CHÚ DẪN:

 Người thử A

 Người thử B

n là số lần thử

d là số câu trả lời đúng

A là vùng chấp nhận được

B là vùng tiếp tục thử

C là vùng bị từ chối

...

...

...

Hình A.1 - Sử dụng phân tích tuần tự trong phép thử tam giác - Ví dụ 1: Lựa chọn hai người được huấn luyện

A.2  Ví dụ 2 - Phân tích tuần tự dãy các phép thử hai-ba: mùi nấu (WOF) của bánh nhân thịt bò trong quá trình bảo quản

A.2.1  Cơ sở

Hội đồng kiểm soát chất lượng của nhà sản xuất phát hiện mùi nấu (warmed-over flavour - WOF) trong bánh nhân thịt bò (beef patty) được bảo quản lạnh trong 5 ngày, sau đó gia nhiệt lại. Trưởng nhóm dự án muốn đặt ra số ngày tối đa hợp lý để bảo quản lạnh.

A.2.2  Thiết kế phép thử

Những đánh giá trước cho thấy bánh nhân thịt bò được bảo quản trong 5 ngày thì xuất hiện mùi nấu rõ rệt trong khi bánh bảo quản trong 1 ngày thì không có mùi này. Chuyên gia phân tích cảm quan lựa chọn mặt dãy phép thử hai-ba để kiểm tra bánh nhân thịt bò được bảo quản trong 1, 3 và 5 ngày. Mỗi loại bánh được so sánh với mẫu kiểm chứng mới được nướng lò không qua bảo quản lạnh.

Ba cặp mẫu (mẫu kiểm chứng và mẫu bảo quản 1 ngày, mẫu kiểm chứng và mẫu bảo quản 3 ngày, mẫu kiểm chứng và mẫu bảo quản 5 ngày) được trình bày trong các phép thử hai-ba độc lập. Mẫu kiểm chứng mới được nướng lò được dùng làm chuẩn không đổi trong cả ba phép thử. Khi mỗi người thử kết thúc việc đánh giá của mình, kết quả được cộng vào số câu trả lời trước đó và tổng số câu trả lời đúng được đưa lên đồ thị như minh họa trong Hình A.2. Tiếp tục dãy phép thử cho đến khi mẫu bảo quản được công bố là tương tự hay khác với mẫu kiểm chứng mới nướng lò.

Người phân tích lựa chọn các giá trị sau đối với các thông số:

- α = 0,10 là xác suất của việc chấp nhận một sản phẩm không chấp nhận được;

...

...

...

- p₀ = 0,50 là xác suất trả lời đúng khi không có sự khác biệt cảm nhận được (giả thuyết không về giá trị p của phép thử hai-ba);

- p₁ = 0,70 là xác suất mẫu bảo quản được chọn là khác với mẫu kiểm chứng khi p_d = 0,40 (nghĩa là p₁ = 0,40 + (1 - 0,40) x 0,50 = 0,70].

A.2.3  Phân tích và diễn giải kết quả

Với các lựa chọn α, β, p₀ và p₁ của chuyên gia phân tích cảm quan, phương trình đối với các đường tạo thành đường giới hạn của vùng quyết định, nêu trong Điều 5, là: d₀ = - 2,59 + 0,60 n và d = 2,59 + 0,60 n. Các đường này được đưa lên đồ thị trong Hình A.2 theo tổng số câu trả lời đúng (xem Bảng A.1) từ các phép thử trên ba mẫu bảo quản.

Thông số của phép thử:

α = 0,15     β = 0,10

p₀ = 0,05      p₁ = 0,70

Các đường giới hạn

đường giới hạn dưới:

...

...

...

d₀ = -2,59 + 0,60 n

đường giới hạn trên:

d₁ = 2,59 + 0,60 n

Bảng A.1 - Kết quả thu được từ Ví dụ 2: Phân tích tuần tự dãy các phép thử hai-ba - Mùi nấu (WOF) của bánh nhân thịt bò trong quá trình bảo quản

Người thử

Phép thử A (bảo quản 1 ngày)

...

