Trong đó:

a là nồng độ khối lượng của thiếc có trong dung dịch đo, tính bằng miligam trên lít (mg/l);

V là thể tích dung dịch phân hủy được pha loãng đến vạch, tính bằng millilit (ml);

E là khối lượng mẫu thử ban đầu, tính bằng gam (g) hoặc thể tích mẫu ban đầu, tính bằng mililit (ml).

F là hệ số pha loãng (= 1 nếu dung dịch phân hủy được đo mà không cần pha loãng).

7.2. Giới hạn định lượng

Máy đo phổ hấp thụ nguyên tử cần có khả năng định lượng các nồng độ trong dung dịch phân hủy như trong Bảng 1. Giới hạn định lượng của dung dịch phân hủy được chuẩn bị theo TCVN 9525 (EN 13805) bị ảnh hưởng bởi ngọn lửa AAS, cụ thể là việc cài đặt đầu đốt ngọn lửa khí nitơ oxit/axetylen. Trong máy AAS dùng lò graphit, thì các ống graphit, chương trình nhiệt độ, loại chất bổ chính nền, lượng và loại nền mẫu sẽ ảnh hưởng đến giới hạn định lượng.

Bảng 1 - Giới hạn định lượng trong dung dịch mẫu

AAS ngọn lửa

...

...

...

AAS dùng lò graphit (thể tích bơm 20 ml)

0,01 mg/l

Liên quan đến thực phẩm, giới hạn định lượng phụ thuộc vào lượng mẫu được sử dụng để phân hủy, thể tích cuối cùng của dung dịch phân hủy. Đối với các nguyên tố vết, giới hạn định lượng được quy ước là 6s, trong đó s là độ lệch chuẩn của tín hiệu mẫu trắng. Các ví dụ liệt kê trong Bảng 2.

Bảng 2 - Ví dụ về giới hạn định lượng trong mẫu

Khối lượng mẫu

g

Thể tích cuối cùng

ml

Phần khối lượng thiếc

...

...

...

0,5

20

40^a

0,4^b

2,0

20

10^a

0,1^b

^a AAS ngọn lửa

...

...

...

8. Độ chụm

8.1. Yêu cầu chung

Chi tiết của phép thử liên phòng thử nghiệm về độ chụm của phương pháp được nêu trong Phụ lục A. Các giá trị thu được từ phép thử liên phòng thử nghiệm này có thể không áp dụng được cho các dải nồng độ và các chất nền khác với các dải nồng độ và các chất nền đã nêu.

8.2. Độ lặp lại

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử độc lập, riêng rẽ, thu được khi sử dụng cùng phương pháp, tiến hành trên vật liệu thử giống hệt nhau, trong một phòng thử nghiệm, do một người thực hiện, sử dụng cùng thiết bị, trong một khoảng thời gian ngắn, không quá 5 % các trường hợp vượt quá các giá trị giới hạn lặp lại r nêu trong Bảng 3 và Bảng 4.

8.3. Độ tái lập

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử riêng rẽ, thu được khi sử dụng cùng phương pháp, tiến hành thử trên vật liệu giống hệt nhau, trong các phòng thử nghiệm khác nhau, do các người khác nhau thực hiện, sử dụng các thiết bị khác nhau, không quá 5 % các trường hợp vượt quá các giá trị giới hạn tái lập R nêu trong Bảng 3 và Bảng 4.

Bảng 3 - Giá trị trung bình, độ lặp lại và độ tái lập đối với AAS ngọn lửa

Mẫu

...

...

...

mg/kg

r

mg/kg

R

mg/kg

Puree cà rốt

230

16,1

45,0

...

...

...

171

12,4

30,9

Dứa

259

7,0

32,6

Hỗn hợp trái cây

72,9

...

...

...

11,3

Bột đào

82,0

10,6

12,5

Bột cà chua

152

11,2

24,5

...

...

...

260

32,6

41,6

Sữa chua trái cây, dạng bột

54,7

5,2

14,5

Bột cá

43,2

...

...

...

15,9

Bảng 4 - Giá trị trung bình, độ lặp lại và độ tái lập đối với AAS dùng lò graphit

Mẫu

mg/kg

r

mg/kg

R

mg/kg

...

...

...

215

19,2

50,1

Puree cà chua

167

28,0

37,6

Dứa

269

...

...

...

46,4

Hỗn hợp trái cây

69,6

7,5

13,7

Rượu vang trắng

2,47

0,11

0,75

...

...

...

85,4

9,7

25,5

Bột cà chua

143

8,3

39,1

Bột đậu

246

...

...

...

