335

...

...

...

1,00341

1,00344

1,00347

1,00350

1,00353

23,2

1,00336

1,00339

1,00342

...

...

...

1,00348

1,00352

1,00355

1,00358

23,4

1,00341

1,00344

1,00347

1,00350

...

...

...

1,00356

1,00359

1,00362

23,6

1,00345

1,00348

1,00351

1,00354

1,00358

...

...

...

1,00364

1,00367

23,8

1,00350

1,00353

1,00356

1,00359

1,00362

1,00365

...

...

...

1,00372

24,0

1,00354

1,00358

1,00361

1,00364

1,00367

1,00370

1.00373

...

...

...

24,2

1,00359

1,00362

1,00365

1,00369

1,00372

1,00375

1,00378

1,00381

...

...

...

1,00364

1,00367

1,00370

1,00373

1,00376

1,00379

1,00383

1,00386

24,6

...

...

...

1,00372

1,00375

1,00378

1,00381

1,00384

1,00387

1,00390

24,8

1,00374

...

...

...

1,00380

1,00383

1,00386

1,00389

1,00392

1,00395

25,0

1,00379

1,00382

...

...

...

1,00388

1,00391

1,00394

1,00397

1,00400

25,2

1,00383

1,00387

1,00390

...

...

...

1,00396

1,00399

1,00402

1,00405

25,4

1,00288

1,00392

1,00395

1,00398

...

...

...

1,00404

1,00407

1,00410

25,6

1,00393

1,00397

1,00400

1,00403

1,00406

...

...

...

1,00412

1,00415

25,8

1,00398

1,00402

1,00405

1,00408

1,00411

1,00414

...

...

...

1,00420

26,0

1,00404

1,00407

1,00410

1,00413

1,00416

1,00419

1,00422

...

...

...

26,2

1,00409

1,00412

1,00415

1,00418

1,00421

1,00424

1,00427

1,00330

...

...

...

1,00414

1,00417

1,00420

1,00423

1,00426

1,00429

1,00432

1,00435

26,6

...

...

...

1,00422

1,00425

1,00428

1,00431

1,00434

1,00438

1,00441

26,8

1,00424

...

...

...

1,00430

1,00433

1,00437

1,00440

1,00443

1,00446

27,0

1,00430

1,00433

...

...

...

1,00439

1,00442

1,00445

1,00448

1,00451

27,2

1,00435

1,00438

1,00441

...

...

...

1,00447

1,00450

1,00453

1,00456

27,4

1,00440

1,00443

1,00446

1,00449

...

...

...

1,00456

1,00459

1,0062

27,6

1,00446

1,00449

1,00452

1,00455

1,00458

...

...

...

1,00464

1,00467

27,8

1,00451

1,00454

1,00457

1,00460

1,00463

1,00466

...

...

...

1,00472

28,0

1,00456

1,00460

1,00463

1,00466

1,00469

1,00472

1,00475

...

...

...

28,2

1,00462

1,00465

1,00468

1,00471

1,00474

1,00477

1,00480

1,00483

...

...

...

1,00467

1,00471

1,00474

1,00477

1,00480

1,00483

1,00486

1,00489

28,6

...

...

...

1,00476

1,00479

1,00482

1,00485

1,00488

1,00491

1,00494

28,8

1,00479

...

...

...

1,00485

1,00488

1,00491

1,00494

1,00497

1,00500

29,0

1,00484

1,00487

...

...

...

1,00493

1,00497

1,00500

1,00503

1,00506

29,2

1,00490

1,00493

1,00496

...

...

...

1,00502

1,00505

1,00508

1,00511

29,4

1,00496

1,00499

1,00502

1,00505

...

...

...

1,00511

1,00514

1,00517

29,6

1,00501

1,00504

1,00508

1,00511

1,00514

...

...

...

1,00520

1,00523

29,8

1,00507

1,00510

1,00513

1,00516

1,00519

1,00522

...

...

...

1,00529

30,0

1,00513

1,00516

1,00519

1,00522

1,00525

1,00528

1,00531

...

...

...

Bảng B.7 – Hệ số Z cho thủy tinh borosilicate 5.0

Giá trị Z tính bằng microlít trên miligam

Nhiệt độ

^oC

Áp suất không khí

hPa

850

880

910

...

...

...

970

1 000

1 030

1060

15,0

1,00188

1,00191

1,00194

1,00197

...