...

...

Phép thử C (bảo quản 5 ngày)

Kết quả

Số đếm

Kết quả

Số đếm

Kết quả

Số đếm

1

I

...

...

...

I

0

C

1

2

I

0

C

1

...

...

...

2

3

I

0

I

1

C

3

4

...

...

...

1

C

2

C

4

5

I

1

I

...

...

...

I

4

6

C

2

C

3

C

5

...

...

...

I

3

I

3

C

6

8

C

3

...

...

...

4

C

7

9

I

3

C

5

I

...

...

...

10

C

4

C

6

C

8

11

I

...

...

...

C

7

C

9

12

I

7

...

...

...

10

13

C

8

14

...

...

...

C

9

15

C

...

...

...

16

C

11

...

...

...

I

11

18

...

...

...

11

19

C

12

...

...

...

20

C

13

21

...

...

...

I

13

22

I

13

...

...

...

23

I

13

24

...

...

...

C

14

25

I

...

...

...

26

C

15

...

...

...

C

16

28

...

...

...

17

29

C

18

...

...

...

30

C

19

CHÚ THÍCH: Kết quả: I = trả lời sai, C = trả lời đúng. Số đếm = số tích lũy lượng câu trả lời đúng.

Mẫu bảo quản trong 1 ngày được tuyên bố là tương tự mẫu kiểm chứng mới nướng lò sau 11 lần thực hiện phép thử hai-ba. Mẫu bảo quản trong 5 ngày được tuyên bố là khác mẫu kiểm chứng sau 12 lần thử. Mẫu bảo quản trong 3 ngày được tuyên bố là tương tự hoặc khác mẫu kiểm chứng sau 30 lần thử (xem Hình A.2). Chuyên gia phân tích báo cáo kết quả cho trưởng nhóm dự án với khuyến cáo rằng thời gian bảo quản 3 ngày là chấp nhận được để làm quy định kỹ thuật tạm thời cho đến khi thực hiện các phép thử bổ sung để có được kết quả cuối cùng về thời hạn bảo quản.

...

...

...

CHÚ DẪN:

u Mẫu bảo quản 1 ngày

■ Mẫu bảo quản 3 ngày

▲ Mẫu bảo quản 5 ngày

n là số lần thử

c là số tích lũy các câu trả lời đúng

D có nghĩa là các mẫu có sự khác biệt

S có nghĩa là các mẫu tương tự

CHÚ THÍCH: Mẫu bảo quản 1 ngày được công bố là tương tự mẫu kiểm chứng sau 1 lần thử. Mẫu bảo quản 5 ngày được công bố là khác với mẫu kiểm chứng sau 12 lần thử. Mẫu bảo quản 3 ngày nằm trong vùng tiếp tục thử sau 30 lần thử, do đó không thể đưa ra kết luận cuối cùng về mẫu 3 ngày trừ khi thực hiện các lần thử bổ sung.

...

...

...

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] ISO 3534-1, Statistics - Vocabulary and symbols - Part 1: General statistical terms and terms used in probability

[2] TCVN 11184 (ISO 4120), Phân tích cảm quan - Phương pháp luận - Phép thử tam giác

[3] TCVN 4831 (ISO 5495) Phân tích cảm quan - Phương pháp luận - Phép thử so sánh cặp đôi

[4] ISO 6658, Sensory analysis - Methodology - General guidance

[5] ISO 8586-1, Sensory analysis - General guidance for the selection, training and monitoring of assessors - Part 1: Selected assessors

[6] TCVN 11185 (ISO 10399), Phân tích cảm quan - Phương pháp luận - Phép thử hai-ba

*) AFC: alternative forced choice (lựa chọn bắt buộc một phương án).

...

...

...

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11186:2015 (ISO 16820:2004) về Phân tích cảm quan - Phương pháp luận - Phân tích tuần tự