55,9

Sữa chua trái cây, dạng bột

52,7

9,7

21,0

Bột cá

39,3

3,4

9,2

...

...

...

Báo cáo thử nghiệm phải bao gồm:

a) mọi thông tin cần thiết để nhận biết đầy đủ về mẫu;

b) phương pháp thử đã sử dụng, viện dẫn tiêu chuẩn này;

c) các kết quả thu được và các đơn vị biểu thị kết quả;

d) ngày lấy mẫu và qui trình lấy mẫu (nếu biết);

e) ngày kết thúc thử nghiệm;

f) nếu kiểm tra độ lặp lại thì nêu kết quả cuối cùng thu được;

g) mọi thao tác không qui định trong tiêu chuẩn này, hoặc được xem là tùy chọn, cùng với mọi tình huống bất thường có thể ảnh hưởng đến kết quả thử nghiệm.

...

...

...

(Tham khảo)

Kết quả thử liên phòng thử nghiệm

Độ chụm của phương pháp đã được thiết lập bởi Nhóm Công tác "Cân bằng dinh dưỡng - Phân tích nguyên tố vết" của Ủy ban bảo vệ người tiêu dùng và an toàn thực phẩm (BLV) của Đức về việc áp dụng điều khoản 64 của Bộ luật Thực phẩm Liên bang Đức (LFGB) và bởi Nhóm công tác "Thành phần vô cơ" của nhóm nghiên cứu thuộc Hội hóa học Thực phẩm của Đức và đã kiểm tra xác nhận trong phép thử liên phòng thử nghiệm được đánh giá theo TCVN 6910-1 (ISO 5725-1)^[3] và TCVN 6910-2 (ISO 5725-2)^[4]. Kết quả được nêu trong Bảng A.1 đến Bảng A.4.

Số lượng mẫu “1" nghĩa là các kết quả dựa trên phép xác định kép trên một mẫu thử. Các kết quả ở số lượng mẫu “2” là dựa trên một kết quả của mẫu kép mù.

Bảng A.1 - Kết quả thống kê của phép thử liên phòng thử nghiệm đối với mẫu ướt sử dụng AAS ngọn lửa

Mẫu

Puree cà rốt

Puree cà chua

Dứa

...

...

...

Thông số

Mẫu ướt

Số lượng mẫu thử

1

1

1

1

Số lượng phóng thử nghiệm

8

...

...

...

8

8

Số lượng phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

8

8

8

8

Số lượng phòng thử nghiệm ngoại lệ

0

...

...

...

0

0

Số kết quả được chấp nhận

16

16

16

16

Giá trị trung bình,  (mg/kg)

230

...

...

...

259

72,9

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

16,1

12,4

7,0

6,7

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r (mg/kg)

5,7

...

...

...

2,5

2,4

Giá trị r Horwitz

4,7

4,9

4,6

5,5

Trị số r Horrat

0,53

...

...

...

0,21

0,58

Giới hạn tái lập R (mg/kg)

45,0

30,9

32,6

11,3

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R (mg/kg)

15,9

...

...

...

11,5

4,0

Giá trị R Horwitz

7,1

7,4

6,9

8,4

Trị số R Horrat

0,98

...

...

...

0,64

0,65

Bảng A.2 - Kết quả thống kê của phép thử liên phòng thử nghiệm đối với mẫu đông khô sử dụng AAS ngọn lửa

Mẫu

Bột đào

Bột cà chua

Bột đầu

Sữa chua trái cây, dạng bột

Bột cá

...

...

...

Mẫu đông khô

Số lượng mẫu thử

2

1

2

2

1

Số lượng phòng thử nghiệm

6

...

...

...

8

6

6

Số lượng phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

5

7

8

5

6

...

...

...

1

0

0

1

0

Số kết quả được chấp nhận

10

14

16

...

...

...

12

Giá trị trung bình,  (mg/kg)

82,0

152

260

54,7

43,2

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

10,6

...

...

...

32,6

5,2

8,3

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r (mg/kg)

3,7

4,0

11,5

1,8

2,9

...

...

...

5,4

5,0

4,6

5,8

6,0

Trị số r Horrat

0,84

0,52

0,97

...

...

...

1,13

Giới hạn tái lập R (mg/kg)

12,5

24,5

41,6

14,5

15,9

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R (mg/kg)

4,4

...

...

...

16,0

5,1

5,6

Giá trị R Horwitz

8,2

7,5

6,9

8,7

9,1

...

...

...

0,65

0,76

0,82

1,07

1,44

Bảng A.3 - Kết quả thống kê của phép thử liên phòng thử nghiệm đối với mẫu ướt sử dụng AAS dùng lò graphit

Mẫu

Puree cà rốt

Puree cà chua

...