...

...

1,00203

1,00207

1,00210

15,2

1,00190

1,00193

1,00197

1,00200

1,00203

...

...

...

1,00209

1,00213

15,4

1,00193

1,00196

1,00199

1,00203

1,00206

1,00209

...

...

...

1,00215

15,6

1,00196

1,00199

1,00202

1,00205

1,00208

1,00212

1,00215

...

...

...

15,8

1,00199

1,00202

1,00205

1,00208

1,00211

1,00214

1,00218

1,00221

...

...

...

1,00201

1,00205

1,00208

1,00211

1,00214

1,00217

1,00221

1,00224

16,2

...

...

...

1,00208

1,00211

1,00214

1,00217

1,00220

1,00223

1,00227

16,4

1,00207

...

...

...

1,00214

1,00217

1,00220

1,00223

1,00226

1,00230

16,6

1,00210

1,00214

...

...

...

1,00220

1,00223

1,00226

1,00229

1,00233

16,8

1,00213

1,00217

1,00220

...

...

...

1,00226

1,00229

1,00232

1,00236

17,0

1,00217

1,00220

1,00223

1,00226

...

...

...

1,00232

1,00236

1,00239

17,2

1,00220

1,00223

1,00226

1,00229

1,00232

...

...

...

1,00239

1,00242

17,4

1,00223

1,00226

1,00229

1,00232

1,00236

1,00239

...

...

...

1,00245

17,6

1,00226

1,00229

1,00232

1,00236

1,00239

1,00242

1,00245

...

...

...

17,8

1,00229

1,00233

1,00236

1,00239

1,00242

1,00245

1,00248

1,00251

...

...

...

1,00233

1,00236

1,00239

1,00242

1,00245

1,00248

1,00252

1,00255

18,2

...

...

...

1,00239

1,00242

1,00246

1,00249

1,00252

1,00255

1,00258

18,4

1,00239

...

...

...

1,00246

1,00249

1,00252

1,00255

1,00258

1,00262

18,6

1,00243

1,00246

...

...

...

1,00252

1,00256

1,00259

1,00262

1,00265

18,8

1,00246

1,00250

1,00253

...

...

...

1,00259

1,00262

1,00265

1,00269

19,0

1,00250

1,00253

1,00256

1,00259

...

...

...

1,00266

1,00269

1,00272

19,2

1,00254

1,00257

1,00260

1,00263

1,00266

...

...

...

1,00272

1,00276

19,4

1,00257

1,00260

1,00264

1,00267

1,00270

1,00273

...

...

...

1,00279

19,6

1,00261

1,00264

1,00267

1,00270

1,00273

1,00277

1,00280

...

...

...

19,8

1,00265

1,00268

1,00271

1,00274

1,00277

1,00280

1,00283

1,00287

...

...

...

1,00268

1,00272

1,00275

1,00278

1,00281

1,00284

1,00287

1,00290

20,2

...

...

...

1,00275

1,00278

1,00282

1,00285

1,00288

1,00291

1,00294

20,4

1,00276

...

...

...

1,00282

1,00285

1,00289

1,00292

1,00295

1,00298

20,6

1,00280

1,00283

...

...

...

1,00289

1,00292

1,00296

1,00299

1,00302

20,8

1,00284

1,00287

1,00290

...

...

...

1,00296

1,00300

1,00303

1,00306

21,0

1,00288

1,00291

1,00294

1,00297

...

...

...

1,00304

1,00307

1,00310

21,2

1,00292

1,00295

1,00298

1,00301

1,00304

...

...

...

1,00311

1,00314

21,4

1,00296

1,00299

1,00302

1,00305

1,00308

1,00312

...

...

...

1,00318

21,6

1,00300

1,00303

1,00306

1,00309

1,00313

1,00316

1,00319

...

...

...

21,8

1,00304

1,00307

1,00310

1,00314

1,00317

1,00320

1,00323

1,00326

...

...

...

1,00308

1,00311

1,00315

1,00318

1,00321

1,00324

1,00327

1,00330

22,2

...

...

...

1,00316

1,00319

1,0032

1,00325

1,00328

1,00331

1,00334

22,4

1,00317

...

...

...

1,00323

1,00326

1,00329

11,00332

1,00336

1,00339

22,6

1,00321

1,00324

...

...

...

1,00331

1,00334

1,00337

1,00340

1,00343

22,8

1,00326

1,00329

1,00332

...

...

...

1,00338

1,00341

1,00344

1,00347

23,0

1,00330

1,00333

1,00336

1,00339

...

...

...

1,00345

1,00349

1,00352

23,2

1,00334

1,00337

1,00341

1,00344

1,00347

...

...

...

1,00353

1,00356

23,4

1,00339

1,00342

1,00345

1,00348

1,00351

1,00354

...

...

...

1,00361

23,6

1,00343

1,00346

1,00350

1,00353

1,00356

1,00359

1,00362

...

...

...

23,8

1,00348

1,00351

1,00354

1,00357

1,00360

1,00363

1,00366

1,00370

...

...

...

1,00352

1,00356

1,00359

1,00362

1,00365

1,00368

1,00371

1,00374

24,2

...

...

...

1,00360

1,00363

1,00366

1,00369

1,00373

1,00376

1,00379

24,4

1,00362

...

...

...

1,00368

1,00371

1,00374

1,00377

1,00380

1,00383

24,6

1,00366

1,00370

...

...

...

1,00376

1,00379

1,00382

1,00385

1,00388

24,8

1,00371

1,00374

1,00377

...

...

...

1,00384

1,00387

1,00390

1,00393

25,0

1,00376

1,00379

1,00382

1,00385

...

...

...

1,00391

1,00395

1,00398

25,2

1,00381

1,00384

1,00387

1,00390

1,00393

...

...

...

1,00399

1,00402

25,4

1,00386

1,00389

1,00392

1,00395

1,00398

1,00401

...

...

...

1,00407

25,6

1,00391

1,00394

1,00397

1,00400

1,00403

1,00406

1,00409

...

...

...

25,8

1,00396

1,00399

1,00402

1,00405

1,00408

1,00411

1,00414

1,0417

...

...

...

1.00400

1,00404

1,00407

1,00410

1,00413

1,00416

1,00419

1,00422

26,2

...

...

...

1,00409

1,00412

1,00415

1,00418

1,00421

1,00424

1,00427

26,4

1,00411

...

...

...

1,00417

1,00420

1,00423

1,00426

1,00429

1,00432

26,6

1,00416

1,00419

...

...

...

1,00425

1,00425

1,00431

1,00434

1,00437

26,8

1,00421

1,00424

1,00427

...

...

...

1,00433

1,0036

1,00439

1,00442

27,0

1,00426

1,00429

1,00432

1,00435

...

...

...

1,00441

1,00444

1,00447

27,2

1,00431

1,00434

1,00437

1,00440

1,00443

...

...

...

1,00450

1,00453

27,4

1,00436

1,00439

1,00443

1,00446

1,00449

1,00452

...

...

...

1,00458

27,6

1,00442

1,00445

1,00448

1,00451

1,00454

1,00457

1,00460

...

...

...

27,8

1,00447

1,00450

1,00453

1,00456

1,00459

1,00462

1,00465

1,00468

...

...

...

1,00452

1,00455

1,00458

1,00462

1,00465

1,00468

1,00471

1,00474

28,2

...

...

...

1,00461

1,00464

1,00467

1,00470

1,00473

1,00476

1,00479

28,4

1,00463

...

...

...

1,00469

1,00472

1,00475

1,00478

1,00482

1,00485

28,6

1,00469

1,00472

...

...

...

1,00478

1,00481

1,00484

1,00487

1,00490

28,8

1,00474

1,00477

1,00480

...

...

...

1,00486

1,00489

1,0092

1,00496

29,0

1,00480

1,00483

1,00486

1,00489

...

...

...

1,00495

1,00498

1,00501

29,2

1,00485

1,00488

1,00491

1,00494

1,00497

...

...

...

1,00504

1,00507

29,4

1,00491

1,00494

1,00497

1,00500

1,00503

1,00506

...

...

...

2,00512

29,6

1,00496

1,00500

1,00503

1,00506

1,00509

1,00512

1,00515

...

...

...

29,8

1,00502

1,00505

1,00508

1,00511

1,00514

1,00517

1,00520

1,00524

...

...

...

1,00508

1,00511

1,00514

1,00517

1,00520

1,00523

1,00526

1,00529

Bảng B.8 – Hệ số Z cho thủy tinh natri

...

...

...

Nhiệt độ

^oC

Áp suất không khí

hPa

850

880

910

940

970

...