...

...

Hỗn hợp trái cây

Rượu vang trắng

Thông số

Mẫu ướt

Số lượng mẫu thử

1

1

1

1

...

...

...

Số lượng phòng thử nghiệm

8

8

8

8

8

Số lượng phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

7

7

...

...

...

7

7

Số lượng phòng thử nghiệm ngoại lệ

1

1

0

1

1

Số kết quả được chấp nhận

...

...

...

14

16

14

14

Giá trị trung bình,  (mg/kg)

215

167

269

69,6

...

...

...

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

19,2

28,0

19,0

7,5

0,11

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r (mg/kg)

6,8

9,9

...

...

...

2,6

0,04

Giá trị r Horwitz

4,7

4,9

4,6

5,6

9,2

Trị số r Horrat

...

...

...

1,21

0,55

0,68

0,17

Giới hạn tái lập R (mg/kg)

50,1

37,6

46,4

13,7

...

...

...

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R (mg/kg)

17,7

13,3

16,4

4,8

0,27

Giá trị R Horwitz

7,1

7,4

...

...

...

8,4

14,0

Trị số R Horrat

1,15

1,08

0,89

0,82

0,77

Bảng A.4 - Kết quả của phép thử liên phòng thử nghiệm đối với mẫu đông khô sử dụng AAS dùng lò graphit

...

...

...

Bột đào

Bột cà chua

Bột đậu

Sữa chua trái cây, dạng bột

Bột cá

Thông số

Mẫu đông khô

Số lượng mẫu thử

2

...

...

...

2

2

1

Số lượng phòng thử nghiệm

8

8

8

8

8

...

...

...

7

6

7

6

5

Số lượng phòng thử nghiệm ngoại lệ

1

2

1

...

...

...

3

Số kết quả được chấp nhận

14

12

14

12

10

Giá trị trung bình,  (mg/kg)

85,4

...

...

...

246

52,7

39,3

Giới hạn lặp lại, r (mg/kg)

9,7

8,3

42,8

9,7

3,4

...

...

...

3,4

2,9

15,1

3,4

1,2

Giá trị r Horwitz

5,4

5,0

4,6

...

...

...

6,1

Trị số r Horrat

0,74

0,41

1,33

1,12

0,51

Giới hạn tái lập R (mg/kg)

25,5

...

...

...

55,9

21,0

9,2

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R (mg/kg)

9,0

13,8

19,8

7,4

3,2

...

...

...

8,2

7,6

7,0

8,8

9,2

Trị số R Horrat

1,29

1,27

1,15

...

...

...

0,89

Bảng A.5 - Các giá trị đúng đối với phương pháp AAS ngọn lửa

Mẫu

Giá trị trung bình

mg/kg

Độ lệch chuẩn tái lặp

s_R

mg/kg

Giá trị xác định

...

...

...

Khoảng tin cậy

(95 %) mg/kg

Z-Score

Puree cà rốt

230

16

222

32

0,5

...

...

...

171

11

162

24

0,7

Hỗn hợp trái cây

72,9

4,0

69,5

...

...

...

0,4

Bột đậu

260

16

249

24

0,8

Bảng A.6 - Các giá trị đúng đối với phương pháp AAS dùng lò graphit

Mẫu

...

...

...

mg/kg

Độ lệch chuẩn tái lặp

s_R

mg/kg

Giá trị xác định

mg/kg

Khoảng tin cậy

(95 %) mg/kg

Z-Score

...

...

...

215

18

222

32

-0,4

Puree cà chua

167

13

162

...

...

...

0,4

Hỗn hợp trái cây

69,6

4,8

69,5

19

0

Rượu vang trắng

2,47

...

...

...

2,38

0,25

0,6

Bột đậu

246

20

249

24

-0,2

...

...

...

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Welz, B., Sperling, M.: Atomabsorptionsspektrometrie, 4^th edition, 1999, Wiley-VCH.

[2] Schinkel, H.: Störungen in der Flammen-ES und -AAS, 1997, Ottweiler Druckerei.

[3] TCVN 6910-1 (ISO 5725-1), Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo - Phần 1: Nguyên tắc và định nghĩa chung.

[4] TCVN 6910-2 (ISO 5725-2), Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo - Phần 2: Phương pháp cơ bản xác định độ lặp lại và độ tái lập của phương pháp đo tiêu chuẩn

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10913:2015 (EN 15764:2009) về Thực phẩm - Xác định các nguyên tố vết - Xác định thiếc bằng đo phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa và đo phổ hấp thụ nguyên tử dùng lò graphit (FAAS và GFAAS) sau khi phân hủy bằng áp lực