...

...

1 030

1060

15,0

1,00194

1,00197

1,00200

1,00203

1,00206

1,00210

...

...

...

1,00216

15,2

1,00196

1,00199

1,00202

1,00206

1,00209

1,00212

1,00215

...

...

...

15,4

1,00199

1,00202

1,00205

1,00208

1,00211

1,00214

1,00218

1,00221

...

...

...

1,00201

1,00204

1,00207

1,00211

1,00214

1,00217

1,00220

1,00223

15,8

...

...

...

1,00207

1,00210

1,00213

1,00216

1,00220

1,00223

1,00226

16,0

1,00206

...

...

...

1,00213

1,00216

1,00219

1,00222

1,00225

1,00229

16,2

1,00209

1,00212

...

...

...

1,00218

1,00222

1,00225

1,00228

1,00231

16,4

1,00212

1,00215

1,00218

...

...

...

1,00224

1,00228

1,00231

1,00234

16,6

1,00214

1,00218

1,00221

1,00224

...

...

...

1,00230

1,00233

1,00237

16,8

1,00217

1,00220

1,00224

1,00227

1,00230

...

...

...

1,00236

1,00239

17,0

1,00220

1,00223

1,00226

1,00230

1,00233

1,00236

...

...

...

1,00242

17,2

1,00223

1,00226

1,00229

1,00233

1,00236

1,00239

1,00242

...

...

...

17,4

1,00226

1,00229

1,00232

1,00235

1,00239

1,00242

1,00245

1,00248

...

...

...

1,00229

1,00232

1,00235

1,00238

1,00242

1,00245

1,00248

1,00251

17,8

...

...

...

1,00235

1,00238

1,00241

1,00245

1,00248

1,00251

1,00254

18,0

1,00235

...

...

...

1,00241

1,00245

1,00248

1,00251

1,00254

1,00257

18,2

1,00238

1,00241

...

...

...

1,00248

1,00251

1,00254

1,00257

1,00260

18,4

1,00241

1,00245

1,00248

...

...

...

1,00254

1,00257

1,00260

1,00263

18,6

1,00245

1,00248

1,00251

1,00254

...

...

...

1,00260

1,00264

1,00267

18,8

1,00248

1,00251

1,00254

1,00257

1,00261

...

...

...

1,00267

1,00270

19,0

1,00251

1,00254

1,00258

1,00261

1,00264

1,00267

...

...

...

1,00273

19,2

1,00255

1,00258

1,00261

1,00264

1,00267

1,00270

1,00273

...

...

...

19,4

1,00258

1,00261

1,00264

1,00267

1,00271

1,00274

1,00277

1,00280

...

...

...

1,00261

1,00265

1,00268

1,00271

1,00274

1,00277

1,00280

1,00283

19,8

...

...

...

1,00268

1,00271

1,00274

1,00277

1,00281

1,00284

1,00287

20,0

1,00268

...

...

...

1,00275

1,00278

1,00281

1,00284

1,00287

1,00290

20,2

1,00272

1,00275

...

...

...

1,00281

1,00285

1,00288

1,00291

1,00294

20,4

1,00276

1,00279

1,00282

...

...

...

1,00288

1,00291

1,00294

1,00298

20,6

1,00279

1,00282

1,00285

1,00289

...

...

...

1,00295

1,00298

1,00301

20,8

1,00283

1,00286

1,00289

1,00292

1,00295

...

...

...

1,00302

1,00305

21,0

1,00287

1,00290

1,00293

1,00296

1,00299

1,00302

...

...

...

1,00309

21,2

1,00290

1,00294

1,00297

1,00300

1,00303

1,00306

1,00309

...

...

...

21,4

1,00294

1,00297

1,00301

1,00304

1,00307

1,00310

1,00313

1,00316

...

...

...

1,00298

1,00301

1,00304

1,00307

1,00311

1,00314

1,00317

1,00320

21,8

...

...

...

1,00305

1,00308

1,00311

1,00315

1,00318

1,00321

1,00324

22,0

1,00306

...

...

...

1,00312

1,0315

1,00318

1,00322

1,00325

1,00328

22,2

1,00310

1,00313

...

...

...

1,00319

1,00322

1,00326

1,00329

1,00332

22,4

1,0314

1,00317

1,00320

...

...

...

1,00326

1,00330

1,00333

1,00336

22,6

1,00318